Karaman'da 9 bin yıllık sokak bulundu! 'Çok ender rastlanan bir mimari'

Karaman’da yürütülen arkeolojik kazılarda 9 bin 750 yıl öncesine ait bir “sokak” keşfedildi. Evler arasında bırakılan bu geçiş alanı, arkeologlar tarafından “çok ender rastlanan mimari” olarak tanımlandı. Çatalhöyük’ten farklı bir yerleşim modeli dikkat çekti.

Karaman’ın merkezine bağlı Alaçatı köyünde yer alan Canhasan 3 Höyüğü'nde sürdürülen kazı çalışmalarında Neolitik Çağ’a ait dikkat çekici bir bulguya ulaşıldı. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın "Geleceğe Miras Projesi" kapsamında yürütülen çalışmalarda, evler arasında geçiş sağlayan sokak benzeri bir boşluk keşfedildi. Bu yapı, dönem mimarisi açısından büyük bir sürpriz olarak değerlendirildi.

ÇATALHÖYÜK’TEN FARKLI BİR YAŞAM DÜZENİ

Kazılara başkanlık eden Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Adnan Baysal, elde ettikleri bulgunun önemine dikkat çekerek şu ifadeleri kullandı:

“Canhasan 3, çanak çömleksiz Neolitik Dönem’e tarihleniyor. Bu dönemde mimarinin nasıl geliştiğini anlamak ve öncül olduğu Çatalhöyük’ten ne kadar farklı olduğunu büyük bir alanda görebilmek üzereyiz. Yaptığımız çalışma nihayetinde mimariyi bize gösterdi. Burada evler arasında bir boşluktan söz ediyoruz. İnsanların evler arasında kullanmış olduğu bir boşluktan söz edebiliriz. Elbette bunun bir fonksiyonu var. İnsanlar evler arasındaki bir alandan başka bir alana geçiş sağlamışlar. Şu anda net fonksiyonun ne olduğunu bilmiyoruz. Belki de hayvanlarını korumak için böyle bir pasaj oluşturdular. Ancak genel olarak mimariye baktığımızda böyle bir boşluk yok. Her evin kendine ait duvarları var. Evler içerisinde ocaklar var. Ocakların bulunduğu konumlar da Çatalhöyük’teki klasikleşmiş olan konumlardan çok farklı olduğunu görüyoruz.”

'BİZİ BÜYÜK BİR SÜRPRİZ KARŞILADI'

Doç. Dr. Baysal, bu tür bir mimari düzene Orta Anadolu Neolitiği'nde nadiren rastlandığını belirtti:

“Canhasan 3’te görünen mimari unsurlar da o dönemin yaşam tarzını, mimari organizasyonunu çok net bir şekilde gösteriyor. Açmış olduğumuz o alanda herhangi bir ocak kalıntısına rastlamamış olmamız, buna karşılık 2 ev arasında bir pasajın, geçiş alanının olması, sokak gibi düşünebildiğimiz bir boşluğun olması bizi büyük bir sürprizle karşılaştırdı. Bu aslında çok ender rastlanan mimari formasyon. Bunu anlamak için çok dikkatli bir şekilde çalışmalarımızı yürütüyoruz. Bu, Orta Anadolu neolitiğinde çok az görülebilecek unsurlardan birisi. Çalışmalarımızı, insanların neler yaptığını anlayabilmek açısından yürütüyoruz.

Eğer dam üstünde yaşamışlarsa, bu alanı neden böyle ihtiyaç halinde bırakmış olduklarını sorgulamamız gerekiyor. Bunu yaparken de tüm mimariyi, çanak çömleksiz Neolitik Dönemi içerisinde nereye oturturuz ve neyin öncüsü olarak kendisini yapılaştırdığını anlamak çok önemli.”

BİNLERCE YIL BOYUNCA YAŞAM DEVAM ETTİ

Kazılardan elde edilen veriler sadece mimariyle sınırlı değil. Canhasan'da ortaya çıkarılan kalıntılar, binlerce yıl boyunca aynı bölgede yaşamın devam ettiğini gösteriyor. Doç. Dr. Baysal şöyle konuştu:

“Çanak çömleksiz Neolitik Dönem’den Neolitik Dönem’e, Neolitik’ten Kalkolitik Dönem’e, Kalkolitik’ten Tunç ve Demir Çağı’na ulaşan süreç içerisinde 1 kilometrekarelik alanda yaşamış insanların bu bölgeden ayrılmadan yaşamlarını devam ettirmeleri ve hala bölgede yakın bir köyün olması, insanların neden bu bölgeye yerleştikleri ve buradan ayrılmadan kaldığını sorguladığımızda hep su, bol ve bereketli toprak olduğu karşımıza çıkıyor.

Burada yaptığımız çalışmalardaki elde ettiğimiz hayvan kemiklerinde kuş türü hayvanların yani bataklık çevresinde yaşayan kuş cinslerini, balık ve oroks gibi büyükbaş hayvanların kemiklerine rastlamış olmamız, bitki kalıntılarının analiz ediliyor olması bunlardan da gelecek olan bilgilerle bu insanların yaşamış olduğu coğrafyayı hem jeolojik hem coğrafi hem botanik hem de hayvansal kalıntılarla birleştirdiğimizde yaşam coğrafyasını net bir şekilde ortaya çıkarmış olacağız.”