‘Otokrasi’ söylemini edebiyata taşıdı! Nobel ‘Kıyamet Ustası’nın

Günümüzde Batı’nın ideolojik hegemonyasını temsil eder hale gelen Nobel Ödülleri sahiplerini buldu. 2025 Nobel Barış Ödülü ABD’nin Venezuela’da Maduro’ya karşı desteklediği Maria Corina Machado’ya verildi. Edebiyat ödülünü ise “etkili ve vizyoner” eserlerinden dolayı 71 yaşındaki Macar yazar ve senarist Laszlo Krasznahorkai kazandı.

2024 Nobel Edebiyat Ödülü’ne “şiirsel düzyazısı” nedeniyle Güney Koreli roman yazarı Han Kang layık görülmüştü. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nin öncülüğünde verilen Nobel Ödülü’nü kazanan Krasznahorkai’nin yaşamına ve düşüncelerine ışık tuttuk.

‘KIYAMETİN USTASI’ OLARAK NİTELENDİRİLİYOR

Laszlo Krasznahorkai, Macaristan’ın Romanya sınırına yakın bir kasaba olan Gyula’da dünyaya geldi. Soğuk Savaş’ın yaşandığı 1954 yılında doğan Laszlo, 1985 yılında yayımladığı ilk romanı Şeytan Tangosu’yla dikkatleri üzerine çekti. Roman, 1994 yılında beyaz perdeye de aktarıldı.

Ülkesindeki bir kasabayı anlatan ve 1985'te yayımlanan "Satantango" (Şeytan Tangosu) adlı ilk romanı, 1994'te senaryosunu kendi yazdığı bir filme uyarlandı. 1989 yılında “Direnişin Melankolisi” adlı eserini okurlarla buluşturdu.

1999 yılında “Savaş ve Savaş” adlı romanıyla ilk kez romanının konusunu değiştiren yazar, Macaristan dışındaki ülkeleri de eserlerinde konu edinmeye başladı.

“Kıyametin ustası” olarak nitelendirilen Laszlo Krasznahorkai, “Karhozat”, “Torino Atı”, “Karanlık Armoniler” gibi filmlerin senaristliğine imzasını attı.

Yazarın “Direnişin Melankolisi”, “Savaş ve Savaş”, “Şeytan Tangosu” ve “Seiobo Orada, Aşağıdaydı” kitapları Türkçe'ye de çevrildi.

Nobel Ödülleri için Jenny Rydén’a röportaj veren Krasznahorkai, Samuel Beckett’in Nobel Ödülü’nden sonra söylediği “Ne büyük felaket” sözünü hatırlattı. Krasznahorkai şu ifadeleri kullandı:

“Çok mutluyum ve çok gururluyum, çünkü gerçekten harika birçok yazar ve şairi içeren bu sırada olmak, orijinal dilimi, Macar dilini kullanmak için bana güç veriyor. Bu küçük dili kullandığım için gerçekten çok gururlu ve çok mutluyum. Her şeyden önce okurlara teşekkür ediyorum. Herkesin hayal gücünü kullanma yeteneğini geri kazanmasını diliyorum, çünkü hayal gücü olmadan, bu tamamen farklı bir hayat. Kitap okumak, keyif almak ve zengin olmak önemlidir, çünkü okumak, Dünya’daki bu çok, çok zor zamanda hayatta kalmak için bize daha fazla güç veriyor.”

“Şu anda dünyanın durumunu düşündüğümde çok üzülüyorum” diyen Krasznahorkai, Bu, edebiyatta gelecek nesil veya nesiller için de bir ilham kaynağı olabilir. Gelecek nesle bir şeyler vermek için ilham, bir şekilde bu zamanda hayatta kalmak için, çünkü bunlar çok, çok karanlık zamanlar ve bu zamanda hayatta kalmak için içimizde eskisinden çok daha fazla güce ihtiyacımız var” diye konuştu.

RUSYA’NIN MÜDAHALESİNİ ‘İŞGAL’ OLARAK DEĞERLENDİRDİ

Macar Yazar, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik özel askeri operasyonunu işgal olarak değerlendirmiş ve “Gözlerimin önünde kirli, iğrenç bir savaş yaşanıyor. Dünya buna alışmaya başlıyor. Ben buna alışamıyorum. İnsanların insanları öldürdüğünü kabul etmeye gücüm yetmiyor.” ifadelerini kullandı.

‘OTOKRASİ SÖYLEMİNİ EDEBİYATA TAŞIDI’

Batı’nın son yıllarda ulus devletlerin liderlerine ve hükümetlerine karşı yaptığı suçlamaların başında otokratlık geliyor. Atlantic dergisinin “Kötü çocuklar” olarak da nitelendirdiği hükümetler ve devlet başkanlarının diktatör olduğu öne sürülüyor. Macar Yazar Krasznahorkai de 1989 yılında yayımladığı “Direnişin Melankolisi” adlı romanında benzer bir söylemi oluşturuyor.