Dikey Koridor’da Türkiye kapı dışarı

Atina’da 6–7 Kasım’da düzenlenen 6. Transatlantik Enerji İşbirliği Zirvesi (P-TEC), Doğu Akdeniz jeopolitiğini yeniden şekillendirdi. Washington, Avrupa’yı Rus gazından koparıp yerine ABD LNG’si ve Doğu Akdeniz rezervlerini koymayı hedefliyor. Planın merkezinde, Türkiye ve Rusya’yı devre dışı bırakan “Dikey Koridor” (Vertical Corridor) projesi bulunuyor. ABD öncülüğündeki bu hat, Yunanistan’dan başlayarak Bulgaristan, Romanya, Macaristan, Moldova ve Ukrayna’ya uzanacak. Giriş noktası olarak seçilen Dedeağaç LNG terminali, ABD gazının Avrupa’ya taşınmasında ana merkez hâline gelecek; böylece TürkAkım ve diğer Rus bağlantılı hatlar bypass edilecek.

ÖNCE YASAYI YAPTILAR

Bu yeni yönelim, 15 Ekim’de Temsilciler Meclisi’nde kabul edilen yasayla başladı. Yasa, 3+1 mekanizmasını (ABD–Yunanistan–İsrail–GKRY) federal düzeyde kurumsallaştırarak Washington’un Doğu Akdeniz stratejisini devlet politikası hâline getirdi. P-TEC Zirvesi bu planın sahadaki ilk uygulaması oldu. Toplantıya Yunanistan, ABD, İsrail ve GKRY enerji bakanları katıldı.

DEDEAĞAÇ’IN YENİ ROLÜ

ABD’nin Atina Büyükelçisi Kimberly Guilfoyle, “Dedeağaç sadece bir liman değil, ABD’nin Avrupa’ya açılan stratejik kapısıdır.” sözleriyle kentin önemini vurguladı. Bölge hem LNG’nin giriş noktası, hem de NATO operasyonlarının lojistik üssü hâline getiriliyor. Böylece Yunanistan, enerji kadar askerî planlamada da Washington’un öncelikli ortağı konumuna yükseliyor.

Öte yandan GKRY Enerji Bakanı Papastasiou da İsrail’le doğal gaz boru hattı kurulmasının gündemde olduğunu ve GKRY gazının Mısır’daki LNG tesisleri üzerinden ihracının planlandığını açıkladı. Bu çerçevede GKRY ve İsrail sahaları, ABD LNG’sine tamamlayıcı kaynak olarak görülüyor.

TÜRKİYE’Yİ ÇEVRELEYEN AĞ

Trump yönetimi, enerji diplomasisini doğrudan Beyaz Saray’a bağladı. Atina, Ankara ve Lefkoşa’daki büyükelçiler ile danışman Massad Boulos’tan oluşan ekip, bölgedeki ekonomik ve diplomatik planlamayı yürütüyor. Yunan basınına göre Boulos, Türkiye–Libya deniz yetki alanı mutabakatını devre dışı bırakacak bir konferans hazırlığında.

Yunanistan Başbakanı Miçotakis, “Yunanistan, Amerikan LNG’sinin Avrupa’daki giriş kapısıdır.” dedi. ABD Enerji Bakanı Wright ve İçişleri Bakanı Burgum da “ABD, Yunanistan üzerinden Rus gazını Avrupa’dan tamamen çıkarabilir.” mesajını verdi. ExxonMobil ve DEPA’nın yaptığı yeni anlaşmalarla Yunanistan, 40 yıl sonra ilk kez petrol ve gaz üretimine hazırlanıyor.

AB KARARLARIYLA PEKİŞEN KUŞATMA

Zirve sonrasında AB enerji bakanları, 2028’den itibaren Rus enerji ithalatını yasaklama konusunda uzlaştı. Bu karar, TürkAkım’dan gelen gazın da yasak kapsamına alınması anlamına geliyor. Böylece Türkiye’nin doğu-batı eksenli enerji merkezi rolü hedefe kondu. Miçotakis, “Rus gazının Türkiye üzerinden arka kapıdan Avrupa’ya girmesine izin veremeyiz.” diyerek niyeti açıkça ifade etti.

ANKARA VE MOSKOVA’YA KARŞI ‘EKONOMİK DİPLOMASİ’

Trump yönetimi, enerji yatırımlarını dış politikanın aracı hâline getirdi. Dedeağaç, Revithoussa ve Girit çevresindeki yatırımlar, Washington’un hem Moskova’ya hem Ankara’ya karşı “yumuşak güç” üstünlüğü sağlamasını hedefliyor. ABD’nin donanma varlığı da bu stratejiyle enerji güvenliğini askeri varlıkla iç içe geçiriyor.

TÜRKİYE DEVRE DIŞI

Dikey Koridor’un jeopolitik sonucu, Türkiye’nin enerji merkezî rolünün sistem dışına itilmesi. ABD’nin yeni ağı, Türkiye’nin Rusya ile yürüttüğü enerji projeleriyle çelişiyor. Atina, 2028 yasağının Türkiye üzerinden yapılacak dolaylı ithalatları da kapsamasını isterken, Burgum “Washington, Ankara’ya yaptırım uygulama kapasitesine sahip.” dedi. Trump yönetiminin Erdoğan’a mesajı netti:

“Yapabileceği en iyi şey, Rusya’dan petrol ve doğal gaz satın almamaktır.”

Vatan Partisi Rusya Temsilcisi Mehmet Perinçek de Aydınlık’a yaptığı değerlendirmede, bu planın yalnızca Rusya’yı değil Türkiye’yi de hedef aldığını belirtti:

“Bu adım Türkiye’nin sanayisine, enerji güvenliğine ve ekonomisine yöneliktir. Türkiye’yi devre dışı bırakıp Yunanistan’ı merkez haline getirmek planın parçasıdır.”

ENERJİ KORİDORU ADI ALTINDA JEOPOLİTİK HAMLE

Yunanistan–Bulgaristan–Romanya–Macaristan hattında şekillenen Dikey Koridor, yalnızca bir enerji projesi değil, Avrupa’nın kuzey-güney eksenini yeniden tanımlayan jeopolitik bir yapı. Bu sistem, ABD LNG’sinin kesintisiz akışını sağlarken Doğu Akdeniz gazını da içine alıyor. GKRY ve İsrail’in katılımıyla tamamlanacak bu zincir, Türkiye’nin enerji köprüsü rolünü sınırlandıran yeni düzenin altyapısını oluşturuyor.