ABD Büyükelçisi tehlikeli sularda

Suriye Geçiş Hükûmeti Cumhurbaşkanı Ahmed Şara ile PYD/YPG’nin çatı örgütü Suriye Demokratik Güçleri (SDG)’nin sözde komutanı Mazlum Abdi, ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack ve Fransa’nın Özel Temsilcisi Jean-Baptiste Faivre’in arabuluculuğunda Şam’da bir araya geldi. Mazlum Abdi ile birlikte heyette sözde Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’nin Yürütme Konseyi Eşbaşkanı Abdul Mahbash, Dış İlişkiler Dairesi Ortak Başkanı İlham Ahmed ve Özerk Yönetim Müzakere Heyeti Eş Başkanı Fawza Yusuf da yer aldı. Syria TV muhabiri, Şam’daki Halk Sarayı’nda yapılan toplantının, 10 Mart’ta Ahmed Şara ile Mazlum Abdi arasında imzalanan mutabakatın hayata geçirilmesi amacıyla düzenlendiğini aktardı. Syria TV’nin haberine göre bu görüşme, mart ayında varılan anlaşmanın uygulanmasının önündeki engelleri kaldırmayı amaçlayan, ABD ve Avrupa ülkeleri öncülüğündeki diplomatik girişimlerin bir parçası olarak yürütülüyor. Ancak taraflar arasında anlaşmanın nasıl uygulanacağı ve zamanlaması konusunda hâlâ önemli görüş ayrılıklarının sürdüğü bildirildi.

Bu toplantıdan önce Ahmed Şara ile Tom Barrack’ın birebir görüşme yaptığı da öğrenildi. Şara ve Barrack birlikte poz verdi.

MASADA DÖRT BAŞLIK VAR

Toplantının gündemini takip eden bir “Kürt kaynak”, Fransız haber ajansı AFP’ye yaptığı açıklamada, görüşmelerin dört ana konuya odaklandığını belirtti. Buna göre masadaki başlıklar şöyle:

- Suriye Devleti’nin yapısı ve Özerk Yönetim ile Şam Hükûmeti arasındaki ilişkinin çerçevesi

- Ekonomik ilişkiler

- Askeri düzenlemeler

- Siyasi çözüm sürecinin detayları

Öte yandan salı günü Syria TV’ye konuşan bir diğer kaynak, toplantının esas amacının 10 Mart Mutabakatı’nın tam olarak hayata geçirilmesi olduğunu, SDG’nin talebiyle ve Washington’la eşgüdüm halinde bazı maddelerde değişikliğe gidilebileceğini söyledi. Özellikle anlaşmada yer alan uygulama takvimi ve Suriye’deki Kürt partilerin talepleriyle ilgili başlıklarda revizyon yapılması beklendiği ifade edildi. Kaynak, Fransa’nın da ABD ile birlikte anlaşmanın uygulanmasına destek vereceğini ve sahada herhangi bir tırmanmanın önlenmesi için çaba göstereceğini kaydetti.

ABD’NİN DEAŞ SOPASI MASADA

Toplantıda yalnızca 10 Mart Mutabakatı değil, aynı zamanda Suriye’de DEAŞ’la mücadele de gündeme alındı. ABD’li temsilcinin, Suriye Hükûmeti ile “Uluslararası Koalisyon” ve SDG arasında bu konuda olası işbirliği seçeneklerini ele aldığı bildirildi. Görüşmenin, Pentagon’un kısa süre önce SDG ve ona bağlı güçleri desteklemek amacıyla 2026 bütçesinden 130 milyon dolar ayırdığını açıklamasının hemen ardından yapılması dikkat çekti. SDG’ye yakın kaynaklar da toplantının asıl gündeminin DEAŞ’a karşı mücadele ve 10 Mart’ta SDG ile Suriye Hükûmeti arasında imzalanan anlaşmanın uygulanması olduğunu belirtti. Ayrıca ABD’li temsilcinin, mevcut anlaşmayı güncelleme veya yeni bir mutabakat önerisi sunabileceği ifade edildi. Görüşmelerde, uluslararası koalisyon ile SDG işbirliği, Türkiye ile ilişkiler ve Suriye’deki genel güvenlik durumu gibi başlıkların da masada olduğu kaydedildi. ABD’li temsilcinin, birkaç hafta önce Abdi ile yaptığı telefon görüşmesinde, DEAŞ’ın son hamleleri nedeniyle “Suriye’deki güvenlik durumunun çökmesinden” endişe duyduğunu dile getirdiği öğrenildi.

10 MART MUTABAKATI

10 Mart’ta Ahmed Şara ile Mazlum Abdi arasında 8 maddelik bir anlaşma imzalanmıştı. Anlaşmanın öne çıkan maddeleri şunlardı:

- Suriye’nin kuzeydoğusundaki tüm sivil ve askeri kurumların, sınır geçişleri, havaalanları ile petrol ve gaz sahaları da dahil olmak üzere Suriye Devleti’nin kontrolü altına alınması,

- Kürt bileşeninin “Suriye Devleti’nin asli bir parçası” olarak tanınması ve anayasal haklarının güvence altına alınması,

- Bölünme çağrılarını, nefret söylemlerini ve Suriye toplumunun unsurları arasında fitne çıkarma girişimlerini reddetme.

Ancak sözde Özerk Yönetim, anayasal bildirinin ardından kurulan Şam Hükûmeti’nin “çeşitliliği yansıtmadığı” gerekçesiyle Şara yönetimini eleştirmişti. Bunun üzerine PYD/SDG, “merkezi olmayan demokratik” bir devlet talep etmiş, Şam yönetimi ise ülkede bölünme girişimlerini reddettiğini vurgulamıştı.

SDG ENTEGRASYONU AKSIYOR

Anlaşmaya rağmen SDG’nin Suriye Ordusu’na entegrasyonu konusunda somut ilerleme sağlanamadı. Ahmed Şara’nın tüm silahlı grupların feshedileceğini açıklamasına karşın, ABD destekli SDG hâlâ Suriye’nin kuzey ve doğusunda, ülkenin en önemli petrol ve gaz sahalarını da içeren geniş bir bölgeyi fiilen kontrol ediyor. Ayrıca SDG, DEAŞ mensuplarını barındıran kamplar ve gözaltı merkezlerini de yönetmeye devam ediyor.

Geçen mayıs ayı sonunda bir televizyon röportajında konuşan Mazlum Abdi, “Şam ile yaptığımız anlaşmaya bağlıyız ve şu anda uygulama komiteleri aracılığıyla bu anlaşmanın hayata geçirilmesi için çalışıyoruz” dedi. Ancak Abdi, “Suriye’nin merkezi olmayan bir ülke olması, tüm bileşenlerin haklarıyla yer bulması ve kimsenin dışlanmaması gerektiği” konusunda ısrarcı olduğunu vurguladı.

Suriye Dışişleri Bakanı Esad Şeybani de daha önce yaptığı açıklamada, SDG ile yapılan anlaşmanın uygulanmasında yaşanan oyalamaların ülkeyi daha fazla kaosa sürükleyeceği uyarısında bulunmuştu.