Almanya ve Kanada'da ABD'nin F-35'leri uzaktan kapatabileceği tartışılıyor... Musk ise Ukrayna'yı savunmanın omurgası Starlink ile tehdit ediyor

ABD'nin müttefiklerine sattığı ya da kullanmasına izin verdiği silah veya teknolojik ürünler üzerinde kontrol sahibi olmaya devam etmesi tartışma yaratıyor. Özellikle de ABD ile diğer NATO üyeleri arasında belirgin bir güvenlik krizinin yaşandığı bugünlerde bir avcı-bilgisayar olan F-35'ler ve Ukrayna'nın Rusya ile olan çatışmada “omurgası” durumundaki Starlink sistemine dair sorular gündemde.

Bild gazetesine göre Berlin, Washington'ın bir kriz durumunda Alman F-35 savaş uçaklarını uzaktan devre dışı bırakabileceği ihtimalinden gün geçtikçe daha çok tedirgin oluyor.

AYRIŞMA OLURSA...

Alman Hava Kuvvetleri, yaklaşık 8,5 milyar avro değerinde bir anlaşma ile 2026'dan itibaren 35 adet Amerikan yapımı F-35A Lightning II jeti almaya başlayacak.

Bazı Alman politikacılara göre Ukrayna ihtilafından ticaret savaşlarına bir dizi konuda Avrupa Birliği (AB) ile anlaşmayan ABD Başkanı Donald Trump, Washington ve Avrupa başkentlerinin Rusya ile olası bir çatışmaya yaklaşımlarında ayrışmalar yaşaması durumunda F-35'lerin “şalterini” indirebilir. Berlin'in endişesi işte bu noktaya yoğunlaşıyor.

'BİZ KONUŞUYORSAK VARDIR'

F-35'lerde “kill switch” yani bir uzaktan acil kapama anahtarının bulunduğu Pentagon'un daima reddettiği ancak sıkça dile getirilen bir iddia. Financial Times (FT)'ın görüştüğü uzmanlar da benzer korkuları yinelerken, savunma analisti Richard Aboulafia anahtarın varlığına dair tartışmalara şu ifadelerle katılıyor:

“Bizim varsayabildiğimiz bu şey birazcık yazılım koduyla yapılabileceğine göre demek ki vardır.”

Münih Güvenlik Konferansı'nı düzenleyen aynı adlı Alman vakfının eski Başkanı Wolfgang Ischinger haberlere sözleşmenin kaderini sorgulayarak yaklaşıyor:

"ABD'nin Ukrayna'ya şu anda yaptıklarını gelecekteki Alman F-35'lerine de yapabileceğinden korkmamız gerekiyorsa belki de sözleşmeyi feshetmeyi düşünmeliyiz."

'SÖYLENTİDEN FAZLASI'

Bild'e konuşan Alman savunma sanayii şirketi Hensoldt'un İletişim Başkanı Joachim Schranzhofer ise şunları söylüyor:

“F-35‘teki acil kapama anahtarı bir söylentiden çok daha fazlası. Ancak görev planlama yapmak çok daha kolay; o zaman uçak yerde kalıyor.”

HER ŞEYİYLE ABD'YE BAĞIMLI

Bir diğer görüş de modern savaş uçaklarının karmaşıklığı ve satıcıya bağımlılığı nedeniyle bir acil kapama anahtarının esasen gereksiz olacağı yönünde. Bunlardan biri de FT'ye konuşan Royal United Services Enstitüsü Kıdemli Araştırma Görevlisi Justin Bronk:

"Çoğu Avrupa ordusu, iletişim desteği, elektronik savaş desteği ve herhangi bir ciddi çatışmada mühimmat ikmali için büyük ölçüde ABD'ye bağımlıdır."

KANADA TARTIŞIYOR

Aynı tartışmalar, Trump'ın ABD'ye katmak istediği ve gümrük vergileriyle bunalttığı Kanada'da yaşanıyor. Pentagon geçen hafta ABD'nin Kanada'ya sattığı 19 milyar dolarlık 88 F-35'ten oluşan avcı filosunu devre dışı bırakabilecek bir kapatma anahtarına sahip olduğu iddialarını reddetti. Ancak uçağın işlevselliğinin devamı için gereken yazılım ve donanım yükseltmelerinin Amerikalılar tarafından kontrol edildiğini kabul etti.

'STRATEJİK ZAAFİYET'

Ottawa Citizen gazetesi, “F-35'lerin uzaktan devre dışı bırakılması olasılığı daha önce önemli bir sorun olarak görülmüyordu.” diyor ve şöyle devam ediyor:

“Ancak şimdi ABD Kanada'ya giderek daha düşmanca yaklaşırken, Pentagon'un Kanada'nın F-35 filosu üzerindeki kontrol miktarının önemli bir stratejik zafiyet olduğu konusunda savunma analistleri uyarıyor.”

Savunma analisti ve yazar Bill Sweetman gazeteye, “Bu çok ciddi bir mesele. Bu durum, sürekli destek olmadan operasyonların sürdürülmesini kesinlikle zorlaştırıyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Yetkililer, Kanada'nın F-35 projesinin tüm yaşam döngüsü maliyetinin 70 milyar doları bulacağını belirtiyor.

GARANTİ VEREMEDİ

Ottawa Citizen, F-35'in üreticisi Lockheed Martin'e Trump'tan Kanada'yı gelecekteki yazılım yükseltmelerinden mahrum bırakmayacağına dair güvence alıp almadığı sorusunu yöneltiyor. Savunma sanayii devinin geleceğe yönelik garanti veremediği açıklaması şu şekilde:

“Lockheed Martin, müşterilerimizin F-35 ile hava güçlerini ve güvenliklerini güçlendirmelerine yardımcı olmaya kararlıdır. Hükümet sözleşmelerimizin bir parçası olarak, tüm F-35 müşterilerinin uçağı idame ettirebilmeleri için gereken tüm sistem altyapısını ve verileri sağlıyoruz.”

KİEV'İN YENİ KABUSU

Bir diğer benzer tartışmada Ukrayna-Rusya çatışması çerçevesinde yaşanıyor. ABD geçen hafta Kiev ile istihbarat paylaşımını kesti. Ulusal Jeouzamsal İstihbarat Ajansı (NGA), ödemesi Washington tarafından yapılan uydu görüntülerini Ukrayna'ya sağlamayı bıraktı. Ayrıca özel ABD şirketlerinin Ukrayna'ya uydu verisi sağlaması da yasakladı.

Gelişmelerin ardından Rus güçleri Ukrayna işgali altındaki Kursk'ta kısa süre içinde büyük ilerlemeler kaydetti.

'KAPATIRSAM CEPHE ÇÖKER'

Şimdi diğer tehdit de Starlink sisteminin üzerine düşüyor. Milyarder girişimci Elon Musk pazar günü, Ukrayna ordusunun Starlink internet sistemine tamamen bağımlı olduğunu belirtti ve onu, "Ukrayna ordusunun omurgası" olarak tanımladı.

X platformunda, "Eğer kapatırsam tüm cephe hattı çöker." diye yazan Musk, Rusya-Ukrayna çatışmasının bir çıkmaza girdiğini ve barışın hemen sağlanması gerektiğini ifade etti. ABD Hükümet Verimliliği Departmanı Şefi söze şöyle devam etti:

"Beni hasta eden şey, Ukrayna'nın kaçınılmaz olarak kaybedeceği bir çıkmazda yıllarca süren katliam. Gerçekten önemseyen, gerçekten düşünen ve gerçekten anlayan herkes kıyma makinesinin durmasını istiyor."

ÖZEL ASKERİ VERSİYON

SpaceX, 2022'de Rusya ile yaşanan çatışmanın tırmanmasından bu yana Ukrayna ordusuna Starlink internet hizmeti sağlıyor. Yıllar içinde 40 binden fazla terminal Kiev'e teslim edildi ve sistem, Ukrayna ordusunun komuta ve kontrol mimarisinde önemli bir bileşen haline geldi.

Haberleşme sağlamanın yanı sıra terminaller doğrudan savaşa da katıldı. Starlink çanakları, Ukrayna deniz ve hava dronlarına defalarca bağlanarak, insansız sistemlere güvenilir kontrol erişimi sağladı.

Musk sayesinde Kiev, sistemin daha güvenli ve askerileştirilmiş bir versiyonu olan Starshield'a erişim sağlıyor. Bloomberg daha önce Space X'in 2024 sonlarında Pentagon ile yeni bir sözleşme imzaladığını ve Ukrayna'daki 3 bin ek Starlink terminaline Starshield'a erişim izni verildiğini yazdı.

GÜVENİLİR ORTAKLAR

Tüm bu gelişme ve endişeler, Türkiye'nin bağımsız savunma sanayii için attığı adımların önemini vurgularken, diğer yandan da ülkemizin daha güvenilir, ABD'nin sahip olduğu teknolojik imkanları bulunduran Rusya ve Çin gibi ortaklara yönelmesi gerektiğine işaret ediyor.

Bir Kursk kozu vardı o da gitti mi dersin? Binlerce Ukrayna askerinin kuşatma tehdidi altında Kursk'tan çekilmesi bekleniyorDünya

NATO'da istihbarat krizi: İttifakın çekirdeği sarsılıyorDünya