Trump, Avrupa'yı birleştiriyor

ABD Başkanı Trump’ın İran ile nükleer anlaşmadan çekilmesi, İsrail Büyükelçiliğini Kudüs’e taşıması ve İsrail’in Gazze’deki insanlık dışı katliamları ABD ile AB ülkelerini karşı karşı karşıya getirdi. Trump-Netanyahu ikilisinin bu çıkışları Avrupa’yı birleşmeye itiyor.

EKONOMİK KAYIP, SAVAŞ TEHLİKESİ

Bu son gelişmelerin iki boyutu var; birincisi ekonomik: Özellikle bu anlaşmanın onaylanmasından sonra başta Fransa ve Almanya olmak üzere Avrupa ülkeleri, İran ile ticari ilişkilerini ve yatımlarını ikiye üçe katlamıştı. Avrupalı ABD’nin İran’a koyduğu ambargo ve bu ambargoya uymayan ükelere karşı uygulayacağı yaptırım ve cezai tedbirleri aşmanın yollarını arıyor. Fransa’nın Total, Renault, PSA, Airbus gibi şirketlerinin İran’da önemli yatırımları var. Sadece Renault ve PSA İran’ın otomobil pazarının yüzde 40’ını elinde bulunduruyor. Diğer taraftan İran, Airbus’ten 17,5 milyar değerinden 100’ün üzerinde uçak siparişi vermiş.

Fransa, ABD’nin bu kararından çok rahatsız. Ekonomi Bakanı Bruno Le Maire “Trump’ın dünyayı İran ile ABD pazarı arasında seçim yapmaya zorladığ” nı ve bunun “Kabul edilemez” olduğunu belirtiyor. Aynı zamanda, Dışişleri Bakanı Yves Le Drian da “Fransız şirketlerinin zarar görmemesi için elimizden gelen her şeyi yapacağız” diyor.

İKİNCİ SAVAŞ TEHLİKESİ

Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, Orta Doğu’yu “patlamaya hazır” bir bölge olarak değerlendiriyor ve savaş tehlikesine dikkat çekiyor. Fransa ki İsrail’in “güvenliği” konusunda çok hassas davranan bir ülke. Ama İsrail’in Gazze’de yaptığı katliamı onaylamıyor. Le Drian, “Kendimizi İsrail’in güvenliğine adıyoruz fakat İsrail’in güvenliği böylesi bir şiddeti meşru kılamaz.” diyor ve Kudüs konusunda ABD’den farklı düşündüklerini belirtiyor.

AB, ABD’YE DİRENMENİN TEDBİRLERİNİ ALIYOR

Avrupa ülkeleriyle İran arasındaki ekonokik ve ticari ilişkileri dinamitleyen Trump’ın bu çıkışı, Avrupa’nın ağır toplarını bir araya getirdi. ABD’nin bu kararına karşı öylesine bir kararlılık gösterdiler ki; AB Dış Politika Sorumlusu Mogherini, Fransa, İngiltere, Almanya dışişleri bakanları ve İran Dışişleri Bakanı Zarif geçen Salı günü Brüksel’de biraraya gelerek, İran ile imzalanan nükleer anlaşmaya bağlı kalacaklarını bütün dünyaya ilan ettiler.

İki gün sonra, AB devlet ve hükümet başkanları Bulgaristan’ın başkenti Sofya’da biraraya geldiler. AB yöneticileri Avrupalı şirketleri ABD yaptırımlarından korumak için 1996 yılında kabul edilen ‘Engelleme Yasasını’ yürürlüğe koydular. AB, bu yasayı ABD’nin 1996 yılında Küba, İran ve Libya ile ticaret yapan yabancı firmaları cezalandırmak istemesi üzerine kabul etmişti. Yasa, Avrupalı şirketleri ABD’nin İran anlaşmasından çekilmesi sonrasında devreye girecek yaptırımların dışında tutuyor ve ABD yaptırımlarının hayata geçirilmesini öngören mahkeme kararlarını tanımıyor. Yasanın yürürlüğe girmesi bizzat Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker tarafından Sofya’daki AB zirvesinde açıklandı. Juncker, “AB Komisyonu olarak Avrupalı firmaları korumak görevimiz. Tekrar engelleme statüsü düzenlemesine dönüş sürecini başlattık” diye konuştu

AB yöneticileri İran’daki yatırımları korumak için seferber olmuş durumda. En son AB’nin enerji politikalarından sorumlu üyesi Miguel Arias Canete Tahran’a gitti. Canete’in amacı, Avrupa şirketlerini Amerikan yaptırımlarından korumaya yönelik önerilerde bulunmak ve anlaşmalar yapmak.