Rahim ağzı kanserini önlemek olası! ‘Katil virüs’ neyin nesi?

İnsan Papilloma Virüsü (HPV), dünya genelinde rahim ağzı kanserinin önde gelen nedeni. Tıbbi Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr Ramazan İnci, HPV virüsü hakkında “Katil Virüs” ifadesini kullandı. Rahim ağzı kanserinin her yıl yüz binlerce ölüme yol açtığını, her iki dakikada bir kadının hayatına mal olduğunu belirten İnci, “İşte bunu önlemek mümkün. HPV aşısı rahim ağzı kanserinden korunmanın en etkili yoludur” dedi.

AİLENİN TEK BİR ÜYESİ İÇİN MALİYET 7-10 BİN LİRA

Bu virüse karşı dünyada neredeyse 20 yıldır uygulanan HPV aşısını Türkiye, aşı programına hâlâ dahil etmedi. Aşının ruhsatı var, ücretli olarak temin edilebiliyor. Ancak tek bir dozunun fiyatı 3 bin lirayı aşmış durumda. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), aşının öncelikle 9 ila 14 yaş arasındaki kız çocuklarına yapılmasını öneriyor. Aşı bu yaş aralığında yapılacak olursa, sıfır ve altıncı aylarda iki dozun yeterli olduğu, 15 yaştan itibaren üç doz gerektiği ifade ediliyor. Ailenin tek bir üyesi için aşının maliyeti 7-10 bin lirayı buluyor. Bu nedenle, çalışanların üçte birinin asgari ücretli olduğu ülkemizde HPV aşısı, halkın geniş kesimlerinin gündemine bile girmiyor. Aşının, ne kadar erken yapılırsa o kadar etkili olduğu belirtiliyor. 15 yaşından itibaren aşı yapılacak bireylere, ilk dozdan en az bir ay ama tercihen iki ay sonra ikinci dozu, ikinci dozdan da en az üç ay ama tercihen dört ay sonra üçüncü dozu olmaları öneriliyor.

122’DEN FAZLA ÜLKEDE BAĞIŞIKLAMA PROGRAMINDA

Her yıl yüz binlerce ölüme yol açan kanser türünden korunmak, sadece bir aşıya bakıyor. Dünyada 122’den fazla ülke ve bölge, çeşitli şehir devletleri bu aşıyı bağışıklama programlarına almış durumdalar. Bunlar içerisinde Afrika ülkeleri, düşük orta gelirli ülkeler, yoksul ülkeler de var. Ancak bizde, reçete yazılmak kaydıyla hasta bunu cebinden karşılamak durumunda. Bakan Koca bir yılı aşkın süre önce söz verdiği halde, aşı geri ödeme kapsamına alınmış değil. Aşı olup ödediği parayı Bakanlık’tan tahsil eden çok sayıda vatandaş var. Ancak dava için de para ve zaman lazım. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı KETEM merkezleri aracılığı ile sadece, rahim ağzı kanserinin erken teşhisi için tarama çalışmaları yapıyor.

HER YIL 300 BİNİN ÜZERİNDE KADIN YAŞAMINI YİTİRİYOR

DSÖ’nün 2022 raporuna göre rahim ağzı kanseri nedeniyle her yıl 300 binin üzerinde kadın yaşamını yitiriyor. Tüm dünyadaki 15- 44 yaş arası kadınlarda ikinci sıklıkta görülen kanser rahim ağzı kanseri ve toplam kadın kanserleri arasında da dördüncü sırada. Her 10 rahim ağzı kanseri vakasından 9’u düşük ve orta gelirli ülkelerde görülürken bu vakalara genellikle HPV aşısına erişim eksikliği sebep oluyor.

GENİTAL KANSERLERİ YÜZDE 95 ENGELLİYOR

2006 yılında kullanılmaya başlayan HPV aşısı 2007’den itibaren gelişmiş ülkelerde yaygın bir şekilde uygulanmaya başladı. Özellikle Kuzey Amerika, Avustralya, İngiltere ve Kuzey Avrupa ülkelerindeki 10 yıllık, 15 yıllık sonuçlara göre, genital kanserleri ve genital siğilleri yüzde 95’in üzerinde engelliyor.

SÜRÜ BAĞIŞIKLIĞI DA SAĞLIYOR

Aşı, bir toplum bağışıklığını da sağlıyor. Sadece kadınların aşılandığı toplumlarda bile erkeklerdeki genital siğil ve genital kanser artış hızının azaldığı saptanmış. Topluma ilk uygulanmaya başladığında aşılanmamış kadınlarda da kanser ve siğillerin azaldığı görülmüş. Kısacası aşı, bir sürü bağışıklığı, kitle bağışıklığı sağlayacak kadar etkili. Prof. Dr Ramazan İnci, HPV virüsü hakkında bilinmesi gerekenleri Aydınlık için not etti. İnci, ‘Katil Virüs’ hakkında şu bilgileri verdi:

• HPV nedir?
  İnsan Papilloma Virüsü (HPV), Dünya genelinde cinsel temasla bulaşan en yaygın hastalıklardan biri. 45 yaşına gelindiğinde yaklaşık beş erkek ve kadından dördünde en az bir HPV enfeksiyonu olacağı varsayılıyor. İnsanların yüzde 90’ında vücut doğal olarak virüsü temizler. Ancak bazı kişilerde HPV, rahim ağzı kanseri de dahil olmak üzere kanserlere neden olabilir.

• Kimler yakalanabilir?
  Virüs cinsel açıdan aktif olan herkese bulaşabilir. Cinsel yolla bulaşma en yaygın olanıdır. Ancak ten tene temas yoluyla ve hamile annelerden bebeklerine de bulaşabilir.

• HPV ile kanser arasındaki bağlantı nedir?
  HPV virüsü enfeksiyonu, rahim ağzı kanserlerinin yüzde 90’ının yanı sıra anüs bölgesi, vajina bölgesi, penis ve boğaz kanseri ile ilişkilidir.

• HPV rahim ağzı kanserine nasıl neden olur?
  HPV, rahim ağzındaki (rahmin alt kısmı) hücreleri enfekte eder. Bazı insanlarda enfekte olmuş hücreler kontrolsüz bir şekilde çoğalarak kansere yol açar.

• Rahim ağzı kanserini önlemenin en iyi yolu nedir?
  HPV aşısı, rahim ağzı kanserinden korunmanın en etkili yoludur. Aşı, insanlar virüse maruz kalmadan önce yapılırsa en iyi sonucu verir. Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü, rahim ağzı kanserini önlemek için HPV aşısının, çocuğun henüz cinsel olarak aktif olmadığı dokuz ila 14 yaş arasındaki kızlara yapılmasını önermektedir.

• HPV aşısı ne kadar güvenli ve etkilidir?
  Aşı, rahim ağzı kanseri vakalarının yüzde 70’ine neden olan HPV-16 ve HPV-18 türlerini durdurmada çok güvenli ve oldukça etkilidir (yüzde 97). HPV-6 ve HPV-11’e karşı da koruma içeren aşılar, genital siğilleri durdurmada neredeyse yüzde 100 etkilidir.

• Bir kişiye bakarak HPV olup olmadığını söyleyebilir misiniz?
  Hayır, birine bakarak HPV olup olmadığını anlayamazsınız. HPV enfeksiyonu belirtisiz olabilir, ancak insanlar kendilerinde hiçbir semptom olmasa bile virüsü bulaştırabilirler. Genital siğiller dışında genellikle virüsün görünür bir belirtisi yoktur.

• HPV aşısı uygun şekilde test edildi mi ve ne kadar süredir kullanılıyor?
  Aşı sıkı testlerden geçti. 2006’dan bu yana dünya genelinde 270 milyondan fazla insana uygulandı ve bilim insanları, ciddi yan etkilere dair herhangi bir işaret olup olmadığını görmek için aşıyı izlemeye devam ediyor.

• HPV aşısının herhangi bir yan etkisi var mı?
  HPV aşısının yan etkileri hafiftir ve birçok aşıda yaygındır; örneğin aşının yapıldığı kolda ağrı, kızarıklık veya şişlik, ateş, baş dönmesi, mide bulantısı, baş ağrısı, yorgunluk, kas veya eklem ağrısı.

• HPV aşısı diğer kanserlere karşı koruma sağlar mı?
  Aşı kadın ve erkeklerde HPV’nin neden oluğu anal, ağız ve boğaz kanserlerine karşı da koruma sağlıyor.

• Rahim ağzı kanserinin belirtileri nelerdir?
  Belirtileri arasında alışılmadık vajinal kanama veya akıntı, seks sırasında veya bel, mide veya kalçada ağrı. Bununla birlikte, herkeste belirtiler görülmeyebilir ve bu nedenle rahim ağzı kanseri taraması son derecede önemlidir, çünkü taramayla kanser öncesi hücreleri tespit edilebilir. Kanser öncesi hücreler ayaktan tedavi prosedürüyle kolayca tedavi edilebilir, böylece kanserin gelişmesi önlenebilir.

• Rahim ağzı kanseri tedavi edilebilir mi?
  Diğer kanserlerde olduğu gibi tedavi cerrahi, kemoterapi veya radyoterapiyi içerebilir. Bu durum, taramayı ve önlemeyi özellikle önemli kılmaktadır.

• Hamileysem, HPV enfeksiyonuna yakalanmak hamileliğimi etkiler mi?
  Virüs hamile anneyi etkileyebileceğinden ve rahim ağzı hücrelerinde değişikliklere neden olabileceğinden, HPV testi pozitif çıkan hamilelerin rahim ağzı kanseri açısından taranması gerekir.

• HPV aşısını kimler yaptırmalı?
  Öneriler ülkeye göre değişiklik göstermektedir ancak Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ ), 9-14 yaş arasındaki genç kızların ve aşı olmamış her yaşta kadınların aşı yaptırmasını önermektedir.

• Erkekler de HPV aşısını yaptırabilir mi?
  Dünyada aşının erkek çocuklara yapılması yaygınlaşıyor. DSÖ, kız çocuklarına aşı yapılmasına öncelik verilmesini tavsiye etti.

• HPV aşısı bana HPV bulaştırır mı?
  Hayır, aşı virüs benzeri parçacıklardan yapılmıştır ve bulaşıcı değildir.