Sineklerin Tanrısı ve Silah

Dünya, altüst oluşun eşiğinde. Her yerde sancılar var. Fakat bu sancılar, doğumun sancıları. 1 Ocak 2017'de tarihî bir manşet atmıştık: Yeni bir dünya kuruluyor!

Millî Demokratik Devrimler ve Sosyalizme Açılma Çağı içerisindeyiz. 20. yüzyılın ezilen dünyası, 21. yüzyılda içerisinden gelişen dünya çıkardı. Gelişen dünya bugün; siyaset, askerî güç, ideoloji, bilim, teknoloji, kültür ve eğitim alanında emperyalizmle boy ölçüşüyor.(1)

ABD hegemonyası gerilerken Türkiye, Çin, Rusya başta olmak üzere Asya, Afrika ve Latin Amerika ülkeleri öne çıkıyor. Sadece son yılları özet geçecek olursak; ABD'nin Türkiye, Venezuela, Kazakistan gibi ülkelerdeki darbe girişimleri başarısızlığa uğradı. Washington güçleri, Afganistan'dan çekilmek zorunda kaldı. Astana Süreci ile Suriye'de inisiyatifi kaybetti. Hong Kong'da Çin'le birleşme yolunda büyük adım atıldı, sırada Tayvan var. Türkiye'nin sınır ötesi operasyonlarıyla birlikte Rusya'nın Ukrayna müdahalesi sayesinde “önleyici vuruş inisiyatifi” gelişen dünyaya geçti.(2) Gelişen dünya, bu inisiyatifi silah ile ele geçirdi. İşte “yeni dünya”, silah sesleri ve top gümbürtüleri arasından çıkıp geliyor. Artık ABD savaşarak çekilecek, Avrasya savaşarak kovalayacaktır.

'ÖNLEYİCİ VURUŞU ÖNLEME'

GÖREVİ ÜSTLENEN AYDINLAR

Rusya'nın Ukrayna'daki ABD ve NATO'ya yönelik önleyici vuruşuna karşı; yıllarca kendini “sol, sosyalist, sosyal demokrat, ilerici, ezilenlerin yanında” olarak tanıtan bir kesim tepki gösterdi. “Puşkin ödüllü” bir yazarımız, Rusya'nın askerî harekatını “Nazi bombardımanına” benzetti.(3) Yıllarca Atatürkçülüğün rantını yiyen bir başkası çıktı, “Başka dillerde savaş diye erkek ismi yok sanırım.” paylaşımını yaptı.(4) Rus sanatçıların eseri Batıda bir bir yasaklanırken, isimleri bile değiştirilirken; 199 sanatçı bir açıklama yaptı. Rusya'ya yönelik kültürel kırıma hiçbir tepki vermediler.(5) NATO ve ABD yoktu bildirilerinde ama Rusya “emperyal” olarak yer aldı, savaş karşıtlığı yaptılar.

Bugün haklı savaşı mahkum etmenin parolası belli: “Silahı lanetleme.” İşte size gelişen ve ezilen dünyanın elinden silahı almak için ustaca bir buluş! Böylece emperyalistlerin saldırıları ile hegemonyacılığa direnme aynı çuvala kondu. NATO'nun silahlarını görmeyenler, gelişen dünyanın silahını “ırkçı” olarak niteliyor. Bir kısım aydın ve sanatçı, gönüllü olarak “Önleyici savaşı önleme” görevini yürütüyor. Böylece, sanatçı ve aydını yumuşakçaya çeviriyorlar. Omurgasını alıyorlar. Toplumun da direnme iradesini kırıyorlar.

ADA EDEBİYATININ SERÜVENİ:

DOĞAYLA MÜCADELEDEN

İNSANLA MÜCADELEYE

Dünya edebiyatında birçok ada romanı var. Ada romanlarında, insanın doğayla mücadelesinden, insanının insanla mücadelesine uzanan tarihsel yolculuğu görebilme şansına sahibiz. Mutlaka okunması gereken üç kitap; İbn Tufeyl'in Hay bin Yakzan'ı(6), Daniel Defoe'nin Robinson Crusoe'si(7), William Golding'in Sineklerin Tanrısı'dır.(8)

Tufeyl'in 12. yüzyılda yazdığı Hay bin Yakzan'ı ilk ütopyalardandır ve alegorik bir eserdir. Hay Bin Yakzan, insan eli değmemiş bir adada kendini sorgular. Hay Bin Yakzan'ın doğaya egemen olma gibi bir derdi yoktur, aksine onunla uyumlu yaşar. Doğayı anlamlandırarak, onun pratiği içerisinde, akıl yoluya Tanrı'nın varlığına ve birliğine ulaşır.

Tufeyl; İslam Aydınlanmasının, akılcılığının yazarıydı. Bu yüzden doğayla uyumu ve aklı öne çıkarması doğaldı. 18. yüzyılda ise Daniel Defoe, emperyalist dönemin başlangıcını haber veriyordu. Silahlı Robinson'un silahsız Cuma'yı denetim altına alıp, onu dönüştürmesi; dönemin karakterine uygundu. Engels, 20 Eylül 1884'te Karl Kautsky'ye gönderdiği mektupta, Robinson Crusoe'un köle tüccarlığına uzanan yolculuğunu anlatır ve gerçek bir burjuvayı temsil ettiğini belirtir.(9)

Golding ise Sineklerin Tanrısı'nda, ıssız bir adaya düşen çocukların birbiriyle olan mücadelesini konu alır.

ELİNİZE ALMAK ZORUNDA

KALDIĞINIZ SİLAH

Golding'in Nobel ödüllü kitabı, gelecek zamanda geçer. Atom bombalarının konuştuğu Üçüncü Dünya Savaşı çıkmış, İngiliz çocuklar savaşın yıkıcılığından kaçırılmak için uçağa bindirilmiştir. Uçak, ıssız bir adaya düşer.

Ralph, Domuzcuk ve Jack; öne çıkan üç karakterdir. Ralph ve Domuzcuk; kurtuluşun yolunu arar. Bunu yaparken demokratik bir hiyerarşi kurarlar. Ralph, şef seçilir. Deniz kabuğu olan şeytanminaresini alan söz sahibi olur, fikrini anlatır. Kararlar ortak alınır. Buna göre herkesin söz hakkı vardır. Görev paylaşımı yapılır. İlkçağlardaki ateşin önemli rolü, burası için de geçerlidir. Bir yandan barakalar kurarlar, doğanın verdikleriyle beslenirlerken, tepeye yaktıkları ateşi hep diri tutmaya çalışırlar. Böylece dumanı veya ateşi gören gemi veya başka bir araç gelip kendilerini kurtarabilecektir.

Jack ise avcılığı tercih eder. Domuz sürülerinin peşine düşer. Mızrağını alır, boyalarını sürer, amacına ulaşır. Avcılık yaparak diğer çocukları yanına çeker. Boyalar, danslar, totemler... Kendi kabilesini kurar, Kaya Kale'ye çekilir.

Ralph ve Domuzcuk'un uzlaşma çabaları sonuç vermez. Domuzcuk ile Simon öldürülür. Jack ve kabilesi, Ralph'in peşine düşer. Ralph, kendini savunmak için eline mızrağı yani silahı almak zorunda kalır.

Golding'in romanı genellikle iyilik ve kötülük açısından değerlendirilir. Ralph'in içindeki kötülüğe teslim olmadığı anlatılır. Oysa roman, insanlık tarihinin sınıflı toplum aşamasına geçişin tarihsel izlekleri açısından pek değerlendirilmemiştir. Romanda uygarlığın sürdürülebilmesi için olmazsa olmazı olan silah gerçeği vardır. Silahınız yoksa, kurduğunuz demokratik düzeni sürdüremezsiniz.

Ralph ve Domuzcuk'un kulübeler inşa etmesi, iş bölümü yapması, ateşi etkin kullanma isteği; silaha takılmıştır. Demokratik düzen temel ihtiyaçlara odaklanmış, silahı ve güvenliği görmezden gelmiştir. Nihayetinde adada hâkim olan, silahlı güçtür. Şu soru önümüzde duruyor: Ralph ve Domuzcuk, en başta silahı olsa ne değişirdi? Jack bu kadar kolay Sineklerin Tanrısı olabilir miydi? Olamazdı. Çünkü bunu önleyici bir güç olurdu. Oysa Ralph eline silahı almak zorunda kaldığı zaman, her şey çoktan geçmiş, can kayıpları önlenememişti.

Bugün ABD, dünya sineklerinin başı. Jack'in elindeki domuz başı gibi, hegemonyacılığının sembolü de dolar. Dolar diktatörlüğünü ancak ve ancak silahla sürdürebilir. Bu yüzden ABD'den barışçı bir geri çekilme beklemek, safdillik olur. Bu yüzden bugün haklı/haksız savaş ayırımı gözetmeden barış pazarlaması yapmak, ezilen milletlerin karşısında olmaktır. “Pasifizm” nihayetinde, emperyalizmin hizmetine girmektir. Emperyalizme karşı savaş kurtuluşun savaşıdır. Sineklerin Tanrısı'nı yenecek silahlar, barışın silahlarıdır.

DİPNOTLAR:

(1) Prof. Dr. Semih Koray, Yeni Uluslararası Düzen Hegemonyaya Karşı Mücadele İle Kurulur, Teori, Sayı: 378, Temmuz, 2021.

(2) Önleyici vuruş inisiyatifi için bakınız; Fikret Akfırat, Önleyici Vuruş İnisiyatifi, Aydınlık, 6 Mart 2022. (https://www.aydinlik.com.tr/koseyazisi/onleyici-vurus-inisiyatifi-304297)

(3) Ataol Behramoğlu'ndan Putin'e açık mektup, Cumhuriyet, 14 Mart 2022.

(4) Zülfü Livaneli'nin paylaşımına tepki yağdı, Aydınlık, 26 Şubat 2022.

(5)Sanatçıları görmediler, 5 Mart 2022, Aydınlık (https://www.aydinlik.com.tr/haber/sanatcilari-gormediler-304168)

(6) İbn Sina, İbn Tufeyl, Hay bin Yakzan, Yapı Kredi Yayınları.

(7) Daniel Defoe, Robinson Crusoe, Yapı Kredi Yayınları.

(8) William Golding, Sineklerin Tanrısı, İş Bankası Kültür Yayınları.

(9) K. Marx, F. Engels; Yazın ve Sanat Üzerine, Sol Yayınları.