Kültür ve sanatta ulusal politika ve stratejiler

MİLLİ HÜKÜMET PROGRAMINI DERİNLEŞTİRİYORUZ - 6

Caner Karavit - Usmer İstanbul Y.K. Üyesi

Ülkemizin içinde bulunduğu umutsuz, travmatik ve geleceği karanlık görünen durum içinde sanat ve kültür etkinlikleri bir lüks gibi düşünülebilir. Ancak, Dünya tarihinde birçok örnekte olduğu gibi örnekler vardır ki, kültür ve sanat hem mücadelenin fikrini ateşleyen silah olmuş, hem de toplumun moralini yükselten bir unsur olarak işlev görmüştür. Çünkü kültür ve sanat, insanın ekonomik çıkarlarla hareket eden insan düzeyine indirgenmesinin karşısında duran bir direnç olgusudur. Bu nedenle, benzer dönemlerde enseyi karartmayan, teslimiyet göstermeyen, üretimleriyle topluma moral kazandıran kültür adamlarının bu dirence kazandırdığı enerji, gerek batının gerekse doğunun kültür ve sanat tarihinde bir rehber olarak bugün de yol göstermektedir. Bundan dolayı, günümüz kültür ve sanat üreticilerinin barış ortamında zor zamanların ürünlerinden feyz alıp çatışmalı dönemlerde bu ürünler üzerinden karamsarlığa kapılmaya hakları yoktur.

Bu bağlamda, ulusal sanat ve kültür stratejileri;

- Özgünlüğü hedefleyen, kendi yerelliğinden, geleneğinden ve kültürel katmanlarından beslenen,

- Sanat ve uygulama alanlarının birlikteliğini sağlayan,

- Üretimde sanat, zanaat ve tasarımı birbirlerinden beslenen kültürel unsurlar olarak anlayan ve bu birlikteliği destekleyen,

- Sadece kaliteli kültür ve sanat ürünlerinin yaratılmasını değil onu özümseyecek estetiğe sahip kitlelerin eğitilmesini ve genişletilmesini de hedefleyen,

- Kendi kültürel varlıklarına sahip çıkan onları yerellikten evrenselliğe taşıyan programları oluşturmalı ve uygulamalıdır.

BÜYÜK KENTLER İÇİN ÖNERİLER

- Her kentte içinde atölyelerin, müzelerin, sanatçı lojmanlarının, bölgesel sanat eserleri arşiv merkezinin, konferans ve gösteri sanatları sahnelerinin olduğu pilot sanat bölgeleri oluşturmak, buralarda oluşacak kültür ekonomisini desteklemek.

- AKM, Taksim Sahnesi, Emek sineması gibi kentlerin kültürel beslenmelerinde büyük önem taşıyan çok amaçlı ve büyük kitlelerle hitap eden kültürel mekanlarının süratle işlerliğe kazandırılması, diğer kentlerde de bunun gibi mekanların iyileştirilmesi ve yapılandırılması...

- Sanatı takdir edecek bir toplumun yaratılması için eğitim programlarında sanat ve tasarım derslerinin zorunlu olması ve halkın sanat ürünlerine ulaşılması amaçlanmalı.

- Kişinin toplumsal gereklere cevap vermek üzere yetiştirilmesi, estetiğin programlı bir toplumsal reform hareketine dönüştürülmesi için sanat mühendisleri yetiştirmek.

EĞİTİMDE YAPILMASI GEREKENLER

- Eğitimde geleneksel sanatları iktidarların bir sloganı olarak öne çıkarmadan, güzel sanatlar seviyesine getirerek gerçek değerine süreklilik kazandırmak.

- Kültür ve sanat eğitimlerinin çocuk yaşlarından itibaren yaygınlaştırılması son derece önem taşımaktadır. Meksika’da suç işleme olaylarının düşürmek ve üretim ekonomisini tanıtmak için meslek ve zanaatçılığı oyunlarla özendirmek üzere kurulan Kidzanya örneğindeki gibi, Kültür ve Milli Eğitim Bakanlığı işbirliğiyle ulusal kültür programına uyarlanan oyunla eğitim kuruluşlarının oluşumunu teşvik etmek.

- İşlev ve estetiğin iç içe geçtiği ve modernleşmeyle birlikte birbirinin koşulu olan sanat ve tasarım eğitimlerini birbirine yabancılaştıracak program ve uygulamalardan kaçınmak.

- Büyük kentlerin dışındaki bölgelerde bulunan sanat okullarıyla işbirliği içinde küçük yerlerdeki dikkat çeken alaylı sanatçı ve zanaatçılar için kontenjanlar oluşturmak ve onlara ücretsiz eğitim olanakları sağlamak.

- Defineciliği, tarihi eser kaçakçılığını önleyici önlemlerin içinde cezai önlemlerden daha çok, bu konudaki eğitimin yapılması ve kaçakçılığın olduğu bölgelerde erken dönemlerden itibaren zorunlu ders haline getirilmesi.

- Televizyonlarda, radyolarda, internet yayınlarında kültür ve sanat yapıtların estetik okumalarının ninelerin ve dedelerin bile anlayabileceği yalınlıkta eğitimini verecek sanat ve tasarımın temel eğitim programlarını oluşturmak ve bir zamanların açık öğretim programları gibi sürekliliğini sağlamak

BÖLGESEL ÖNERİLER

- Gerek kişisel gerek kurumsal olarak tespit edilen bölgesel kültürel varlıkların (arkeolojik eserler, etnoğrafik eserler, yerel sanatçı ve zanaatçıların eserleri) kayıtlarının yerel yönetimler tarafından tutulması, bunların Kültür Bakanlığı’nca oluşturulacak ortak kültürel miraslar arşivince paylaşılması ve her bölgenin kültür varlıkları arşivlenmesinin titizlikle yapılmasına destek verilmesi gerekir.

- Her bölgenin kültürel başyapıtlarıyla bölgenin vitrinini oluşturmak ve bölgenin kültür ekonomisine girdisini sağlamak için yurtiçi ve yurtdışında profesyonel tanıtımının programlanması ve uygulanması gerekmektedir.

- Ulusal kültürel miraslarımız olan maddi ve maddi olmayan kültürel miraslarımızı Unesco’nun Kültürel Miraslar Listesi’ne sokmak için çalışma grupları oluşturmak, böylece hem Dünya çapında tanınmasını hem de desteklenmesini sağlamak gerekir.

- Büyük kentlerin dışında kalan bölgelerde de sanatçılar ve küçük sivil toplum örgütleri, müze- atölyelere özendirilmelidir.

- Sanat okulları ve yerel yönetimlerin işbirliği ile bölgenin ulusal kültürel yapıtları üzerine uzmanların yetiştirilmesi desteklenmeli.