Tarihimizden belgeler: Sovyet Büyükelçi'den Uygur isyanı raporu

Sovyetler Birliği’nin Ankara Büyükelçisi Yakov Zaharoviç Suriç’in, Uygur isyanları hakkında Ankara Hükümeti'ne verdiği bilgileri gösteren belge, Teori Dergisi'nin nisan sayısında 'Tarihimizden Belgeler' bölümünde yayınlandı.

Emrah Zorba imzasıyla yayınlanan 'Sovyet Elçisi'nin Gözünden Doğu Türkistan Ayrılıkçılığı' başlıklı yazıda yer alan belgede Suriç, ayrılıkçılar hakkında şu bilgiyi veriyor:

"Bu grup İngilizlerle münasebettedir. Grubun programı şiddetle klerikal olup tamamen teokratik bir idare tesisi taraftarıdır. Esas itibarıyla Panislamist ve kısmen de Panturanisttirler.

"Birinci grubun maksadı İngilizlere alet olarak Sovyet Rusya’ya karşı Şark’ta bir Etat Tampon tesisidir. Şeyh Sait İHTİLALİ Türkiye’ye karşı niçin ve nasıl çıkarılmış ise bu hareket de Rusya’ya karşı aynı sebeple ve aynı şekilde yapılmakta ve Şeyh Sait isyanında müessir olan haricî tesirat burada da aynen kendini göstermektedir."

Belgede Uygular arasında etkili gruplar hakkında detaylı bilgiler de yer alıyor.

Suriç, 23 Haziran 1923’de Mustafa Kemal’e güven mektubunu sunarak göreve başlamış, görevine 1934’e kadar devam etmişti.