Satranç ve hayat: Dünya şampiyonu ile satranç oynamak

Eminiz birçok satranç oyuncusu bir gün dünya şampiyonuyla maç yapmak ister. Ne var ki şampiyon bir tanedir ve aynı hayali kurabilecek on binlerce satranççı vardır.

Yayınlanma: 23 Temmuz 2023, 00:00 Güncellenme: 23 Temmuz 2023, 10:21

A⁺ A^-

Dünya şampiyonuna karşı oynama arzusu duyan kimselerden çok azı bu mutluluğa erişebilecektir. Bunun ilk nedeni, şampiyonun sahip olduğu klasman puanıdır. Dünya şampiyonları doğal olarak sıralamanın en üstünde yer alırlar ve 2800 ELO puanı civarındadırlar. Amatör bir satranç sporcusu ise muhtemelen 2000 ELO'nun altındadır. Hiçbir turnuva organizatörü kolay kolay sizi bu puanla şampiyonların turnuvasına sokmaz.
Ola ki bir yerde şampiyona denk geldik ve yanına gidip kısa bir parti oynayıp oynayamayacağımızı sorduk. Muhtemelen bize zamanı olmadığını söyleyecektir.
Öyleyse nasıl oynayabiliriz bir dünya şampiyonuyla? Bunun hiçbir yolu yok mu?
Bir umudumuz var elbette.

Satranç ve hayat: Dünya şampiyonu ile satranç oynamak - Resim : 1
Büyük ustalar bazen simultane verirler. Ne demektir simultane?
Şampiyon tek başına mesela yirmi ya da otuz hatta duruma göre yüz kişiye karşı oynar. Aynı anda yüz satranç takımı, yüz rakip, büyük usta masalar arasında yalnız başına dolaşarak hamlelerini yapıyor. Karşısındaki oyuncular kendi masalarında büyük usta gelinceye kadar dakikalarca düşünme hakkına sahipken, usta masadan masaya koşuşturur adeta. Her tahtada ancak birkaç saniye düşünebilir. Müthiş bir adaptasyon hızı, her hamleden sonra yepyeni bir pozisyona uyum sağlayıp en iyi devam yolunu bulma mecburiyeti inanılmaz bir düşünce gücü ve konsantrasyon gerektirir.
Genellikle ustalar bu maçların çoğunu galibiyetle bitirirler. Birkaç beraberlik olabilir. Nadiren büyük ustayı simultanede yenen birileri çıkabilir ki onlar da zaten usta adaylarıdır çoğu kez.
İşte bu satırların yazarları olarak bizler de dünya şampiyonu ile hayatında bir kez de olsa maç yapma şerefine nail olmuş fanilerdeniz.
1996 yılında dünya şampiyonu Anatoli Karpov ülkemizi ziyaret ediyordu. Kendisi bugün özel üniversite olan bir eğitim kurumunun davetlisiydi. Okulun satranç salonunun açılışına katılacak, bu sırada bir simultane verecekti.

Satranç ve hayat: Dünya şampiyonu ile satranç oynamak - Resim : 2
Çeşitli düzeylerde ve kategorilerde derece elde etmiş satranç sporcuları bu özel maça davet edilmişti. Biz de Türkiye Görme Engelliler milli Takımı sporcuları olarak çağrılıydık. Burada sözü Selim'e bırakıyoruz;
"Karpov’la maçımız hayli zorlu başladı. Açılıştan sonra kötü bir pozisyona düştüm. Karpov meşhur stiline uygun olarak yavaş yavaş ilerliyor ve küçük pozisyon üstünlükleri elde ediyordu. Az sonra kalesini yedinci yataya yerleştirdi. İç hatlarıma ulaşan kale bağrıma saplanmış bir ok gibiydi. Moralim iyice bozulmaya başlamıştı, durum kritikti ve her an çözülebilirdim. Şampiyon diğer masalardaki hamlelerini oynamak üzere turunu atarken, son bir gayretle dikkatimi topladım. O anda kafamda bir fikir parladı! Kalenin orada ne işi vardı? Henüz oyunun ortasıydı ve kaleyi savunma hatlarımın arasında kıstırabilirdim belki. Biraz düşününce bu fikrimi destekleyen bir yol buldum. Bu arada Karpov diğer masalardaki hamlelerini tamamlamak üzereydi ve hızla bana doğru yaklaşıyordu. Karşıma geldiği anda büyük bir heyecanla, elim titreyerek hamlemi yaptım. O da ne! Karpov ilk defa uzun uzun düşünmeye başladı. Kalesini kurtarmanın yolunu arıyordu anlaşılan. Hesaplarıma göre bu mümkün değildi, ama karşımdaki de Karpov’du, her an benim görmediğim bir çözüm bulabilirdi. Her masada bir hamle için ortalama 5 ya da 10 saniye kalan Karpov birkaç dakikasını harcadı, heyecanlı bekleyiş sona erdi ve hamlesini oynayıp hızla diğer masalara doğru yürüdü. İnanamıyordum, ama düşüncem gerçeğe dönüşüyordu, şampiyon çıkar yol bulamadığı için kalesi ile benim atımı kırmak zorunda kalmıştı. Ben de onun bu güçlü taşını aldım hemen. Bundan sonrası benim için daha kolaydı. Artık materyal avantajı bana geçmişti ve moralim de düzelmişti. Bir süre daha heyecanlı hamleler devam etti. Sonunda Karpov karşıma geldiğinde kendi dilinde bir şey söyledi. Önce ne dediğini anlayamadım, Rusça bilen arkadaşlar beni uyardılar, beraberlik teklif ediyormuş. Büyük usta bu arada çoktan diğer masalara gitmişti bile. Dönüp geldiğinde elini uzattı ve teklifini yineledi. Ben de kabul ettim tabii ki. El sıkıştık. O gün simultanede oynanan yirmi partiden onaltısını Karpov kazandı. Üç oyun berabere bitti. Sonradan uluslararası ustalarımızdan olan Umut Atakişi Karpov’u mat etmeyi başardı. Aşağıda oyun köşemizde Karpov’la berabere kaldığım partiyi bulacaksınız."

2023 TÜRKİYE SÜPER LİGİ ŞAMPİYONU TÜRK HAVA YOLLARI SPOR KULÜBÜ

Satranç ve hayat: Dünya şampiyonu ile satranç oynamak - Resim : 3

9 - 20 Temmuz tarihleri arasında Ankara'da oynanan şampiyonaya 12 takım katıldı. 11 tur üzerinden oynanan turnuvada 33’ü Büyükusta olmak üzere 88’i unvanlı toplam 149 sporcu yer aldı. Turnuva sonunda Türk Hava Yolları Spor Kulübü şampiyon olurken, ikinciliği Bayegan Pendik Satranç Spor Kulübü, üçüncülüğü Apaydın Satranç ve Spor Kulübü elde etti. Dereceye giren kulüpleri kutluyoruz.

HAFTANIN SÖZÜ

“Oyunu sondan bir önceki hatayı yapan taraf kazanır.” Tartakover

BU HAFTANIN SORUSU

Satranç ve hayat: Dünya şampiyonu ile satranç oynamak - Resim : 4

Soru 15: İki Hamlede Mat

Beyaz Taşlar:

Şg7, Vd7, Kg3, Kf3, Fh2, Af2, Ag1, Pe6.

Siyah Taşlar:

Şe5, Kb4, Fb2, Ac2, Ag2, Pb6, f5, g5.

Çözüm yazımızın sonunda.

Bu haftaki bulmacanın Çözümü:

Soru 15’in Yanıtı: Anahtar Hamle:

1. Kb3!

Tehdit: 2. Kge3++ mat.

1… Şf4+ 2. Kgc3!! Mat.

Mucizevi bir hamle! Hem rakibin şah deyişini engelliyor hem de kendisi çift yönlü şah diyor.

Şimdi siyahın diğer yanıtlarına bakalım:

1… f4 2. Kxg5+

1… Af4 2. Af3+

1… Ke4 2. Ad3+

1… Kf4 2. Kb5+

MİNYATÜR KÖŞESİ

Bu oyun GM Karsten Müller’in analiziyle ChessBase’in internet sitesinde yayınlanmıştır.

Kabul Edilmeyen Vezir Gambiti

Bu oyun GM Karsten Müller’in analiziyle ChessBase’in internet sitesinde yayınlanmıştır.

1. c4 Af6 2. Ac3 e6 3. Af3 d5 4. d4 Fe7 5. Fg5 Abd7 6. e3 c6 7. Kc1 O-O 8. Fd3 dxc4 9. Fxc4 Ad5 10. Fxe7 Vxe7 11. O-O Axc3 12. Kxc3 e5 13. Fb3!?

Güçlü ve tipik bir profilaktik Karpov hamlesi. Siyah Ab6 ile saldırmadan fil geri çekiliyor ve beyaz kalenin yolunu açıyor.

13. … e4 14. Ad2 Ab6!?

14. … Af6 J.R. Capablanca – G. Stahlberg, Buenos Aires Olimpiadı 1939 siyah için daha mantıklı bir devam yoluydu.

15. Kc5 Ad7 16. Kc3 Ab6 17. Vc2 Ff5 18. Kc5 (18. f3!)18. … Fg6 19. Ke5 Vh4 20. g3 Vg4?!

20. … Vd8 daha iyi idi. 21. Axe4 ile beyaz piyonu kazanmaya çalışırsa 21. … Ad7 hamlesi üzerine kaliteyi vermek zorunda kalır.

21. Ke7

21. Axe4!? Denenebilirdi. Bu durumda mesela 21. … Vf3 22. Vb1 Ad7 23. Ke7 Kae8 24. Kxe8 Kxe8 25. Ad2 ve beyaz açmaz sorununu çözer.

21. … Ad7! 22. Vd1?

Fazla ihtiyatlı. Karpov cesurca e4 piyonunu almalıydı. 22. Axe4! Siyah açmazdan yararlanamaz. Mesela; 22. … Vf3 23. Vd1 Fxe4 24. Vxf3 Fxf3 25. Kxd7 +-. Ya da 22. … Kae8 23. f3 Vh3 24. Kxe8 Kxe8 25. Vf2 beyazın sorunu yok.

22. … Vxd1+ 23. Kxd1 Kfd8!

Siyah kaliteyi kazanıyor, çünkü e7 kalesi kapana kısıldı.

24. Kxe4

24. Axe4? Şf8 25. Kxd7 Kxd7 26. Ac5 Ke7 siyah için daha iyidir.

24. … Fxe4 25. Axe4 Af8 26. Kc1 Kac8 27. f4 g6 28. g4!?

Karpov şah kanadında alan kazanıyor. Kaliteye karşı yeterli konpanzasyonu var.

28. … Şg7

28. … Kc7 29. Şf2 Ke7 30. Şf3 Ad7 31. f5 Kde8 32. Fc2 eşitlik.

29. Şf2 ½-1/2 Berabere.