Gereksiz antibiyotik ‘öldürür’

Uluslararası kuruluşlar ve uzmanlarca "çağın sessiz salgını" olarak da adlandırılan antibiyotik direncine karşı yıllardır çalışmalar yürütülüyor. Bu çalışmalarla gereksiz antibiyotik kullanımım önüne geçilmek isteniyor.

18-24 Kasım Dünya Antimikrobiyal Farkındalık Haftası kapsamında bir dizi etkinlikler düzenlenerek bu konuda farkındalık yaratılmak isteniyor. Gereksiz antibiyotik kullanımı Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve birçok ülkenin üzerinde hassasiyetle durduğu, çözüm yolları geliştirmek için çaba sarf ettiği konuların başında geliyor.

HER YIL 700 BİN KİŞİ HAYATINI KAYBEDİYOR

Uluslararası son verilere göre, antibiyotiklere dirençli bakterilerin yol açtığı enfeksiyonlar nedeniyle her yıl dünyada yaklaşık 700 bin kişi hayatını kaybediyor. Antimikrobiyal direnç gelişimi önlenemez ve etkili antibiyotikler geliştirilemezse 2050'de yaklaşık 10 milyon insanın enfeksiyon kaynaklı yaşamını kaybedeceği belirtiliyor.

Doğru kullanımıyla insan hayatı için "mucize" olabilen antibiyotiklerde direnç gelişimi, yoğun ve gereksiz tüketim sonucunda ortaya çıkıyor. Bu direnç gelişimi sadece insan sağlığını değil hayvanları ve tarımı da olumsuz etkiliyor.

ANTİBİYOTİKLER ‘AĞRI KESİCİ’ DEĞİL

Uzmanlar, antibiyotiklerin sadece bakteriyel enfeksiyonlarda etkili ve tedavi edici olduğuna dikkati çekiyor.

Ağrı kesici, ateş düşürücü olmayan ve gelişi güzel kullanılmaması gereken antibiyotiklerin sadece bakteriyel enfeksiyon varlığında, hekim tavsiyesiyle belirtilen sürede kullanılmaları önem taşıyor.

Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Antibiyotik Direnci Çalışma Grubu yaptığı açıklamada “2023’ün teması ‘Antimikrobiyal direncin birlikte önlenmesi’ olarak belirlenmiştir” hatırlatması yaptı. Dernek, antibiyotik direncinin tedavi süresini uzattığını hatta ölümlere neden olduğunu vurguladı.

TÜRKİYE’DE YÜZDE 19 AZALDI

DSÖ, Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) gibi kuruluşlar, artan antibiyotik direncine çözüm oluşturmak için hükümet yetkilileri, ilaç şirketleri, sivil toplum ve BM örgütleriyle bir ittifak oluştururken, Türkiye'de Sağlık Bakanlığı öncülüğünde akılcı ilaç ve antibiyotik kullanımına yönelik program yürütülüyor.

Gereksiz antibiyotik kullanımını önlemeye yönelik bu çalışmalar sonucunda, Türkiye'de antibiyotik tüketiminin yüzde 19 azaltılması sağlandı.

AVRUPA MÜCADELEDE ZORLANIYOR

Avrupa Birliği (AB) gereksiz antibiyotik kullanımıyla mücadelede koyduğu hedefe yaklaşmakta zorluk çekiyor. Avrupa'da her yıl 35 binden fazla kişi gereksiz antibiyotik kullanımına bağlı antimikrobiyal dirençli enfeksiyonlar nedeniyle hayatını kaybediyor.

Antibiyotik kullanımı sınırlanmadıkça bu eğilimin artarak sürmesinden ve can kaybı sayısının artmasından endişe ediliyor. Avrupa Birliği (AB), 13 Haziran'da giderek büyüyen bu halk sağlığı sorununu çözmeye yönelik, "2030 itibarıyla antibiyotik kullanımını yüzde 20 oranında azaltma" hedefini belirledi.

YALNIZCA YÜZDE 2,5'LİK AZALMA

AB'nin sağlık kuruluşu Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezinin (ECDC) 18 Kasım Avrupa Antibiyotik Farkındalığı Günü nedeniyle hazırladığı ve AA muhabiriyle paylaştığı verilere göre, Avrupa ülkeleri bu hedefi tutturma yolunda henüz kayda değer mesafe kaydedemedi. 2019 ile 2022 arasında antibiyotik kullanımı ancak ortalama yüzde 2,5 oranında azaltılabildi.

AB'nin hedeflerine rağmen Bulgaristan'da 2022'de antibiyotik kullanımı yüzde 22, Malta'da yüzde 15, Litvanya'da yüzde 13, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nde yüzde 11 arttı.

Öte yandan Finlandiya'nın yüzde 14,9 ve Lüksemburg'un yüzde 9,9 düşüşlerle 2030 hedeflerini tutturma yolunda olduğu görüldü. Almanya verilerini paylaşmazken, Fransa, İtalya, İspanya gibi ülkelerde AB ortalamasına yakın seviyede değişimler gözlendi.

EN AZ ANTİBİYOTİK ALMANYA'DA KULLANILIYOR

AB'nin mart ayında 27 üye ülkede yaptırdığı "Eurobarometer" adlı anketine göre, en çok antibiyotik Malta'da (yüzde 42) kullanılırken en az Almanya'da (yüzde 15) kullanılıyor. Fransa'da antibiyotik kullanım oranı yüzde 28 iken, AB ortalaması yüzde 23 olarak belirlendi.

AB'de vatandaşların yalnızca yüzde 50'si antibiyotiklerin virüsleri öldürmediğini bildiğini ifade ederken, yüzde 39'u aksi yönde görüş bildirdi, yüzde 11'i konuyla ilgili bilgi sahibi olmadığını kaydetti.