Engelli otomobilleri çözüm bekliyor

Günümüze gelmeden İngiltere de doğan engelli otomobilinin başlangıç hikayesine gidelim.

İlk engelli otomobili İngiltere'de kullanıldı ve ilk engelli araç yasası, 1960 yılında İngiltere'de yürürlüğe girdi. Daha sonra sırasıyla birçok ülke benzer yasaları çıkardı.

Bu araçlar yolda sürüş için tasarlanmış, fiberglas kaplamalı motorlu üç tekerlekli araçlardır; engelli insanları daha hareketli hale getiren bir tür tek kişilik arabadır.

Genel olarak Invacar adıyla bilinen bu mevcut modeller insanların en çok hatırladığı açık mavi Thundersley veya AC Invacar. Fazla konforlu ve şık değillerdi. Kendi sürücüleri bile onlara "Noddy arabalar" diyorlardı.

31 Mart 2003'te, güvenlik endişeleri nedeniyle Birleşik Krallık'ta yollarda kullanılması yasaklandı. Hepsi çağrıldı ve imha edildi, ancak birkaçı müzelerde ve özel mülkiyette korundu.

NASIL ORTAYA ÇIKTILAR?

Savaştan sonra yaralı askerlerin (gazilerin) ve engelli kişilerin daha hareketli olmasını sağlayacak bir şeyin gerekli olduğu hissedildi.

1946'da ilk erişilebilir motorlu üç tekerlekli bisikleti mühendis Bert Greeves tarafından felçli kuzeni için icat etti. Greeves daha sonra Invacar şirketini kurdu.

Sağlık Bakanlığı daha sonra bir hizmet başlattı ve bu motorlu üç tekerlekli bisikletlerin tedarik ve onarımını yaparak uygun olanlara ücretsiz verdi.

Bunlar yalnızca bir kişi için tasarlanmış erişilebilir araçlardı. Direksiyon yerine yeke kullanıyorlardı, yüksekteydiler, katlanabilir tekerlekli sandalyeyi saklayacak bir alanı vardı ve içine girilmesi kolaydı.

Bu dönemde bir avuç model yapıldı ve hızları saatte 40 ile 82 mil arasında değişiyordu. Motosiklet teknolojisine dayanıyordu ve bir zincirle sürülüyordu.

O zamanlar hükümet bunları araba olarak görmüyordu, protez olarak görüyordu.

Daha sonra geliştirilen bu tekerlekli sandalye, üstü kapalı tek kişinin kullanabileceği bir araba modeline benzeyen tasarımı ile yollara çıktı.

Türkiye'de engelli araç yasası 2002 yılında kabul edilerek yürürlüğe girdi. Yürürlükten sonra tüm engelli grupları alınan sağlık kurulu raporu ile motor hacim (cc) sınırı aranmaksızın her marka ve model aracı rahatlıkla ÖTV muafiyetli olarak alabiliyor ve kullanıyordu. O yıllarda motor hacim sınırı olmadığından bu durumu bazı kişiler suistimal etmiş ve vergi kaybına sebebiyet olmuşlardır.

2017 YILINDA DEĞİŞİKLİK BAŞLADI

4760 ÖTV Kanununda, 5228 sayılı kanun ile yapılan değişikle motor hacmi 1600 cc kadar alımlar 31.07.2004 yılından 2016 yılı sonuna kadar devam etmişti.

Ocak 2017 yılı öncesindeki bu uygulanan sistemde maksimum motor hacmi 1600 CC'yi geçmeyecek olan araçlar marka, model ve para sınırı olmadan engelliler için rahatlıkla araç alımı yapabiliyorlardı.

Kanun değişikli ile yeni kısıtlamalar geldi;

2017 ‘den sonra engelli otomobil alımlarında, iki husus devreye girdi.

Birincisi, Bedensel engelli olma şartı.

ikincisi %90 ve üzeri engelli raporunuzun olması gerekli. Bu iki kategoriden birini sağlamanız durumunda ÖTV muafiyetli araç alımı yapabiliyorsunuz. Bununla birlikte yeni tip ehliyete de sahip olmanız gerekli. Bunlar tam olarak sağlandığında engelliler araç alabiliyor.

PARA LİMİTLİ SİSTEM NE KADAR DOĞRU?

2017 yılında kanun değişikliği ile engelli otomobil alımlarında para limitli sistem devreye girdi.

Sağlık kurulu raporlarında bedensel engellilerdeki otomobil alımları için yazan satırda ‘’ Özel Tertibatlı Araç Kullanabilir ‘’ ibaresi de 20.02.2019 Tarihinde Cumhurbaşkanı kararnamesi ile “Sadece Hareket Ettirici Aksamda Özel Tertibatlı Taşıt Kullanması Gerekir” ibaresinin yazılma şartı konuldu. Bu kararname neticesinde daha önceden alınmış olan ve sürekli raporları olan engelli bireylerin raporları değerini kaybetmiş oldu. Tekrar hastaneden randevu ile raporların yenilenme süreci ortaya çıktı. Rapor yenileme denildiğinde engelli bireyler ve ailelerin ne kadar meşakkatli bir süreçten geçtikleri de yıllardır bilinmektedir.

KANUN, ZAMAN KAYBEDİLMEDEN DEĞİŞTİRİLMELİ

ÖTV Muafiyetli araç alımlarında para limitli sisteme geçildikten sonra engelli bireyler Cimer ’e istek ve şikayetlerini iletmektedirler. Bu başvurular son üç yılda daha yoğunlaştı. İstekler şu doğrultudadır;

1) Engelli Otomobil alımlarında bulunan Para Limitinin Kaldırılması. Bu durumun neticesinde her yıl fiyat limitinin belirlenmesi de ortadan kalkmış olacaktır.
2) Engelliler ÖTV muafiyetli eski sisteme geri dönülmesi 1600 CC motor ile bütün marka ve modellerde alım imkânı sağlanmasını istiyor.
3) Sisteme ilave olarak günümüz teknolojisi Elektrikli Otomobillerin kanuna eklenmesi. Kanunda eksik olan maddeye ilave olarak 75 ile 350 kW kadar araçların dahil edilmesi.
4) Yerli otomobilimiz olan TOGG’un da engelli bireylerin rahatlıkla alınması için düzenlemenin yapılması. Engelli birey ve ailelerinin belirtmiş oldukları sorunların tek çözüm noktası Cumhurbaşkanımız ve Maliye Bakanımızdır. Bu hususta her iki kurumumuzun en kısa zamanda gerekli düzenlemeleri yerine getireceklerinden şüphemiz yoktur. 2024 Yılındaki ÖTV muafiyetli ‘’ para limitli sistem ‘’ ile 1.591,200-TL alınabilecek otomatik vitesli araç fiyatları (12.03.2024);