İzmir referandumda ne mesaj verdi?

Tartışmalı geçen halk oylamasında “evet” Ankara, İstanbul ve İzmir’de yenildi. Ülkenin üç büyük şehrinde “hayır” çıkması ve “evet cephesi”nin son genel seçimde aldığı oy oranının oldukça aşağıda kalmasının sebebi ne? Bu yazıda seçmenin verdiği mesajı irdeleyeceğiz.

Halk oylamasına giden süreçte, vatandaşın gündeminde ekonomik kriz, işsizlik ve terör sorunları vardı. “Başkanlık” bir dayatma olarak adlandırılıyordu. “Evet” diyenlerin büyük çoğunluğu Tayyip Erdoğan sevgisinden başka bir gerekçe sunamadılar, başka bir gerekçeleri yoktu. Halk oylaması bu atmosferde yaşandı ve yüzde 51,41’lik oranla sandıktan “evet” çıktı.

AKP cephesi, özellikle Tayyip Erdoğan yaptığı konuşmalarda hep anlamlı bir oy oranına vurgu yapıyordu. Anlamlı bir oy oranıyla karşılaşmadık. Tayyip Erdoğan’ın “anlamlı oy” dediği en az 5 puanlık bir farktı. Bu açıdan Erdoğan-Bahçeli birlikteliği bozguna uğradı.

Biraz özele inecek olursak, İzmir’de %68.80’lik bir “hayır” oy oranı çıktı. Tüm ilçelerde “evet” bozguna uğradı. AKP’nin ve MHP’nin toplam oyu İzmir’de de düştü. AKP’nin yerelde iktidar olduğu Selçuk ilçesinde hayır oylarının oranı yüzde 73.11 oldu. Erdoğan-Bahçeli Türkiye genelinde olduğu gibi yereldeki iktidarlarında da bozguna uğradı.

İzmir’de katılım oranı oldukça yüksekti. 3 milyon 179 bin 748 seçmenden 2 milyon 832 bin 376’sı sandık başına giderken, oyların 2 milyon 789 bin 286’sı geçerli sayıldı. 1 milyon 918 bin 453 İzmirli tercihini ‘hayır’dan yana kullandı. 870 bin 833 seçme ise ‘evet’i tercih etti.

SON GENEL SEÇİMLE KARŞILAŞTIRINCA HEZİMET ORTAYA ÇIKIYOR

1 Kasım 2015’te yapılan genel seçimlerde CHP yüzde 46.8, HDP 8.6, Vatan Partisi 0.5 ve Saadet Partisi 0.4 oy almıştı. 4 partinin aldığı oy yüzde 56,4’e denk geliyor. “Hayır”ın aldığı oy ise yüzde 68,80 oldu. AKP, MHP ve BBP halk oylamasında yüzde 11 oy kaybına uğradığı görülüyor. Bu verilerde hezimeti ortaya çıkarıyor.

SONUÇ: TOPLUMSAL MUTABAKAT OLMADAN ANAYASAYI DEĞİŞTİREMEZSİNİZ

Ankara ve İstanbul’da da sonuç bundan çok farklı değil. Ülkenin üç önemli büyük şehrinde halk “hayır” dedi. Tayyip Erdoğan da, Devlet Bahçeli de bu sonuçla, yenildiklerini biliyor. Yüzde 51,4’lük bir oran toplumda mutabakatı yansıtmıyor. Bu yüzden “anlamlı bir oy oranı” demişti Erdoğan. Üstelik seçim sırasında YSK’nın aldığı mühürsüz pusulaların geçerli olacağı kararı da toplumda halk oylamasına olan güvensizliği arttırdı. YSK Başkanı Sadi Güven’in, AKP’li temsilcinin kararıyla bu kararı aldığını açıklaması da itiraf niteliği taşımaktadır. Sonuç olarak, bu halk oylamasının meşruiyetini tartışmalı hale getirmiştir.

İŞ DÜNYASININ SONUÇLAR SONRASI MESAJI NE OLDU?

İş dünyası İzmir’de bu toplumsal uzlaşmaya yönelik mesajlar verdi. Halk oylamasına katılımın yüksek olduğuna dikkat çeken, İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli, “Seçmen, atılacak adımlarda toplumsal konsensüsün gözetilmesi gerektiği mesajını net olarak vermiştir” dedi. İMEAK Deniz Ticaret Odası İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Öztürk ise, “referandum sonrasında çoğunluk-azınlık ayrımına gidilmeden her kesimin beklentileri ya da endişeleri dikkate alınarak bir yol izlenmelidir” şeklinde konuştu. Batı Anadolu Sanayici ve İşadamları Dernekleri Federasyonu Yönetim Kurulu Başkanı Levent Akgerman, “Halk ile siyasal birimler uyum sağladığında ekonomide de toparlanma olacaktır. Ancak fikirlerin değil kısır hamasetle boşa geçen günler sonunda çoğulculuğun olmadığı yerde sorunlar aşılmaz” açıklamasında bulundu.

Tüm bu mesajlardan iş dünyasının kaygısını görmek mümkün. Toplumsal uzlaşmaya vurgu yapmaları da, ekonomide düzelme talepleri de bu kaygıdan kaynaklanmaktadır. Paraya hükmedenler, puslu hava istemezler. Halk oylaması sonucu, puslu havaya yol açmıştır.

YENİLGİYE MAHKUM OLAN ZAFER

M.Ö 280 ve 279 yıllarında Tarentum kralı Pirus, Roma’ya saldırdığında her şeyini feda etti. Sonunda savaşı kazandı ancak büyük ordusundan geriye hiçbir şey kalmamıştı. Öyle ki Pirus zaferinin ardından “Tanrım, bir daha böyle bir zafer verme” dediği rivayet edilir. Pirus zaferi, yenilmeye mahkum galibiyetler için çok güzel bir örnektir. 16 Nisan Referandumu sonuçları da böyle bir zaferdir. Yenilmeye mahkumdur.