Avrupa’da depozito sistemleri yaygınlaşıyor
Avrupa ülkeleri, tek kullanımlık plastik ve cam şişeler ile alüminyum kutuların geri dönüşümünü teşvik etmek amacıyla depozito iade sistemlerini genişletiyor.
Aydınlık Avrupa
Editor
Depozito iade sistemi, tüketicilerin satın aldıkları içecek ambalajları için küçük bir ek ücret (depozito) ödemesini ve boş şişe veya kutuları geri getirerek bu ücreti geri almasını esas alıyor. Bu sistem, başta plastik, cam ve metal olmak üzere tek kullanımlık ambalajların çöpe atılmasını engelleyerek geri dönüşüm oranlarını artırmayı hedefliyor.
Avrupa’da uygulanan sistemler genellikle marketlerde, otomatik iade makineleri (reverse vending machines) aracılığıyla işliyor. Tüketiciler, boş ambalajları bu makinelere atarak depozito bedelini geri alıyor veya market alışverişlerinde indirim olarak kullanabiliyor.
AVRUPA ÜLKELERİNDE DEPOZİTO SİSTEMLERİ
Almanya, 2003’ten beri uyguladığı "Pfand" (depozito) sistemiyle bu alanda en başarılı ülkelerden biri. Sistem kapsamında plastik şişeler ve metal kutular için 0,25 avro, cam şişeler için 0,08-0,15 avro depozito alınıyor.
Alman Çevre Bakanlığı verilerine göre, sistem sayesinde plastik şişelerin %98’i, cam şişelerin ise %93’ü geri dönüştürülüyor. Ülkede yılda 3 milyar plastik şişe bu sayede çöpe gitmekten kurtuluyor.
İskandinav ülkeleri yüksek geri dönüşüm Oranlarına sahip. Depozito sistemiyle %92 geri dönüşüm oranına ulaşan Norveç, özellikle plastik atıkların okyanuslara karışmasını önlemede büyük başarı sağladı. İsveç Pantbanken adı verilen sistemle %85’in üzerinde bir geri kazanım oranı yakalandı. İsveç’te depozito bedeli 0,10-0,20 avro arasında değişiyor. Finlandiya, 2023’te sistem kapsamını genişleterek tüm alkolsüz içecek ambalajlarını dahil etti.
HOLLANDA VE FRANSA’DAKİ DEPOZİTO UYGULAMALARI
Hollanda, 2024 itibarıyla plastik şişe ve metal kutular için 0,15 avro depozito zorunluluğu getirdi. Ülkede daha önce yalnızca büyük şişelerde uygulanan sistem, artık küçük ambalajları da kapsayacak şekilde genişletildi.
Fransa, 2023’te depozito sistemini yeniden hayata geçirme kararı aldı. 2025’e kadar tüm tek kullanımlık içecek ambalajlarını kapsayacak sistem için Bordeaux, Lille ve La Rochelle gibi şehirlerde pilot çalışmalar başlatıldı.
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN 2029 HEDEFİ
Avrupa Birliği, Tek Kullanımlık Plastikler Direktifi kapsamında, 2029’a kadar tüm üye ülkelerde depozito sisteminin zorunlu hale getirilmesini planlıyor. Bu sayede; 2030’a kadar plastik şişelerin %90’ının geri dönüştürülmesi, plastik atıkların okyanuslara karışmasının önlenmesi, döngüsel ekonomiye geçişin hızlandırılması hedefleniyor. Avrupa ülkeleri, depozito sistemleriyle atık yönetiminde önemli bir adım atarken, plastik kirliliğiyle mücadelede de öncü rol oynuyor. AB’nin 2029 hedefi, bu sistemin tüm kıtada standart hale gelmesini sağlayacak.
Avusturya’da depozito bağışları sosyal sorumluluğa dönüştü
Avusturya’da 1 Ocak 2024’te yürürlüğe giren depozito iade sistemi, beklenenin ötesinde bir sosyal dayanışma örneği ortaya koydu. Tüketiciler, iade ettikleri şişe ve kutular karşılığında aldıkları depozito fişlerini alışverişlerinde kullanabildikleri gibi, tercih ettikleri takdirde yardım kuruluşlarına bağışlayabiliyor. Gıda perakendecilerinin açıkladığı ilk veriler, bağışların beklentilerin çok üzerinde olduğunu gösteriyor.
Avusturya’da 0,25 avro depozito bedeli uygulanan plastik şişe ve metal kutuların geri dönüşümü için marketlerde otomatik iade makineleri kullanılıyor. Tüketiciler, boş ambalajları iade ederek aldıkları fişleri alışverişlerinde indirim olarak kullanabiliyor veya seçtikleri yardım kuruluşlarına bağışlayabiliyor.
Bağış seçeneği, ülke genelindeki büyük market zincirleri tarafından farklı sosyal ve çevresel projelere destek olmak amacıyla sunuluyor.
