Azerbaycan- Ermenistan barış görüşmeleri sürüyor: Temel ilkelerde uzlaşmaya vardık

Ermenistan Başbakanı Paşinyan, başkent Erivan’da konuştu. Azerbaycan ile barış anlaşması imzalanması konusunda önemli mesajlar veren Paşinyan, “Bakü yönetimi ile temel ilkelerde uzlaşmaya vardıklarını” söyledi.

Rus TASS haber ajansının haberine göre Paşinyan, “Ermenistan-Azerbaycan barış süreciyle ilgili hem iyi hem de kötü haberlerimiz var.” diyerek sözlerine başladı. “Azerbaycan ile barışın temel ilkeleri üzerinde anlaşmaya varılmış olması iyi bir şey. Bu, Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel'in arabuluculuğuyla, Azerbaycan Cumhurbaşkanı ile Brüksel'de yaptığım görüşmeler sonucunda gerçekleşti.” diyen Ermenistan Başbakanı, “En kötü haber ise hala farklı diplomatik diller konuşuyor ve çoğu zaman birbirimizi anlamıyor olmamız.” ifadelerini kullandı. Ayrıca Paşinyan, Azerbaycan’a tüm savaş esirlerinin takasını da teklif ettiğini ekledi.

PAŞİNYAN VİDEO PAYLAŞTI

Paşinyan, dün de sosyal medya hesabından önemli bir video paylaşarak “Barışın Kavşağı” olarak adlandırdıkları projelerini tanıttı. Videoda 5 ülkeye (Ermenistan, Azerbaycan, Türkiye, İran, Gürcistan) kurulacak demiryolları ve bağlantı noktaları ile yenilenecek altyapı tesisleri gösterildi. Videoda şu ifadelere yer verildi:

“Barış Kavşağı Projesi, yeni altyapının oluşturulması ya da mevcut altyapının kapsam ve kalitesinin iyileştirilmesi ile ilgilidir. Ermenistan, karayolu altyapısı için Ermenistan-Azerbaycan sınırında beş kontrol noktası kurmaya hazırdır. Bunların arasında Kayan, Sotk, Karahun, Angeghakot ve Yerashk yer almaktadır. Ayrıca Ermenistan, Türkiye sınırındaki Akhurik ve Margara'daki karayolu altyapısı için iki kontrol noktası kuracaktır. Narnands veya Agarock demiryolu bölümünü restore etmeye ve sınır yakınlarında kontrol noktaları kurmaya hazırdır. Nrnadzor-Agarock demiryolu (Zengezur Kordisru) bölümünü de restore etmeye ve sınır yakınlarında kontrol noktaları kurmaya hazırdır. Yerashk'tan Nahçivan sınırına kadar olan demiryolu bölümü de restore edilecek ve Yerashk'ta bir kontrol noktası kurulacaktır. Gimri'den Türkiye sınırına kadar olan demiryolunun kullanılmayan kısımları restore edilecektir. Akhurik'te de bir kontrol noktası kurulacaktır. Ayrıca Ermenistan, Harazan'dan Kayan'a kadar olan demiryolunu restore etmeye ve Kayan'da bir kontrol noktası kurmaya da hazırdır. Bunlar, bölgedeki tüm ülkeler arasında yeni bağlantılar yaratacaktır.

“Barışın kavşak noktalarındaki karayolları, demiryolları, havayolları, boru hatları, kablolar ve elektrik hatları dahil olmak üzere tüm altyapı tesisleri, geçtikleri ülkelerin egemenliği ve yargı yetkisi altında ve her ülkenin kendi devlet kurumları aracılığıyla faaliyet gösterecektir. Her ülke, kendi topraklarındaki sınır ve gümrük kontrolünü üstlenir tüm altyapının güvenliğini sağlar. Bu altyapı, hem uluslararsı hem de yur tiçi taşımacılık için kullanılır. Ülkeler, bu ilkeler doğrultusunda karşılıklılık ve eşitlik temelinde tüm altyapıları kullanır. Demiryolları ve karayollarının eksik kısımları onarılıp altyapı kuruldukça sınır ve gümrük kontrolleri karşılıklı rıza ve anlaşma yoluyla kolaylaştırılabilir. Demiryolları ve karayolları tamamlandıkça ve altyapı kuruldukça, Basra Körfezi, Umman Körfezi, Karadeniz, Hazar Denizi ve Akdeniz arasında konsolide bir bölgesel demiryolu ağı ve kuzey-güney ile doğu-batı karayolları aracılığıyla kesintisiz bir bağlantı kurmak mümkün hale gelecektir.

“Ermenistan Cumhuriyeti Hükümeti, bölgenin barış ve istikrarına kendi payına düşen katkıyı yapma ve barışın kavşağını inşa etmek için pratik tedbirler alma konusundaki kararlılığını bir kez daha teyit eder.”

ABD SÜREÇTEN DIŞLANDI

Diğer yandan, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki barış sürecine dahil olmaya çalışan ABD, masa dışında kaldı. ABD'nin davetiyle bugün Washington'da yapılması planlanan görüşmeler iptal edildi.

Azerbaycan, ABD'nin Avrupa ve Avrasya'dan Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı James O'Brien'ın Bakü yönetimine yönelik suçlamalarının ardından 20 Kasım'da Ermenistan ile Washington'da yapılması öngörülen görüşmeye katılmayacağını duyurdu. Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, James O'Brien'ın ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi'ndeki oturumda Azerbaycan'ı hedef alan açıklamalarının tek taraflı, önyargılı, asılsız ve kabul edilemez olduğu ifade edildi. O'Brien'ın açıklamalarının Azerbaycan ile ABD arasındaki ikili ve çok taraflı formattaki “ilişkilere vurulan bir darbe” olarak değerlendirildiği vurgulanan açıklamada, “ABD, bölge dışı bir ülke olarak eylem ve açıklamalarıyla bölge ülkelerinin ulaşım güvenliği çabalarını baltalıyor.” denildi. ABD'nin bu tür tek taraflı yaklaşımının arabuluculuk rolünü kaybetmesine yol açabileceği belirtilen açıklamada, “Bu koşullar altında 20 Kasım 2023'te Azerbaycan ve Ermenistan Dışişleri Bakanları düzeyinde yapılması önerilen toplantının Washington'da yapılmasını mümkün görmediğimizi belirtmekte fayda var.” denildi.

YIL SONUNA KADAR İMZA HEDEFİ

Ermenistan ve Azerbaycan arasında 2020’de 44 gün süren 2. Karabağ Savaşı'nın ardından Azerbaycan, 1994’ten beri Ermenistan işgali altında bulunan topraklarını geri almıştı. Aynı savaşın sonucunda Azerbaycan’a bağlı olan fakat içinde yaşayan Ermenilerin sözde bağımsızlık ilan ettiği Dağlık Karabağ bölgesinin de bir kısmı Azerbaycan kontrolüne girmişti. Azerbaycan, bu yıl da Dağlık Karabağ’ın geri kalan kısmını kontrol altına almıştı. Eylül ayındaki bu gelişmenin ardından iki ülke, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra uluslararası toplumun tanıdığı uluslararası sınırlarına geri dönmüştü. Bunun üzerine Azerbaycan ve Ermenistan arasında kalıcı bir barış anlaşması imzalanması gündeme gelmişti. Bugüne kadar basına yansıyan haberlerde, barış anlaşmasının yıl sonuna kadar imzalanabileceği yorumları yer almıştı.

Azerbaycan’ın Ermenistan’dan bir diğer talebi de, doğrudan kara bağlantısı bulunmadığı Türkiye sınırındaki Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ne bir bağlantı imkanı sağlanması. Önerilen bu koridora, Zengezur Koridoru deniliyor. Türkiye de bu koridorun açılmasına büyük önem veriyor. Bu koridorun Türkiye’yi hem Azerbaycan’a, hem de Hazar Denizi üzerinden Orta Asya’daki Türk Devletleri Teşkilatı üye ülkelerine bağlaması, buradan Orta Asya’daki doğal gazın da Avrupa’ya nakledilmesi öngörülüyor. Azerbaycan ve Ermenistan heyetleri, 23 Ekim’de Türkiye, İran ve Rus heyetlerinin de katılımıyla Tahran’da bir araya gelmişti. Paşinyan da o toplantıdan üç gün sonra Gürcistan’ın başkenti Tiflis’te yaptığı açıklamada, Azerbaycan ile barış anlaşmasını yıl sonuna kadar imzalamayı hedeflediklerini söylemişti. Bakü ve Erivan’ın bir barış anlaşması imzalamasının, Türkiye ile Ermenistan arasındaki ilişkilerin de normalleşmesinin önünü açması bekleniyor. Türkiye ve Ermenistan arasındaki sınır kapısı on yıllardır kapalı. İlişkilerin normalleşmesiyle iki ülkenin karşılıklı ticaretinin büyük bir artış yaşama potansiyeli bulunuyor.