Bakan Ersoy: Zemine baskı uygulanmıyor Uzmanlar: Son çare bile değil

Ayasofya’da yürütülen restorasyon çalışmalarında ağır tonajlı iş makinelerinin kullanılması kamuoyunda tartışmalara yol açtı. Sanat tarihçileri, mimarlar, arkeologlar ve koruma uzmanları oluşabilecek risklere dikkat çekti.

Vakıflar Genel Müdürlüğünün düzenlediği Zamanın İzleri Vakıf Medeniyeti Fotoğraf Yarışması Ödül Töreni’nde konuşan Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, yürütülen restorasyon çalışmaları hakkında bilgi verdi.

‘DİRENÇLİ HALE GETİRMEK HAYATİ ÖNEME SAHİP’

Bakan Ersoy, “Ayasofya'da atılan her adımı sadece bir restorasyon çalışması olarak görmek yanlış olacaktır. Bu çalışmalar aynı zamanda mühendislik, sanat ve bilimin buluştuğu büyük bir koruma seferberliğidir. Bu nedenle de alanında uzman akademisyenler önderliğinde çalışıyoruz.” ifadelerini kullandı.

Bilim Kurulu’nda rof. Dr. Can Binan, Prof. Dr. Asnu Bilban Yalçın, Prof. Dr. Ahmet Güleç, Prof. Dr. Hasan Fırat Diker, Doç. Dr. Mehmet Selim Ökten'in yer aldığını belirten Ersoy, “İkinci aşamada önceliğimiz deprem güçlendirme faaliyetleri oldu. Deprem hayatımızın bir gerçeği, depreme hazırlıklı olmalıyız, en çok da binlerce yıllık Ayasofya ve diğer kültürel mirasımızı depreme karşı dirençli hale getirmek bizim için hayati öneme sahip.” diye konuştu.

‘ZEMİNE BASKI UYGULANMIYOR’

Çalışmalar hakkında da bilgi veren Ersoy şöyle devam etti:

“Oluşabilecek tüm sabit ve hareketli yüklerin statik hesapları zeminlerde yükleme testi, zemin sınıfı testi ve jeoradar taramaları yapıldı. Bu analizler bize, Ayasofya'nın metrekare başına taşıma gücünün maksimum 25 ton olduğunu ortaya koydu. Bilim Kurulumuz, Ayasofya zeminine 30 ton yükü taşıyacak ve zemine baskı uygulamayacak bir plan hazırladı ve hayata geçirdi, restorasyonda kullanılacak tüm araçlar da bu hesaplamalara göre belirlendi.”

‘MECBUR KALDIK’

Ayasofya’nın restorasyonu için oluşturulan Bilim Kurulu’nda yer alan Prof. Dr. Ahmet Güleç ise geçtiğimiz gün düzenlediği basın toplantısında, “Ayasofya'nın içinde yaptığımız platformu görüyorsunuz. İskelelerin kurulması için içeriye birtakım cihazların da girmesi lazım. Bunlar ağır iskeleler. Burada yapılsaydı eğer kaynak ve benzeri işlemlerden dolayı daha tehlikeli bir durum olacaktı. Onun için dışarıda hazırlanıp bloklar halinde buraya geliyor ve yerlerine yerleştiriliyor.” dedi. Güleç böyle bir uygulama yapmak zorunda kaldıklarını kaydetti.

Restorasyon çalışmalarını yerinde izleyen Arkeolog ve Kültürel ve Doğal Mirası İzleme Platformu yöneticisi Nezih Başgelen, ulusal ve uluslararası koruma etiğinin ve mevzuatının tam olarak uygulanmadığını söyledi. “Buradaki teknik öncelikler ve teknik gereksinimlerin uluslararası ve ulusal koruma etiğinin, koruma mevzuatının önüne geçtiği görülüyor.” diyen Başgelen, ağır tonajdaki araçların girmemesi gerektiğini ifade etti. Başgelen, “Teknik destek gerekçeli bu tarz riskli müdahalelerin en ufak ihmallerde geri dönüşü olmayan zararlara da yol açabileceği öngörülmelidir.” dedi.

‘SON ÇARE BİLE OLAMAZ’

Sanat Tarihçisi-Yazar Celil Sadık ise meselenin sadece mermerlere binen yük olmadığını ifade etti. “Bir anıtın iç mekânına ağır makine sokmak son çare bile olamaz.” diyen Sadık, şu ifadeleri kullandı:

“Çünkü makine içeri girdiği anda sadece ağırlığı değil, titreşimi, yoğun noktaya binen yükü, Egzoz/ısı/ses etkilerini, Mekanik manevra riskini, Dönüş açıları ve fren mesafelerinden doğan çarpma olasılığını birlikte getirir. Bu sebeple, Ayasofya gibi zemin altı boşlukları olan, farklı dönemlerden yama-derz-mermer birleşimleri içeren, 1500 yıllık bir anıtta bu yöntem ilk aşamada elenmesi gereken yöntemdir. Yani ‘çok katmanlı döşeme yaptık, taşıyor’ diye bir işlem meşrulaşmaz. İlke hatalı olunca, üstüne yapılan bütün mühendislik hesapları da ilkeyi kurtaramaz.”