AB’den TürkAkım’a yaptırım hazırlığı

Avrupa Birliği (AB) enerji bakanları, 1 Ocak 2028 itibarıyla Rus enerji ithalatının yasaklanması konusunda anlaştı. Kararın yürürlüğe girmesi için Avrupa Parlamentosu’nun onayı gerekiyor. Yılsonuna kadar sürecin tamamlanması hedefleniyor. Sadece, şirketler ithal gazın Rusya veya Belarus’tan geçtiğini, üretimin başka bir ülkede yapıldığını kanıtlarsa gazın AB’ye girişine izin verilecek.

Macaristan ve Slovakya yasa tasarısına karşı oy verdi. Slovakya Başbakanı Robert Fico, “Yeni bir Demir Perde inşa ediliyor.” diyerek kararı eleştirdi. Denize kıyısı olmayan bu iki ülke şimdilik muafiyet aldı.

Karar Avrupa’da Washington’a enerji bağımlılığı yaratacak. Türkiye’yi esas ilgilendiren kısmı ise Rus gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyan TürkAkım’ın da karar kapsamında olması. Rusya ile Türkiye'yi iki boru hattıyla birbirine bağlayan TürkAkım, hem Türkiye'nin iç enerji gaz pazarına hizmet ediyor hem de Avrupa'ya yeniden ihracat yapıyor.

‘TRANSİTE DE SIKI KONTROL UYGULANMALI’

Düzenleme, Türkiye üzerinden transit geçiş yoluyla Rus gazına yönelik yasak veya kısıtlamaların aşılmasını önlemeyi amaçlıyor. 15 Ekim'de AB enerji bakanlarının anlaştığı belgede şöyle deniyor: "Bu nedenle, Yönetmelik, Birliğe ithal edilen (...) TürkAkım üzerinden gelen (...) doğal gazın, doğrudan veya dolaylı olarak Rusya Federasyonu'ndan geldiğini veya ihraç edildiğini varsaymalı ve böylece üretim ülkesinin kanıtını sunma şartını ortadan kaldırmalıdır. Bu sınırlara, bağlantı noktalarına veya bağlantı noktalarına gelen doğal gazın Rusya Federasyonu üzerinden ‘transit’ prosedürüne tabi olduğu iddia edilirse, sıkı kontroller uygulanmalıdır."

Taslağın 11. maddesi, 7 Haziran 2026 tarihine kadar bu yeniden ihracatların “tamamen yasaklanmasını” talep ediyor. Sözkonusu madde Türkiye üzerinden gaz ithal eden ülkelerin daha yüksek düzenleme/belgeleme yükümlülükleriyle karşı karşıya kalacağını da gösteriyor.

KALAN TEK HAT TÜRKAKIM’DI

Rusya ile Ukrayna arasındaki transit anlaşmasının 1 Ocak 2025'te sona ermesinden sonra, TürkAkım Rus gazının Avrupa'ya ulaşması için kalan tek büyük boru hattı güzergâhı haline gelmişti. Bu yanıyla düzenleme, Türkiye'nin bölgesel bir gaz merkezi olma hedefine zarar verecek. AB'nin Rusya'ya olan enerji bağımlılığını azaltma hedefi olmasına rağmen, TürkAkım üzerinden AB ülkelerine akan gaz miktarı son aylarda artmıştı. Ocak-Temmuz 2025 verilere göre Rusya'nın Türkiye'ye büyük ölçüde TürkAkım ve Mavi Akım üzerinde yaptığı gaz teslimatı, bir önceki yıla göre yüzde 26 artışla 12,7 milyar metreküpe ulaştı.

Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar da geçen ay yaptığı açıklamada Türkiye'nin TürkAkım ve Azeri gazını taşıyan TANAP gibi boru hatları sayesinde “Avrupa'nın gaz yaşam hattı” haline geldiğini belirterek, Ankara'nın “üreticiler ve tüketiciler arasında bir köprü” olduğunu vurguladı.

ABD SÖZ VERMİŞTİ

Öte yandan TürkAkım faaliyetlerini durdurmak, Washington'un uzun vadeli hedefiydi. Eski ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Ukrayna'daki meslektaşlarıyla bu konuda bir anlaşma imzalamıştı.

YUNANİSTAN MUTLU

Yunanistan önerilen düzenlemeyi memnuniyetle karşıladı. Greek City Times, düzenlemenin Yunanistan Enerji Bakanı tarafından “Yunanistan'ı Avrupa-Amerika enerji ekseninde önemli bir aktör olarak konumlandırmak ve bölgesel bir enerji merkezi olma hedefini güçlendirmek” amacıyla önerildiğini bildirdi.

AMERİKAN LNG’Sİ İÇİN DİKEY KORİDOR ÖNERDİ

Yunanistan Başbakanı Miçotakis de Yunanistan'ın “bölgedeki Rus gazının yerini alacak ABD LNG'sinin doğal giriş noktası” olduğunu söyledi. Atina'da düzenlenen Transatlantik Enerji İşbirliği Ortaklığı konferansında konuşan Miçotakis “Rus gazının Türkiye üzerinden arka kapıdan Avrupa'ya girmesine izin veremeyiz. Bu nedenle, Amerikan LNG'nin Yunanistan'a gelip ardından kuzeye, Bulgaristan, Romanya, Moldova, Ukrayna, Macaristan ve Slovakya'ya ulaşması için Dikey Koridor aracılığıyla bu çabaya kesinlikle yardımcı olmaya hazırız.” dedi.

DOĞU AKDENİZ VE KIBRIS’TAN BAĞIMSIZ DEĞİL

Vatan Partisi Rusya Temsilcisi Mehmet Perinçek, kararın Rusya kadar Türkiye’yi de hedef aldığını, Doğu Akdeniz’deki tehditlerden bağımsız değerlendirilemeyeceğini söyledi. Perinçek, kararı Aydınlık’a şöyle yorumladı:

“Birincisi Avrupa planladığı bu hamleyle kendi ayağına sıkmaktadır. Ucuz ve hızlı enerjiden vazgeçerek aslında kendisini daha pahalı enerjiye ve dolayısıyla da daha pahalı bir hayata, üretime itmektedir. İkincisi bu sadece Rusya değil Türkiye düşmanlığıdır. Türkiye’nin sanayisine, enerji güvenliğine, ekonomisine karşı bir hamledir.

SABOTAJLARIN DEVAMI

“Bu TürkAkım’a karşı ilk tedbir değil. ABD ile Ukrayna savaştan önce TürkAkım’a karşı işbirliği yapmak üzere bir memorandum imzaladı. Ukrayna savaşından sonra birçok kez TürkAkım hatlarına yönelik sabotaj girişimleri oldu. Hatta Rus istihbaratı daha yeni İngilizlerin TürkAkım projesini hedef almak üzere çeşitli provokasyonlara hazırlık yaptığını ifade etti. Bunun bir devamı olarak görmek gerekir.

“Türkiye’yi elimine edip Yunanistan’ı enerji projelerinde merkez haline getirmek de yine planın parçalarından biridir. Bütün bunların Doğu Akdeniz’den Kıbrıs meselesine kadar birçok konuyla bağlantılı olduğunun altını çizelim. Avrupa Birliği’ne üye olma hedefinin ne kadar yanlış olduğu da ortaya çıkmıştır. Avrupa Birliği bizzat Türkiye’yi ekonomisini, enerji güvenliğini hedef alan projeler içine girmiştir.