Resimlerde aşk (1)

Tarih boyunca birçok sanatçı, bilim insanı, filozof, yazar eserlerinde aşkı işlemiştir. Çünkü binlerce yıldır, yaşamı anlamlı kılan duygular arasında en önemlisi aşk olmuştur. Birçok düşünür “varlığın” sebebini bile aşka bağlayarak, aşkın evrenin yaratılışından da önce var olduğunu ileri sürmüştür. İşte ben de tam da bu nedenlerle, köşemde aşkı ve yaşanmış aşk öykülerini anlatmışımdır sizlere.
Aşkı ilk kez ortaya koyan; varlıkları biçimlendiren ve yönlendirenin, “aşk ve nefret” adlı iki karşıt güç olduğunu söyleyen filozof Empedoklestir (M.Ö. 492 M.Ö. 432). Sokrates ve Aristoteles gibi filozoflara göre ise; “aşk, en yüce ve en ince duygudur, güzelliğin doğurduğu bir çekiciliktir.” Diğer taraftan Platon’a göre; yeryüzündeki aşk gibi duyusal güzellikler, düşünce ile kavranan gerçek güzelliğin yalnızca bir yansımasıdır. Özellikle Descartes ve Spinoza başta olmak üzere, klasik filozoflara göre de; aşk bir tutkudur ve kişi onu aklını kullanarak dizginleyip, duru ve tertemiz bir duygu haline getirmelidir.
Filozoflar aşkı tartışadursun; sanatçılar şiir, müzik, tiyatro, dans, resim, heykel olarak ölümsüz aşk eserleri yaratmışlardır. Bunlar arasında benim için aşk resimlerinin özel bir yeri vardır. Bu nedenle, birkaç hafta sizlere - “Sibel Almelek İşman”ın kitabından (1) alıntılarla- aşkın resim halini anlatacağım.

İKİ AŞK RESMİ

Mitolojik öyküleri anlatan iki resimle başlayalım. İşte ilki; Rönesans sanatçılarından Sandro Botticelli’nin (1446 1510) -dönemin şairi Angelo Poliziano’nun Venüs’ün doğuşunu anlattığı şiirinden esinlenerek- yaptığı, denizin köpüklerinden doğan Venüs’ün bir istiridye kabuğunun içinde Kypros Adası’na çıkışını anlatan muhteşem resim... Fark ettiniz mi, Venüs sanki dünyayı yeni görmenin şaşkınlığını yaşıyor. Resmin sağ tarafında, bu yolculukta üfleyerek Venüs’e yardımcı olan rüzgâr tanrısı Zephyros ile esinti tanrıçası Aura sarmaş dolaşlar. Sol tarafta ise, doğanın düzeninden sorumlu tanrıça Hora, çiçekli bir pelerin ile sevinçle Venüs’ü karşılamakta...
Şimdi yüz yıl kadar ileri gidelim ve müzik ve kehanet tanrısı Apollon ile peri kızı Dafne’nin aşk öyküsünün (2), Nicolas Poussin (1594 - 1665) tarafından Barok üslupta yapılmış resmine göz atalım. Resimde Apollon, büyük bir üzüntüyle, âşık olduğu Dafne’nin defne ağacına dönüşmesini önlemeğe çalışmaktadır. Hemen biraz ötede, Dafne’nin babası nehir tanrısı Peneios keder içinde yere oturmuş, kızının başına gelecekleri görmemek için de eliyle gözlerini kapatmıştır. Apollon’un kalbine aşk ateşinin düşmesine neden olan okları fırlatan aşk tanrısı Eroslardan bir tanesi uçmakta, diğeri ise toprakta keyif çatmaktadır. Haftaya yeni resimlerde buluşmak üzere, haydi rastgele!
(1) Sibel Almelek İşman, 20. Yüzyıl Batı Resim Sanatında Aşk Olgusu, Arion Yayınevi, İstanbul 2008.
(2)https://www.aydinlik.com.tr/apollonun-daphne-aski-ethem-gonenc-kose-yazilariekim-2017 , Aydınlık, 10.10.2017