Edebiyatta satranç
Satrancın bir yönüyle sanat olduğunu köşemizde sık sık vurguluyoruz. Yüzyıllar içinde ustaların meydana getirdiği bir satranç mirası var. Bu mirasın içinde unutulmaz oyunlar, satranç maçlarının ilginç öyküleri ve bir çok anekdot yer alıyor.
SATRANÇ VE HAYAT
En güzel Satranç Romanı Hangisidir?
Satrancın bir yönüyle sanat olduğunu köşemizde sık sık vurguluyoruz. Yüzyıllar içinde ustaların meydana getirdiği bir satranç mirası var. Bu mirasın içinde unutulmaz oyunlar, satranç maçlarının ilginç öyküleri ve bir çok anekdot yer alıyor.
Belki de bu yönüyle satranç, edebiyat dünyasını da etkilemiş, yazarlara ilham olmuştur. Satrancın doğrudan ya da dolaylı olarak konu edildiği romanlar yazılmıştır.
Geçtiğimiz yıllarda televizyon dizisi haline getirilen "Queen's Gambit" Vezir Gambiti adlı roman 1970 tarihinde kaleme alınmıştır. Ailevi sorunları olan genç bir kızın satranç ile hayata tutunmasını, zamanla bir usta haline gelişini ve dünya şampiyonluğuna giden yolu anlatan romanın dizisi, kitabından çok daha fazla ilgi çekmiştir.
Satranç üzerine yazılmış bir uzun öykü ya da novella olarak sınıflandırılan Stefan Zweig'in "Satranç" adlı eseri ise, bu alanda en tanınmış yapıtların başında gelmektedir. Hikaye 1938'de kaleme alınmıştır. Doktor B Naziler tarafından tutuklanarak adeta hiçliğe mahkum edilir ve hücre hapsine konur. Bu sırada kimseyle görüştürülmez, kitap ya da başka bir şey okumasına izin verilmez. Kağıt kalem de yoktur, yazıp çizmesi de mümkün değildir. Hücresinin penceresi boş bir duvara bakmaktadır. Yani tamamen uyarımsız bırakılmıştır. Dıştan yapılacak işkence yerine içten çözülmesi ve çökmesine çalışılır. Bu koşullar altında aklını yitirmemek için kendisini oyalayacak bir şeyler arayan Doktor B bir gün gardiyanının cebinden bir kitap aşırmayı başarır. Hücresinde yalnız kalıp kitabı açtığında yıkılır. Zira binbir güçlükle ulaştığı kitap bir roman ya da hikaye kitabı değildir, bu satranç öğreten bir kitaptır.
Doktor B çaresizlik içinde kitabı okumaya başlar. Zaman geçtikçe satranç ilgisini çeker. Okuduğu strateji ve taktikleri öğrenir. Ancak elinde satranç takımı yoktur. Kitaptaki oyunları canlandırmak için çarşafının üzerine kareler çizer. Ekmek kırıntılarından satranç taşları yapar. Kitapta belli sayıda oyun vardır. Bunları okuya okuya ezberler. Artık yaptığı uydurma satranç takımını kullanmadan zihninden oyunları canlandırabilmektedir. Bir sonraki aşamada kendi kendisiyle satranç oynamaya başlar.
Başka hiç bir dış uyarımın bulunmadığı bu dönemde Doktor B hücresinde bir satranç ustası haline gelir. Aslında satranca tutunarak ayakta ve hayatta kalmayı başarmıştır. Esaretten kurtulur. Nihayet bir gemi yolculuğunda dünya satranç şampiyonuyla tanışır. Ne olursa o zaman olur ve Doktor B dünya şampiyonuyla dolaylı olarak satranç mücadelesine girer.
Başından sonuna kadar soluk soluğa giden, harika psikolojik öğeler içeren bu kısa yapıtı mutlaka okumalısınız. Beğendiğiniz cümlelerin altını çizmeye kalkarsanız kitabınızın her tarafının çizik içinde kaldığına şahit olacaksınız.
Stefan Zweig'in yapıtları yasal süre geçtiği için artık telif hakkı bulunmuyor. Bu nedenle bir çok yayın evi farklı çevirilerini çıkarıyor. Ama böyle kült eserlerdeki çeviri çok önemli. Özellikle Ahmet Cemal tercümesini bulup okumanızı kuvvetle öneririz. Ayrıca kitabın sesli kaydı Youtube’ta mevcut olup gözle okumak yerine dinlemek isteyenler tercih edebilirler. Eserin dinleme süresi iki saattir. Kitap ve satranç dolu günler dileriz.
BULMACA KÖŞESİ
Bu haftadan itibaren, bulmaca köşemize Op. Dr. Hayrettin Kaya katkıda bulunacak. Sevgili Hayrettin Ağabey’imiz üniversite yıllarından beri özellikle etüt ve problem çözme konusuna ilgi duymaktadır. Kendisine teşekkür ediyoruz.
Soru 30:
Beyaz Oynar Kazanır
Beyaz Taşlar: Şh3,Fb1,Kg3,Kh1,Pd5,e4,f4,f6.
Siyah Taşlar: Şg8,Vb4,Ad2,Pc4,d6,f7,g6.
GÜNÜN SÖZÜ
“Bir satranç oyuncusunun kafasının içine bakabilsek, orada hisler, imajlar, fikirler, duygular ve tutku dolu bir dünya görebiliriz.”
Alfred Binet
MİNYATÜR KÖŞESİ
Steiner,L - Stiassny [D21]
Brunn 1925
1. d4 d5 2. c4 c5 3. Af3 dxc4 4. Ac3 cxd4 5. Vxd4 Vxd4 6. Axd4 a6 7. Ad5
Şd8 8. Fd2 Ad7 9. Fa5+ b6 10. Ac6+ Şe8 11. Ac7+ mat.
1-0
Atların gazabı! Siyah açılışta fazlaca piyon hamlesi yaparak taş gelişimini geciktirdi. Bedelini de ağır ödedi. Erken vezir değişimine karşın hafif taşların saldırısına uğradı ve ilginç bir şekilde çabuk mat oldu.
BU HAFTAKİ SORUMUZUN ÇÖZÜMÜ
Çözüm 30:
Stulik - Kozma
CSR, 1957
1.Şg4 Vb2 2.Kgh3 Vf6 3.e5 dxe5 4.Kh8+ Vxh8 5.Kxh8+ Şxh8 6.d6 f5+ 7.Şh3 1–0
Beyaz kaleler f6 piyonunun da yardımıyla siyah şaha karşı tipik bir mat saldırısı yapıyor. Bunu önlemek için veziriyle f6 piyonunu alan siyahlar, bu defa beyazın e5! Hamlesinden sonra ulaşılan oyun sonunu d5 geçeri sayesinde kazanıyor. Beyazın iki kalesini h8 karesinde siyah vezire karşı feda etmesi saptırma manevrası olarak nitelenebilir. Zira siyah şahı geçer erden uzaklaştırmaktadır.
Bize ulaşmak için:
selimaltinok@gmail.com
kerimaltinok@gmail.com
