Demirtaş Ceyhun ve yazarın sorumluluğu

Yazarın edebiyattaki öncülüğünün yanı sıra toplumsal muhalefetteki etkili konumunun Batı’da Sartre ve Grass’tan, bizde Aziz Nesin ve Demirtaş Ceyhun’dan sonra oldukça gerilediği söylenebilir. Ceyhun’un özellikle ölümünden 3 ay önce Taksim’deki Marmara Oteli’nde düzenlediği ve 250 kadar sanatçı ve aydının katılımını sağladığı toplantı, ABD güdümlü FETÖ’nün Silivri’de ulusalcı ve yurtsever aydınlara karşı ördüğü gerici barikatların yıkılmasına yönelik öncü girişim olarak dönemin cesaret örneğini oluşturmuştu.

Nitekim aydın ve sanatçıların aynı cephede buluşması sürecini başlatan Ceyhun’un bu girişimi, ölümünden sonra da direnme arayışlarının duralamak bir yana ivmelenmesinin, örgütsel somutlanışının önünü açmıştı. Gerçekten de Ceyhun, güncel siyasal olaylar karşısında yazar olarak bireysel tutum almakla kalmayıp ömrü boyunca aydınların örgütlü eylemleri içinde yer almayı seçmiş; Ulusal Kanal’daki programlarının yanı sıra Cumhuriyet ve haftalık Aydınlık’ta, aylık Eski Dergisi’ndeki yazılarında kararlı ve tutarlı bir tavır örneklemiş, TYS’deki deneyim ve birikimini de attığı her adıma yansıtmıştı.

SANATÇILAR GİRİŞİMİ

Ölümünden sonraki süreçte Seyyit Nezir, Yetkin Aröz ve Sadık Albayrak’ın önerisiyle, dönemin 68’liler Birliği Vakfı Başkanı Sönme Targan’ın daveti üzerine 15 kadar yazarın katıldığı toplantıda, Ataol Behramoğlu’nun önderliğinde yurtsever aydın ve sanatçıları kucaklayan kapsamlı bir örgütlenme girişimi için kararlar alınmıştı. Sonrasında Sanatçılar Girişimi adıyla gelişen hareketin gelinen noktada güç ve etkisini, amaç ve niteliğini büyük ölçüde yitirdiği, emperyalizm karşısındaki tutumunu belirsizliğe terk ettiği söylenebilir.

Aydın ve yazarların toplumsal sorumluluktan soğuduğu süreçte Demirtaş Ceyhun’un 10. ölüm yılında usta yazarı kapsamlı etkinliklerle anma programı hazırlayan Broy Yayınevi, onun yalnızca edebî kişiliğiyle değil, yazarlığının toplumsal işleviyle ele alınmasını da amaçlıyor.

‘EDEBİYATIMI GERİ İSTİYORUM’

Demirtaş Ceyhun, 2000’lerin başlarında tüm dünyada sanat ve düşünceyi kasıp kavuran postmodern dalgaya karşı, son derece bütünlüklü ve tutarlı bir programla hazırladığı ve birçoğu Eski’de yayımlanan yazılarını Edebiyatımı Geri İstiyorum kitabında topladı (Ocak 20015). Ceyhun bu kitabında, sözcüklerin ilişkilerini gerçek biçimlerinden uzaklaştırıp her türlü metni palyaçonun panayır gösterisine döndüren postmodernizmi ABD’li yazar Susan Sonntag’la aynı dönemde köktenci bir eleştiriye uğratarak gerçekçiliği önüne yığılan safsata çöplüğünden temizleme işine girişmişti. Bu, yazarın toplumsal ve siyasal edimlerde daha etkili olmasının kuramsal gerekçesini de veriyordu.

İZMIR TÜYAP’TA

İzmir TÜYAP Kitap Fuarı’nda her yıl güncel bir temayı tartışarak anılan usta yazar, geçtiğimiz hafta, Seyyit Nezir’in editörlüğünde Aydan Ay’ın sunacağı etkinlik programı kapsamında Mecit Ünal ve Sedat Sami Ömeroğlu’nun konuşmalarıyla değerlendirildi. Etkinlikte, "edebiyat ve kültürümüzün güncel sorunlarını toplumsal tarih ve bilimler açısından irdelemeyi yazarlık uğraşının içinde sayan usta yazarın Yapay Zekâ karşısında kayıtsız kalamayacağı" değerlendirmesinden yola çıkarak, "Edebiyat, Hakikat, Dijital Teknoloji ve Yapay Zekâ" konusu tartışıldı.

Seyyit Nezir, "pek çok bilimsel konuyu edebiyat gündemine taşıyan Ceyhun’un 1970’lerde Pospelov’un edebiyatbilim kavramını Türkiye’de tartışmaya açışı bize örnek oluşturuyor" dedi. Nezir, panelde, "kapitalizmin güdümündeki teknolojinin insanlık için nasıl bir tehdit oluşturduğuna ilişkin" saptamalar verirken; Mecit Ünal, edebî yaratıcılığın hakikati değerlendirme ve yeniden kurmada teknolojinin getirdiği olanakları ve engelleri belirleyerek, hakikatin ufuklarındaki rolünü tanımladı...

Sedat Sami Ömeroğlu teknolojinin evrim tarihinde YZ’nin gelişimini ve bugünkü aşamada insanlık için bir tehdit oluşturup oluşturmadığı konusunu bilimsel zeminde ve görsel ürünlerle sergiledi. Genç dinleyicilerin de şaşırtıcı biçimde ilgi gösterdiği panelde, "YZ, atom bombası kadar tehlikeli diyen" Bill Gates’in yaklaşımı da tartışıldı.

Broy Yayınevi, etkinlikler dizisinde, Demirtaş Ceyhun’un yazarlık çabasını tüm boyutlarıyla yurdun birçok yerinde etkinliklerle değerlendirmeyi sürdürecek...