Kamu eliyle çevre faciasına ramak kaldı

İklim Değişikliği, Politika ve Araştırma Derneği, Ankara’nın Nallıhan ilçesinde aktif olan Çayırhan Termik Santrali ile ilgili bir rapor yayınladı. Raporda Elektrik Üretim A.Ş. tarafından işletilen santralin eskime ve ihmallere bağlı olarak çevre kirliliği yarattığı aktarıldı. Raporun ardından Aydınlık’a konuşan İklim Değişikliği, Politika ve Araştırma Derneği Başkanı Baran Bozoğlu, tehlikenin büyüklüğüne işaret etti.

Çayırhan Termik Santrali yıllık 4 bin 30 GWh üretim yapıyor. Santralin ana yakıtını, Çayırhan Yeraltı Kömür İşletmesi’nden temin edilen 2000-2400 kcal/kg kalorili linyit oluşturuyor.

İSTANBUL’UN SUYUNDAN KUŞ CENNETİ’­­NE

Baran Bozoğlu, 1987 yılında işletmeye açılan 2000 yılında özelleştirilen, 2020 yılı ortasından beri kamu tarafından işletilen Çayırhan Termik Santrali’nin yakın zamanda 354 bin TL para cezası kesilmesine karşın halen baca gazı limitlerine uymadığını dile getirdi. Santralin kül barajının teknik ve bilimsel değerlendirmelerinin yapılmadığını, her an yıkılabileceğini, hava kirliliği değerlerinin sınırı geçtiğini ve Çevre Bakanlığının 2007 yılında bölgede kurdurduğu iki hava kalitesi ölçüm istasyonunun çalışmadığını vurguladı:

“Çayırhan termik santralinin çevre izni alma sürecinde atık sahasına dair hazırlanan akademik raporda 560 metre kota kadar depolama yapılabileceği belirtilmiştir. Ancak ne söz konusu akademik raporda ne de ilgili kurumlara verilen bilgi ve belgelerde kül barajının statiği, detaylı teknik ve bilimsel değerlendirmesi bulunmamaktadır. Yaptığımız saha araştırmalarında normal şartlarda 1,2 milyon ton yıllık kül oluşturan bu santralin, depo sahasında 30 milyon ton civarında külün biriktiğini ön gördüğümüzde ve kotunu irdelediğimizde kül barajının her an yıkılma riski taşıdığını gözlemlemekteyiz… Kül barajının çökmesi durumunda, İstanbul’un da su kaynağı olan ve tarımsal sulama için de kullanılan Sarıyar Barajı ciddi bir kirlilik riski altında. Barajın çeperindeki yerleşim yerlerinin, Nallıhan Kuş Cenneti’nin ve Juliopolis Nekropol’ü olan tarihi alanın da risk altında olduğunu üzülerek paylaşmak istiyoruz.”

MEVZUATTAKİ ESNEKLİK ÖN AÇIYOR

Bozoğlu, santrale kömür sağlayan madenin de çevre izninin bulunmadığını kaydetti. Süreç için yaptırım uygulanmadığını söyledi: “Türk Akreditasyon Kurumu’ndan ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’ndan yetkili laboratuvarla yaptığımız 1 aylık partikül madde 10, partikül madde 2,5, kükürt dioksit ve azot oksit ölçümlerinde Çayırhan Termik Santrali’nin havayı yoğun bir şekilde kirlettiğini, bölgede yaşayan vatandaşlarımızda sağlık sorunları oluşma riskinin olduğunu ve doğal yaşamı doğrudan olumsuz etkilediğini tespit ettik.”

“Partikül Madde 10 ve Partikül Madde 2,5 akciğer kanseri, bronşit, kronik faranjit gibi üst ve alt solunum sistemi hastalıkları yapmaktadır. PM10-1 ve 2 noktasında yapılan ölçüm sonuçları, ölçüm yapılan 30 günün tamamında çevre mevzuatımızda belirtilen günlük ve yıllık sınır değerleri, ölçüm yapılan 29 günün tamamında Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) önerdiği günlük ve ölçüm yapılan 30 günün tamamında yine DSÖ’nün önerdiği yıllık kılavuz değerleri ve Avrupa Birliği’nde (AB) geçerli olan günlük ve yıllık ortalama limit değerleri aşmaktadır… Çevre izni sürecine giremeyen bu tesisler ve çevre izni sürecinde olan diğer tesislerin tamamının, mevzuatta yapılan esnekliklerle çalışmalarının önü açıldı ve izin verildi.”

ADİL DÖNÜŞÜM ÇAĞRISI

Kimi çevre ve kimya mühendisleri kömüre dayalı enerji tesislerinin çevreye zararlarının en aza indirgenerek üretimini sürdürmesi gerektiğini ifade etse de Bozoğlu, bu tip santrallerin iklim krizinin ana aktörleri olduğunu savundu ve dönüşüm önerdi: “Paris İklim Anlaşmasına taraf olan ülkemiz 2053 karbon nötr hedefini tüm dünya ile paylaşmıştır. Söz konusu termik santraller dünyanın yaşadığı iklim krizinin ana aktörleridirler. Ülkemizin koyduğu 2053 hedefine ulaşılabilmesi için de tıpkı diğer dünya ülkelerinin yaptığı gibi kömürlü termik santrallerden kademeli bir şekilde çıkılması planlanmalıdır. 44 yılı devirmiş bu termik santralin, ülkemize ve dünyaya örnek olacak bir şekilde kapatılmasının adil dönüşüm süreci ile planlanması, emekçilerin, bu alanda ailesini geçindiren tüm tarafların zarar görmeden yeni iş imkanları ile buluşturulması artık bir zorunluluk haline gelmiştir. Dünyada ve ülkemizde enerji verimliliği, yenilenebilir temiz enerji kaynaklarına dair yeni teknoloji ve yatırımlar yoğunlaşmış ve maliyetler azalmıştır. Dernek olarak çağrımız, ekonomik ve toplumsal riskleri azaltmak adına ve iyi bir örneği hayata geçirmek adına ülkemizin ‘adil dönüşüm’ sürecinin Çayırhan Termik Santrali ile başlatılmasıdır.”