14 Haziran 2025 Dama çözümleri

Bu hafta sizlere hazırlamaya çalıştığım "DAMA" kitabının 1. bölümünden küçük bir pasaj sunmak istiyorum. Toplam 32 bölüm ve 3 cilt olarak hazırlamayı planladığım kitapta damanın tarihi, dama üzerine yazılmış kitaplar, makaleler, dünya dama ustalarından alınmış toplam 60 açıklamalı oyun (birinci hamleden oyun sonuna dek) notasyon değil bütün hamlelerin anlamları, sebepleri ve alternatif devam yolları ile, klasik oyunların tarihçeleri, ilk sahipleri ve oyun örnekleri, Cumhuriyet öncesi ve günümüz damasının gelişim serüveni, kadim turnuvalar ve saray daması, özellikle Mustafakemalpaşa'nın damaya dokunuşu ve güncel turnuvalar, yaşayan ve yâd ile anacağımız ustalarımız vs olacak.

DAMA

Ahmet Murat Çelik

Dama, basit görünen kareler üzerinde yüzyılların birikimini taşıyan; sabrın, stratejinin ve zekânın ince ince işlendiği kadim bir gelenektir. Özellikle Anadolu kültürünün derin damarlarından süzülen bu oyun, yalnızca taşların ileri geri hareketinden ibaret değildir. Dama, bir bakışta anlaşılmayan, çok derin bir sezgiyle kavranabilen, yaşanarak öğrenilen bir düşünme biçimidir.

Yüzlerce yıllık geçmişiyle Damamız, halkın arasından doğmuş; kahvehanelerde, kıraathanelerde, meydanlarda, evlerin avlularında nesilden nesile aktarılmıştır. Dama masası başında geçirilen vakit, yalnızca taşların yer değiştirdiği bir zaman dilimi değildir; bu vakit, aynı zamanda hayatın çeşitli alanlarına dair taktiklerin, sabrın, hamle zamanlamasının ve hatta onurun test edildiği bir zihinsel meydan okuma sürecidir.

Dama, kendine has kuralları ve estetiği ile folklorik bir halk oyunudur; fakat aynı zamanda bir entelektüel uğraştır. Taş dizilimleri, klasik açılışlar, kapanış varyantları ve derinleşen çözüm yolları; bu oyunu sıradanlıktan uzaklaştırarak zihinsel derinliği yüksek bir düşünce sistemine dönüştürür. Bu yönüyle dama, satrançla kıyaslanabilir düzeyde karmaşık ve öğretici bir yapıya sahiptir. Ancak dama, satranca nazaran çok daha sade bir görünüme sahip olmasına rağmen, hamlelerin taşıdığı anlam açısından çok daha sezgiseldir ve büyük açmazlardaki derinliği muazzam boyutlardadır.

Dama camiası, sessiz ama üretken bir geleneği taşır. Bu camia, ustalarla çıraklar arasında kurulan sözsüz bir eğitim ilişkisiyle büyür. Her usta, taşı nasıl hareket ettirdiğinden çok, ne zaman sabrettiğiyle, hangi anda risk aldığıyla hatırlanır. Türk Daması’nın yaşayan belleği, sadece kurallarla değil, bu ustaların hayatlarıyla yazılır. "Hamleci Hurşit, Eyüplü Ayhan, Genç Osman, Albay Çetin" gibi isimler, taş üstüne taş koyarken aynı zamanda kültürel hafızaya da izle bırakır.

Bugün, dama yalnızca bir oyun olarak değil; aynı zamanda bir direniş biçimi, bir kültürel miras savunması olarak yaşatılmaktadır. Globalleşmenin getirdiği kültürel erozyon karşısında, Türk Daması’nı korumak; sadece taşların değil, bir milletin hafızasının da korunması anlamına gelir.

Dama’nın yaygınlaşması, okullarda öğretilmesi, dijital platformlarda temsili, turnuvalarla desteklenmesi, kültür politikalarının parçası hâline getirilmesi elzemdir. Zira dama, yalnızca hatırlanacak bir geçmiş değil, aynı zamanda geleceğe taşınması gereken önemli bir değer ve saygin bir zihin terbiyesidir.

Dama ile tanışan bir zihin, sabretmeyi, görmeyi, öngörmeyi ve atak yapmak gibi, gerektiğinde geri çekilmeyi öğrenir. Bu, sadece masa başında değil; hayatın her alanında faydası görülen bir eğitimdir.

Dama, bizim insanımızın zihin haritasıdır. O haritanın her karesinde; tarih, gelenek, sabır, sezgi ve strateji yan yana durur. Ve bizler, bu mirası taşırken, yalnızca oyun oynamıyor; aslında kim olduğumuzu da hatırlıyor ve kimliğimizi ortaya koyuyoruz."

Bu hafta sorular Lübnanlı Büyük Usta Şadi Kleyt'ten gelecek.

Şimdilik kalın sağlıcakla.

Birinci Çözüm
f34 - f2e - c45 - b4a - a4c8 - c8f7 - g45 - b34 - a3a7 (1-0)

İkinci Çözüm
e45 - f4d6 - c45 - h34 - f34 - b4c - c23 - c3g - b3h7 (1-0)

Üçüncü Çözüm
d45 - e45 - e3g5 - e23 - f2g - a45 - e34 - e4g8 (1-0)