İrlanda Cumhurbaşkanı'ndan BM Genel Sekreteri’ne Gazze çağrısı: 'Güvenlik Konseyi’ni bypass et, 7. Bölümü devreye sok'

Savaşın başından beri Gazze’yi en çok destekleyen ve Filistin’i tanıyan AB ülkesi İrlanda, Batı’da ilk kez zorlayıcı önlemleri gündeme taşıyor. Peki, başlıca görevi 'kınamak' olan BM’nin yetkileri gerçekten nereye kadar uzanıyor?

Yayınlanma: 04 Ağustos 2025, 14:00

İrlanda Cumhurbaşkanı'ndan BM'ye Gazze çağrısı: 'Güvenlik Konseyi’ni bypass et, 7. Bölümü devreye sok' ... 7. Bölüm İsrail'e askeri müdahale anlamına geliyor — Higgins

A⁺ A^-

İrlanda Cumhurbaşkanı Michael D. Higgins, kamuya açık bir konuşmasında Birleşmiş Milletler’i doğrudan hedef alarak, Gazze’de yaşananlara karşı BM Şartı’nın 7. Bölümü uyarınca harekete geçilmesi çağrısında bulundu.

Higgins, “Tüm bir halkın inanılmaz, inanılır biçimde yok edildiğine tanıklık ederken bir şey yapılmalı. Mutlaka bir şey yapılmalı” dedi. Cumhurbaşkanı’nın sözleri, özellikle BM Genel Sekreteri’nin Güvenlik Konseyi’ni bypass ederek müdahale etmesini istemesi açısından dikkat çekici bulundu:

“Ben şahsen Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin, Birleşmiş Milletler Şartı’nda yer alan prosedürleri kullanmasından yanayım - Yedinci Bölüm’ü kullanmasından yanayım. Bundan kastım şu: Güvenlik Konseyi’nin onaylayıp onaylamamasından ya da bir engelle karşılaşılmasından bağımsız olarak, Genel Sekreter’in bir koridorun uluslararası savunması için bir girişimde bulunma hakkı vardır.”

Aç kalan çocuklar, susuzluktan bitap düşen kadınlar ve üç ay yetecek kadar gıda taşıyan 6 bin kamyonun girişinin engellenmesini “rezalet” olarak niteleyen Higgins, uluslararası sistemin ahlaki sorumluluğunu hatırlattı.

VETOLARLA FELÇ EDİLİYOR

Birleşmiş Milletler Şartı’nın VII. Bölümü, uluslararası barışın tehdit altında olduğu durumlarda alınacak zorlayıcı önlemleri tanımlıyor.

Madde 42, BM Güvenlik Konseyi’ne, askeri güç dâhil her türlü müdahaleyi meşru kılar. Ancak Konsey'deki daimi üyelerin veto hakkı bu mekanizmayı sıklıkla kilitliyor.

BYPASS OLASILIĞI

İrlanda Cumhurbaşkanı'ndan BM Genel Sekreteri’ne Gazze çağrısı: 'Güvenlik Konseyi’ni bypass et, 7. Bölümü devreye sok' - Resim : 1

Cumhurbaşkanı Higgins’in çağrısı, bu tıkanıklığın etrafından dolaşılması ve BM Genel Sekreteri’nin doğrudan inisiyatif alarak bir insani koridor oluşturması gerektiği yönünde. Bu, uluslararası hukukta tartışmalı ama giderek daha çok dile getirilen bir talep.

Birleşmiş Milletler Şartı’na göre 7. Madde yalnızca Güvenlik Konseyi tarafından uygulanabilir. BM Genel Sekreteri’nin bu madde kapsamında askeri müdahale ya da zorlayıcı önlemler başlatma yetkisi yok.

'AHLAKİ SORUMLULUK'

Genel Sekreter’in elindeki tek yetki, Madde 99 uyarınca Güvenlik Konseyi’ni harekete geçmeye çağırmak. Ancak Konsey’deki veto mekanizması nedeniyle bu çağrı çoğu zaman etkisiz kalıyor.

Yine de bazı hukukçular, eğer Konsey sürekli felçse ve açık bir soykırım, açlık ya da büyük ölçekli sivil kayıplar yaşanıyorsa, Genel Sekreter’in “ahlaki sorumlulukla” hareket edip, diplomatik veya sembolik adımlar atarak dünyayı harakete geçerebileceğini savunuyor.

Cumhurbaşkanı Higgins’in çağrısı, teknik olarak mümkün olmasa da bu ahlaki baskı alanının zorlanması anlamına geliyor.

1999'da NATO Sırbistan'ı bombalamadan önce Güvenlik Konseyi vetosu nedeniyle BM desteği devre dışı kaldı. NATO müdahalenin “meşruiyetini”, “insani müdahale doktrini” ile savundu.

İrlanda Gazze Birleşmiş Milletler