İspanya F-35 alımlarını rafa kaldırdı... Amaç: ABD bağımlılığından kurtulmak

İspanya, ABD üretimi F-35 savaş uçaklarını satın alma planlarını rafa kaldırdı. El Pais gazetesinin hükümet kaynaklarına dayandırdığı haberine göre bu karar, Avrupa Birliği (AB)’nin savunma harcamaları kuralları ve Amerikan silahlarına olan bağımlılıkla ilgili endişelerle bağlantılı.

Lockheed Martin tarafından üretilen beşinci nesil savaş uçağına dair ön görüşmeler daha önce başlamıştı. Madrid, 2023 savunma bütçesinde yaşlanan AV-8B Harrier ve F-18 filolarının yerine geçecek yeni jetler için 6 milyar avrodan fazla kaynak ayırmıştı.

HARCAMALARIN BÜYÜK KISMI AB'DE KALACAK

İspanya her ne kadar savunma harcamalarını artırma taahhüdünde bulunsa da geçen ay açıklanan 10,5 milyar avroluk yeni savunma planı, bu miktarın yüzde 85’inin AB içindeki üreticilere gitmesini şart koşuyor. El Pais, bu şartın ABD ile yapılacak olası bir anlaşmayı fiilen engellediğini belirtiyor. İspanyol gazetesi kararın, AB’nin artan savunma sanayi entegrasyonu ve dış tedarikçilere bağımlılığı azaltma politikalarıyla da örtüşdüğü değerlendirmesinde bulundu.

4. NESİLDEN 6. NESİLE

Yaklaşık 50 adet F-35 savaş uçağının siparişi masadaydı ancak bu planlar şu an için askıya alındı. Bu kararla birlikte, İspanyol Donanmasının 2030’da emekliye ayrılması planlanan AV-8B filosunun yerine geçecek sabit kanatlı uçak alternatifi kalmadı.

İspanyol Hava Kuvvetlerinin de 2040’tan önce hizmete girmesi beklenmeyen Avrupa yapımı altıncı nesil FCAS savaş uçağı öncesi geçici çözüm olarak F-35A modelini değerlendirdiği bildiriliyordu. Madrid, eskiyen F-18’lerin yerini almak üzere Eurofighter alımına gitmiş olsa da askeri yetkililer sadece tek bir uçak tipine bel bağlamanın risklerine dikkat çekiyor.

Yüksek maliyetine rağmen F-35, teknik olarak en gelişmiş seçenek olarak görülüyordu. İspanya Genelkurmay Başkanı Amiral Teodoro López Calderón, temmuz ayında yaptığı açıklamada, “Dördüncü nesil uçaklarla idare edeceğiz ve FCAS’ın zamanında gelmesini umacağız.” demişti.

NATO GERGİNLİĞİ

Bu gelişmeden önce Madrid ile Washington arasında savunma harcamaları konusunda gerginlikler yaşanmıştı. Başbakan Pedro Sanchez, hazirandaki NATO zirvesinde ABD Başkanı Donald Trump'ın yüzde 5’lik savunma harcaması dayatmasını reddetmişti. Trump buna misilleme olarak gümrük tarifesi tehditlerinde bulunmuştu.

Washington, müttefiklerine ABD silahlarını tercih etmeleri yönünde baskı yapıyor. Lockheed Martin her ne kadar İspanya için üretilecek F-35’lerin İtalya’da monte edileceğini ve bu nedenle "Avrupa ürünü" sayılabileceğini savunsa da, uçağın sistemleri üzerindeki Amerikan kontrolü ve yükselen bakım maliyetleri ciddi soru işaretleri yaratıyor. Eleştirmenler, bu alımın Washington’a olan bağımlılığı daha da artıracağını söylüyor.

İspanya’nın kararı, benzer şekilde F-35 programına dair soru işaretleri taşıyan Almanya’nın temkinli tutumunu ve Kanada’nın siparişleri yeniden gözden geçirmesini takip ediyor. NATO üyesi pek çok ülke, yüksek maliyet, operasyonel kontrol ve siyasi baskılar nedeniyle planlarını yeniden değerlendiriyor.