1 yılda 176 bin işçi Kod-29'la işten atıldı:‘Yasaları uygulayın’

Kötü çalışma koşulları ve düşük ücret nedeniyle sendika kuran PTT’nin taşeron işçileri, kod 29 olarak anılan ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılıktan işten çıkarılmayı protesto etti. “Bizler anayasal haklarımızı kullandığımız için kod 29’la işinden edilen PTT-SEN yöneticileriyiz. PTT’de çalışan 14 bin taşeron işçinin sesiyiz” diyen işçiler, “Yasaları uygulayın” çağrısında bulundu.

Aylardır haksız yere işten çıkarıldıkları için sendikal mücadele veren PTT taşeron işçileri dün İstanbul Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü önünde kod 29’a karşı basın açıklaması yaptı. Açıklamada, “PTT’nin taşeron tarihinde, koskoca konfederasyonlara üye sendikaların yapamadığını başarıp toplu iş sözleşmesi imzaladık ve kurulduğumuz günden beri can başla çalışıp taşeron işçilerinin cebine üç kuruş daha fazla girmesini sağladık” denildi. Bunun bedelinin ise kod 29’la işten atılmak olduğu belirtilen açıklamada, “Ahlaksızlıkla yaftalanıp işsizlik maaşından bile faydalanamadan açlığa mahkum edildik. Patronların ahlakını zaten tanıyoruz onlara göre hak aramak, boyun eğmemek ahlaksız demek” ifadelerine yer verildi.

99 GÜNDÜR ‘DUR’ DİYEN YOK

“Buna dur diyecek yetkililer nerede” diye soran işçiler, şunları kaydetti: “Tam 99 gündür İstanbul ve İzmir PTT müdürlükleri önünde direniyoruz ve soruyoruz; sendika anayasal bir hak değil mi? Sendikal hakları güvence altına alan Anayasanın 51. maddesi ve sendikalar kanununun 24 ve 25. maddeleri kaldırıldı mı? Bir yetkili çıkıp açık açık söylesin o zaman; ‘işçilerin sendika kurma hak talep etme gibi bir hakkı yoktur, buna cüret edenler de işten atılır’ diye. Ya biz işçileri oyalamayın ya da yasaları uygulayın!

“Ülkenin dört bir yanında yasal haklarını talep eden işçiler kod 29’la ahlaksız ilan ediliyor. Belediyelerden, tekstil fabrikalarına, metal işkolundan depolara kadar birçok farklı işkolunda birçok farklı şehirde kod 29 zulmüne karşı 10’dan fazla direniş var. Salgın döneminde zaten yoğun risk altında çalışan işçilere evinde kalamayan biz milyonlara bunu reva görenler kimler? İşten atmak yasaktı madem biz bu kadar insan neden günlerdir sokaklardayız?”

Tüm işçilere çağrıda bulunan emekçiler, “Bu zulme karşı hep birlikte direnelim. Asıl ahlaksız patronlardır demeye, bu ikiyüzlülüğü teşhir etmeye hep birlikte devam edelim” ifadelerini kullandı.

VATAN PARTİSİ: KOD-29’UN ÖNÜNE GEÇİLSİN KÇÖ DEVAM ETSİN

Vatan Partisi İstanbul İşçi Sendika Bürosu da kod 29 ve kısa çalışma ödeneğine ilişkin bir basın açıklaması yaptı. Büro başkanı Süleyman Doğan, çalışma hayatında yaşanan bu sorunlara karşı Vatan Partisi’nin çözüm önerilerini paylaştı. Türkiye’nin emperyalizmle mücadele koşullarına salgın sıkıntılarının da eklendiğini belirten Doğan, “Turgut Özalların ekonomik programı iflas etmiş, sıcak para ile borçlanma döneminin bittiği hükümet kaynaklarından ilan olunmaya başlamıştır. Ancak büyük değişim süreçlerinde olduğu gibi yatırım ve istihdam odaklı ekonomiye geçiş süreci de içinde zorluklar barındırmaktadır” dedi. Hem salgının ekonomiye etkisi, hem de eski sistemin sancılarının bu süreci yönetirken emekçikleri zora sokan bazı uygulamaların oluştuğunu ifade eden Doğan, şunları söyledi: “Salgın dönemi doğrultusunda kısa çalışma ödeneği uygulaması, işten çıkartmalara karşı yasaklar bu süreci en az zararla atlatmak için planlanan uygulamalar olarak karşımıza çıkmıştı. Ancak hükümetin aldığı bu tedbirlere özellikle ülkemizde bulunan uluslararası şirketlerin uymadığı, SGK kod 29 ve İş Kanunu’nun işten çıkarma koşullarını düzenleyen ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranmayı düzenleyen 25/2 maddelerini kullanarak ve ücretsiz izin uygulamasını suistimal ederek işten çıkarmalara devam etmiştir. Özellikle çıkarılan çalışanların; emek mücadelesi veren, sendikalaşmaya çalışan işçi önderleri olduğunu, ayrıca bu suistimallerin yaygınlaştırılmaya çalışıldığını görmekteyiz. Cargill, Döhler, Bel Karper gibi örnekler ve oradaki mücadeleler hâlâ güncelliğini korumaktadır.

“Bunun yanında 31 Mart itibarıyla kısa çalışma ödeneğinin sona erdirilmesiyle, 1.3 milyon çalışan, işsiz kalma tehlikesiyle karşı karşıyadır. TÜİK verilerine göre yüzde 15’e yaklaşan işsizliğin daha da büyüme tehlikesi kapımızdadır.”

BAKANLIĞA ÇAĞRI

Süleyman Doğan bu sorunlara karşı çözüm önerilerini ise şöyle sıraladı:

1. Kısa çalışma ödeneği salgın süreci sonuna kadar devam etmeli ve kıdem tazminatının zaafa uğramaması için yeni düzenleme yapılmalı.

2. “Ahlaki sebepler” ve “işe uyum sağlamama” gibi işçiyi zan altında bırakacak, başka işlerde de çalışmasını engelleyerek çalışanı tazminatsız şekilde işten çıkarmaya sebep olacak uygulamalara son verilmelidir.

3. Salgın döneminde özellikle karşılaştığımız, işçinin beyanı olmadan “ücretsiz izne çıkarma” uygulaması durdurulmalıdır. Bu durum, yukarıda belirttiğimiz uluslararası şirketlerin, anayasadan dayanağını alan sendikalı olma ve haklarını koruma mücadelesini baltalamasına yol açmaktadır.

Doğan, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın önerilerini dikkate almasını ve işçilerin salgın dönemindeki mağduriyetlerini göz önünde bulundurmasını istedi.

GÜNDE 500 KİŞİ İŞTEN ATILDI

İşten çıkarma yasak olmasına rağmen 2020 yılında 176 bin 622 işçinin Kod-29’la işten çıkarıldığı bildirildi. CHP Hatay Milletvekili Mehmet Güzelmansur, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan aldığı bilgileri paylaşarak, salgınla mücadele ettiğimiz 2020 yılında 176 bin 662 işçinin Kod-29 ile işten atıldığını belirtti. Kod 29’un işten çıkarma yasağını delmenin yolu olarak kullanıldığına dikkat çeken Güzelmansur, “İşte çıkarma yasağının olduğu 2020’de her gün ortalama 491 çalışan Kod-29’la işten atılmış. Bu yöntem 2021 yılında da devam ediyor. 1 Ocak-15 Şubat tarihleri arasında 12 bin 985 işçi Kod-29’la işten çıkarıldığı bildirildi. Bu rakam ortalama günde 289 kişinin işten çıkarılması demek” dedi.

Kod-29’un suistimal edilmemesi ve birtakım kurallara bağlanması gerektiğini belirten Güzelmansur şunları söyledi: “Kod-29 ile işten çıkarılan bir kişi kıdem tazminatı alamaz, ihbar tazminatı alamaz, işsizlik maaşından yararlanamaz. Dahası yeniden iş bulmasını çok zorlaştırır. İyi niyet ve ahlak kurallarına aykırı davranış sebebiyle işten çıkarmanın adı olan Kod-29, işçi açısından doğurduğu bu olumsuzluklar nedeniyle belli kurallara bağlanmalı. Sadece işverenin beyanıyla işlem yapılmamalı, ispat yükümlülüğü uygulanmalı, SGK işverenin iddialarının doğruluğunu tespit ettikten sonra Kod-29’u devreye almalı.”