24 Mayıs 2025 Dama çözümleri

GİDENLERİN SESSİZ EMEKLERİ

Türk Daması'na Vefa Borcumuz

Bu hafta sizlerin hoş görüsüne sığınarak biraz dertleşmek ve hissettiklerimi sizlerle paylaşmak istiyorum.

Türk Daması sporu, tarihsel kökleriyle yüzyıllardır halk arasında sevilen ve zihinleri eğiten bir kültür olagelmiştir. Ancak bu oyunun günümüze kadar ulaşmasında ve gelişmesinde büyük emekleri bulunan bazı kıymetli insanlar vardır ki, onlar artık aramızda değiller. Ne yazık ki, bu kıymetlerin çoğu, yaşarken hak ettikleri ilgiyi ve takdiri görememiş; gerçek değerleri ancak yitip gittikten sonra daha iyi anlaşılmıştır.

Aydınlık Gazetesi’nde yıllardır şürdürmeye gayret ettiğimiz “Dama Çözümleri” köşesi, yalnızca bir bulmaca köşesi değildir. Aynı zamanda bu kültürün belleği, koskoca bir geleneğe saygı duruşudur. Bu köşeye emek verenlerin çoğu, bu külture gönül vermiş oyuncular, hakemler, yöneticiler ve eğitmenlerdir. Onların çabasıyla turnuvalar düzenlendi, yöresel kurallar kayıt altına alındı, gençlere ulaşmak için organizasyonlar oluşturuldu ve dama tahtası bir düşünce arenasına dönüştü.

Bazı insanlar vardır; sessizce gelir, sessizce çalışır ve sessizce gider (Tabii ki kastım Hasan Kenan Özer'dir). Arkalarında bıraktıkları izler, yıllar sonra dahi silinmez. Türk Daması da bu tür insanların omuzlarında yükseldi. Ne yazık ki, bazıları sağlığında sadece dar bir çevrede tanındı; isimleri çok geçmeden unutuldu. Oysa bugün dama camiasında hâlâ kullanılan bazı stratejiler, hâlâ oynanan bazı açılış varyasyonları onların araştırmaları sayesinde literatüre girmiştir. (Ayhan Okyar ve Asaf Dokuman gibi) Onların not defterleri, satır aralarında yer alan taktiksel çözümleri hâlâ kaynak olarak kullanılmaktadır.

Unutulmayalım ki damanın gelişmesi yalnızca oynayanlarla değil; onu sistemli hale getirenlerle, yaygınlaştıranlarla, kurumsallaştıranlarla mümkündür. Oysa bizler çoğu zaman sadece görünür olana odaklanır, perde arkasında özveriyle çalışanların farkına geç varırız. Bazen de anlamayız bile.
Turnuva salonlarında sabahlara kadar masa düzenleyenler, federasyon dosyalarıyla aylar harcayanlar, tek kuruş beklemeden gecesini gündüzüne katıp uğraş verenler (Ali Tayfur ve tüm Mustafakemalpaşa dama yoldaşları) İşte bu görünmez kahramanlar, bugün Türk Daması'nın ayakta kalmasının asıl mimarlarıdır.

Vefatlarının ardından minnetle andığımız bu insanlar ve daha niceleri. Osman Pıtır'lar, M. Mürşit Ersöz'ler Ramazan Akçagün'ler, Mehmer İnce'ler, Halil Beşli'ler ve isimleri saymakla bitmeyecek nice dostlar. Türk Damasının bu gün daha yaygın, daha saygın bir konumda olmasında çok emekleri olanlardır. Bu da bize önemli bir ders vermeli: Yaşayan değerlere sahip çıkmak, yalnızca vefa değil aynı zamanda sorumluluktur.

Onlara sadece görev verirken değil, yarış kazanmadıklarında değil, çaba gösterdiklerinde takdir edip, alkış tutabilmeliyiz.

Bugün dama camiası olarak hâlâ o sessiz emeklerin gölgesinde ilerliyoruz. Her hamlede, her kombinasyonda, her çözümde onların izi var. Belki bir isimleri artık geçmiyor; ama düşünceleri, oyun anlayışları ve sabırları hâlâ dama tahtasında yaşıyor. Onlara olan borcumuz sadece bir teşekkür değil; onların bıraktığı mirasa sahip çıkmaktır.

Dama, sadece bir oyun değil; bir kültür, bir direniş ve bir mirastır. O miras, gidenlerin sessiz emekleriyle bugün hâlâ yaşamaktadır...

Nedense böyle bi içimi dökesim vardı. Sanırım ben hala Kenan abimin gidişine alışamadım, bu gidiş beni çok üzdü ve çok duygulandırdı.

Bu gün sizlere Osmanlı dönemi oyunlarından üç şahane oyunu soru olarak soracağım. Serdümen Yusuf Kaptan'ın Kadı Aziz Efendiye yaptığı "Gemici açmazı" Kadı Aziz Efendi'nin Yusuf Kaptana yaptığı hurda olan "Kadı Oyunu" ve Damacı başı İbrahim Bey'in Güreş Meydanlarına nispet ettiği "Çatal Kazık" oyunu.

Gemici Açmazı
a34 - c34 - h45 - h57 - g3h - h78 - h8e - h8b7 (1-0)

Kadı Oyunu
g45 - b34 - d34 - f34 - f48 - g2f - f8e1 (1-0)

Çatal Kazık
b34 - g45 - d3e - e3c7 - h3g - f34 - c78 (1-0)