Davos ve eriyen dünya ekonomisi - 2

Dünya Ekonomik forumu (WEF) raporu, “toplumsal kutuplaşma” olarak adlandırdığı durumun, yani ekonomik durgunluğun neden olduğu ve mevcut sermaye partileri ile onların siyasi kurumlarına olan desteğin azalmasına yol açan zengin ve yoksul arasındaki bölünmelerin kapitalizm için yarattığı tehlikeye dikkat çekmektedir.

Rapor 2024 yılında dünyadaki sosyal eşitsizliğin boyutlarından bahsetmiyor. Ancak Oxfam her yıl Davos'ta dünyadaki eşitsizliğin durumuna ilişkin “alternatif” raporunu sunuyor. Bu rapor, kapitalist düzenin insanlığın büyük çoğunluğunun sosyal ihtiyaçlarını karşılamadaki başarısızlığının sarsıcı bir kınamasıdır. Bu yılki raporun başlığı “En Zenginlerin Hayatta Kalması”.

Oxfam, aşırı zenginlik ve aşırı yoksulluğun 25 yıldır ilk kez aynı anda arttığını belirtiyor. "Sıradan insanlar gıda gibi temel ihtiyaçlar için günlük fedakarlıklar yaparken, süper zenginler en çılgın hayallerini bile geride bıraktı. Sadece iki yıl içinde, bu on yıl milyarderler için şimdiye kadarki en iyi on yıl olarak şekilleniyor - dünyanın en zenginleri için kükreyen bir 20'ler patlaması" diyor Oxfam International İcra Direktörü Gabriela Bucher.

1 DOLARA KARŞILIK 1,7 MİLYON DOLAR

2020'den bu yana salgın ve hayat pahalılığı krizi yıllarında, tüm yeni servetin 26 trilyon doları (yüzde 63) en zengin yüzde 1 tarafından ele geçirilirken, 16 trilyon doları (yüzde 37) dünyanın geri kalanına gitti. En alttaki yüzde 90'lık kesimde yer alan bir kişinin kazandığı her 1 dolarlık yeni küresel servete karşılık bir milyarder yaklaşık 1,7 milyon dolar kazanmıştır.

Milyarderlerin serveti günde 2,7 milyar dolar artıyor! Bu artış, milyarderlerin sayısının ve servetinin son on yılda ikiye katlandığı on yıllık tarihi kazanımların üzerine geldi.

Aynı zamanda, en az 1,7 milyar işçi enflasyonun ücretleri aştığı ülkelerde yaşamakta ve 820 milyondan fazla insan -dünyadaki her on kişiden biri- açlık çekmektedir. Kadınlar ve kız çocukları genellikle en az ve en son yemek yiyor ve dünyadaki aç nüfusun yaklaşık yüzde 60'ını oluşturuyor. Oxfam, Dünya Bankası'nın "2. Dünya Savaşı'ndan bu yana küresel eşitsizlik ve yoksullukta en büyük artışı görüyoruz" dediğini aktarıyor.

BORÇ ÖDEMELERİ SAĞLIK HARCAMALARININ 4 KATI

Tüm ülkeler iflasla karşı karşıya; en yoksul ülkeler zengin alacaklılara olan borçlarını geri ödemek için sağlık hizmetlerinden dört kat daha fazla harcama yapıyor. Dünya hükümetlerinin dörtte üçü, önümüzdeki beş yıl içinde sağlık ve eğitim de dahil olmak üzere kemer sıkma politikalarına dayalı 7,8 trilyon dolarlık kamu harcaması kesintisi planlıyor.

Her zamanki gibi, WEF raporunda bu korkunç eşitsizlik düzeyini tersine çevirecek ya da azaltacak hiçbir politika çözümü sunmuyor - servet vergisi bile. Bunun yerine, WEF tarafından ankete katılanlar için en önemli risk konusu 'aşırı hava koşulları'. Davos'taki şirket ve hükümet liderlerini endişelendiren küresel ısınma ve iklim değişikliğinin ekonomik sonuçlarıdır. Bu, iş dünyasının ve altyapının zarar görmesi ve milyonlarca insanın evlerini terk etmek ve göç etmek zorunda kalması anlamına geliyor.

HEDEFLER TUTTURULAMADI

Ancak COP28 iklim zirvesinin de gösterdiği gibi, şirketler ve hükümetler aşırı sıcaklıklar, seller ve kuraklıklardan kaçınmak için gerekli sera gazı emisyon azaltma hedeflerini tutturamamaktadır. WEF raporunda da belirtildiği gibi: "Pek çok ekonomi "doğrusal olmayan" etkilere karşı büyük ölçüde hazırlıksız kalacaktır: birbiriyle ilişkili çeşitli sosyo-çevresel risklerin tetiklenmesi, karbon emisyonlarının salınması yoluyla iklim değişikliğini hızlandırma ve ilgili etkileri artırarak iklime karşı savunmasız nüfusları tehdit etme potansiyeline sahiptir. Potansiyel etkilerin büyüklüğü ve altyapı yatırım gereksinimleri göz önüne alındığında, toplumların kolektif uyum sağlama kabiliyeti, bazı toplulukları ve ülkeleri hızlı iklim değişikliğinin hem akut hem de kronik etkilerini absorbe edemez hale getirebilir." Sermaye başa çıkamıyor.

Avrupa yer gözlem ajansı Copernicus'a göre, dünya 2023 yılında en sıcak yılını yaşadı ve küresel ortalama sıcaklık sanayi öncesi seviyelerin neredeyse 1,5C üzerine çıkarken "iklim rekorları domino taşları gibi devrildi". Ortalama küresel sıcaklıklar 2023 yılında, son 100.000 yıldaki herhangi bir zamandan daha yüksekti.

Gerçekten de Davos elitleri lüks tatil beldelerinde karın altına baksalar, 2002-03 ile 2004-05 sezonlarını kapsayan üç yıllık ortalamaları 2020-21 ile 2022-23 sezonlarıyla karşılaştırdıklarında İsviçre'deki genel kar örtüsünün neredeyse yüzde 8 puan düştüğünü göreceklerdir. Geçtiğimiz yıl Nature dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre, Alpler'deki karlı gün sayısı son 20 yılda, önceki 600 yıldan daha fazla azaldı. Davos'ta kış kayağının başı dertte.

TEKRARLAR DIŞINDA ÇÖZÜM YOK

Bilim adamları, küresel ısınma devam ettikçe aşırı hava olaylarının daha sık ve yoğun hale geleceği ve ısınmanın 1.5C ile sınırlandırılması için sera gazı emisyonlarının 2030 yılına kadar neredeyse yüzde 45 oranında azaltılması için acilen harekete geçilmesi gerektiği konusunda uyarıda bulundu. Şu anda neredeyse 3C'ye doğru ilerliyor. Ancak WEF katılımcıları bu büyüyen felakete karşı COP28'in "fosil yakıtlardan uzaklaşma", daha fazla yenilenebilir enerji ve küresel işbirliği çağrısını tekrarlamak dışında hiçbir çözüm sunmuyor. Fosil yakıt şirketlerini devralmaktan ya da yoksul ülkelere çevre felaketlerinde yardım etmek için küresel planlamadan söz edilmiyor. Bunun yerine fosil yakıt şirketleri 'her zamanki gibi iş' sağlamak için Davos'ta.

WEF katılımcılarını endişelendiren iki konu daha vardı: yapay zekâ ve kontrolsüz yapay zekâ üreten makinelerden kaynaklanan “yaygın yanlış bilgilendirme” tehlikesi; ve dünyada giderek artan devletler arası silahlı çatışmalar.

Küresel sermaye ticaretin zarar görmesinden, jeopolitik çekişmelerin yatırımlara zarar vermesinden ve eşitsizlik ve ekonomik büyümeye ilişkin “yanlış bilgilendirmenin” yol açtığı toplumsal hayal kırıklığından endişe duyuyor. Ancak katılımcılar, yapay zekanın çalışan kesimler için yarattığı iş kaybından ya da Rusya-Ukrayna savaşından ya da İsrail'in Gazze'yi yok etmesinden kaynaklanan korkunç can ve uzuv kayıplarından; Sudan'daki iç savaşta açlık çeken ve yerinden edilen milyonlarca insandan ya da Yemen'de şehirlerin ve insanların bombalanmasından daha az endişe duyuyor. Ama elbette Tayvan'la ilgili gerilimin Çin ile ABD arasında doğrudan bir askeri çatışmaya dönüşmesinden ve bunun da tüm dünya düzenini tehdit etmesinden endişe ediyorlar.

WEF Riskler Raporu Davos katılımcılarıyla yaptığı anketten ne sonuç çıkardı? "2024'e girerken, önümüzdeki iki yıl boyunca dünya için ağırlıklı olarak olumsuz bir görünümün altını çiziyoruz ve bunun önümüzdeki on yıl boyunca daha da kötüleşmesi bekleniyor... 10 yıllık zaman diliminde ise görünüm çok daha olumsuz ve katılımcıların neredeyse üçte ikisi fırtınalı ya da çalkantılı bir görünüm bekliyor."

Sermaye için iyi değil ve çalışan insanlar için daha da kötü.