Birleşmiş Milletler’in İnsani Gelişme Raporu (2019)

BM’in bu yılki İnsani Gelişme raporu “Gelirin ötesinde, ortalamanın ötesinde, bugünün ötesinde: 21. yüzyılda insani gelişmedeki eşitsizlikler” başlığını taşıyor.
Rapor kapsamında 189 ülke ve BM tarafından tanınan topraklar için 2018 İGE (değerler ve sıralamalar); 150 ülke için Eşitsizliğe Uyarlanmış İGE (EUİGE); 166 ülke için Cinsiyete Dayalı Gelişme Endeksi (CDGE); 162 ülke için Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi (TCEE) ve 101 ülke için Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi (ÇBYE) sunuluyor.
Endekslerin yanısıra ayrıca beş gösterge daha hesaplanmış: İnsani gelişmenin kalitesi (İGK), yaşam boyu toplumsal cinsiyet farkı (YBTCF), kadının güçlenmesi (KG), çevresel sürdürülebilirlik (ÇS) ve sosyoekonomik sürdürülebilirlik (SES).
Raporda milyonlarca insanın yaşam standardının daralmasıyla oluşan açıklık nedeniyle oluşan gerekliliklerin tırmandığı belirtiliyor. Rapora göre eğitim konusunda ve teknoloji-iklim değişikliği konusunda endüstri devriminden bu yana görülmemiş iki deprem ile yeni bir eşitsizlik olgusu sonucunda toplumda derin bir yarılma tetikleniyor. Bu, rakamlarla da sabitmiş.
Şimdi raporun üç alt başlığına sırayla bakalım:

GELİRİN ÖTESİNDE DÜŞÜNMEK
2019 İGE ve EUİGE gösteriyor ki, eğitim, sağlık ve yaşam standartlarındaki eşitsiz dağılım ülkelerin gelişimini bozuyor. 2018’de eşitsizlik nedeniyle insani gelişmenin yüzde 20’si yitirilmiş. Rapor bu nedenle gelirin ötesine geçilmesini ve aşağıdaki önlemlerin alınmasını öneriyor:
-Erken çocukluk ve yaşam boyu yatırım
-Verimlilik
-Kamu harcaması ve adil vergilendirme

ORTALAMALARIN ÖTESİNE BAKMAK
Ortalama değerler hikâyenin daha geniş bir söylemine olanak sağlarken, toplumda gerçekten neler olup bittiğini saklıyorlar. Eşitsizliğin etkili biçimde ortadan kaldırılması için politikalar yaratmak amacıyla daha ayrıntılı enformasyon üretilmelidir. Örneğin, çok boyutlu yoksullukla baş edebilmek için özellikle cinsiyet eşitsizliği konusunda enformasyon gerekiyor. Rapora göre yalnızca ekonomik cinsiyet eşitsizliğini kapamak için bile 202 yıla gereksinim var.
Bu yılki raporda yeni bir endeks var: “sosyal norm indeksi”. Bu endekse göre cinsiyet eğilimi son yıllarda büyümüş.

BUGÜNÜN ÖTESİNDE PLANLAMA
İGE raporunda eşitsizliğin gelecekte nasıl değişeceği sorgulanırken, iki depremin 22. yüzyılda yaşamı nasıl biçimlendireceğine aşağıdaki başlıklarla bakılıyor.
-İklim krizi
-Teknolojik dönüşüm

DÜNYA
İGE sıralamasında ilk 12 ülke şöyle: Norveç (İGE değeri 0,954) , İsviçre, İrlanda, Almanya, Hong Kong (Çin), Avustralya, İzlanda, İsveç, Singapur, Hollanda, Danimarka, Finlandiya. Ya ABD? O da 15’nci.

TÜRKİYE
Türkiye eşitsiz milli gelir büyümesi ile çok yüksek insani gelişme grubunda 59.sırada yer aldı. Güzel! Şimdi ayrıntılara geçelim. Çok yüksek insani gelişme grubu 62 ülke ve bizden sonraki ülkelerle İGE farkımız virgülden sonraki üçüncü basamakta ve birer rakam! İkinci şok ise Eşitsizliğe Uyarlanmış İGE’de sorun olması: - 8 yani 8 sıra aşağı düşüyoruz! Cinsiyete dayalı gelişme endeksinde (CDGE) en kötü yani 4. gruptayız. Toplumsal cinsiyet eşitsizliği endeksinde (TCEE) 66. sıradayız. “Allah” ism-i şerifinin ebced hesabı ile değeri 66’dır. Yani bu iş Allah’a kalmış. Yandı gülüm keten helva!
Not: Konuyla ilgili olarak Ulusal Kanal’da sevgideğer Can Karadut ile yaptığımız TV izlencesini aşağıda bağlantısı verilen videonun son 30 dakikasından izleyebilirsiniz:
https://www.youtube.com/watch?v=LNDtD0PaytY
Türkiye’nin durumuna ayrıntılı olarak aşağıdaki bağlantıdan bakabilirsiniz:
https://www.tr.undp.org/content/turkey/tr/home/library/human_development/hdr2019.html