İsrail ve ABD saldırıları İran'ın uranyum stokunun akıbetini belirsiz kıldı

ABD Başkanı Donald Trump’ın İsrail ile İran arasında ateşkes ilan edildiğini duyurdu. Batılı kaynakların şu anda üzerinde durduğu en önemli mesele, İran’ın uranyum stoklarının akıbeti. Tahranlı yetkililer ABD'nin pazar gecesi düzenlediği saldırıdan önce zenginleştirilmiş uranyumun nükleer tesislerden tahliye edildiğini açıklamıştı.

İDDİA: 10 NÜKLEER BAŞLIK ÜRETİLEBİLİR

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), çatışmaların başlamasından sadece beş gün sonra, İran’ın 409 kilogramlık yüksek zenginleştirilmiş uranyum stokunu takip edemez hâle geldiklerini kabul etti. Bu miktar Batılı basın kaynaklarına göre İran Lideri Ayetullah Ali Hamaney kabul ettiği takdirde yaklaşık 10 nükleer savaş başlığı üretmeye yetecek düzeyde.

KOLAYCA TAŞINABİLİR

ABD’li yetkililerin hesaplamalarına göre bu stok, her biri 91 santimetre yüksekliğinde toplam 16 silindir içerisinde saklanabiliyor. Büyük bir dalış tüpüne benzeyen bu silindirlerden her biri yaklaşık 25 kilo ağırlığında; yani elde taşınarak ya da küçük bir araçla gizli bir yere nakledilebilecek kadar hafif.

ŞEFFALIKTAN GİZLİLİĞE

Amerikan Bloomberg yayını stokun takip edilemezliğinin önemli bir risk oluşturacağını savunuyor:

“İsrail ve ABD’nin son saldırılarla İran’ın zenginleştirme altyapısını uzun süreli devre dışı bırakmış olabileceği iddia edilse de -ki şu ana kadar bu konuda bir kanıt ortaya konmuş değil- esas tehlike, zaten neredeyse silah seviyesine ulaşmış uranyumun gizlenmiş olması.”

UAEA Başkanı Rafael Grossi, kalıcı bir ateşkesin, İran’ın nükleer programı konusunda yeniden müzakere zemini oluşturabileceğini ve denetçilerin ülkeye geri dönmesini sağlayabileceğini savunuyor. Grossi, Birleşmiş Milletler’e bağlı kurumun pazartesi günü yapılan olağanüstü yönetim kurulu toplantısında, “Uygun güvenlik koşullarının sağlanması için çatışmaların tamamen durması gerekiyor. Ancak o zaman İran, UAEA ekiplerinin tesislere erişmesine izin verebilir.” dedi.

BLOOMBERG: SORUMLU TEL AVİV

ABD yayını şöyle diyor:

“Tahran’ın nükleer stokunun nerede olduğunun bilinmemesi, İsrail’in yaklaşık iki hafta önce İran’a yönelik askeri harekât başlatmasının ne kadar yüksek risk barındırdığını bir kez daha gösteriyor.”

Nitekim saldırılar öncesinde UAEA denetçileri, İran’ın uranyum stoklarını titizlikle izliyor ve her gün birden fazla tesiste inceleme yaparak, malzemenin silah yapımına yönlendirilmediğinden emin olmaya çalışıyordu. Kısacası İsrail saldırılarına kadar Tahran, UAEA ile tam bir işbirliği içindeydi. En az 90 tane nükleer başlığı olduğu bilinen İsrail'e karşı ise tam bir sessizlik politikası izleniyor. Nükleer silah geliştirilen tesisleri yokmuş gibi davranılıyor.

TAHRAN TEKRAR GÜVENECEK Mİ?

Grossi şimdi İran’dan uranyumun yeni yerini açıklamasını talep ediyor. Fakat ateşkes sürse bile denetçilerin erişimine izin verileceği şüpheli. İran'ın ajansa güvenmek için herhangi bir nedeni kalmamış gibi görünüyor.

İran parlamentosunun Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komisyonu, pazartesi günü hükümetin UAEA ile işbirliğini askıya almasını öngören yasa taslağını onayladı. İran’ın resmi hukuk ajansı Mizan’a göre tasarı yasalaşırsa, Tahran UAEA ile tüm angajmanını durduracak. “Ülkenin nükleer tesislerinin güvenliği tamamen sağlanana kadar.” bu durumun devam edeceği belirtiliyor.

İran'ı ateşkesi bozmakla suçlayan İsrail'e Trump'tan küfürlü uyarı... Rusya: Sürdürülebilirlik belirsizDünya

Ateşkesten önce son bir vuruş: İran İsrail'i duman ederek ayrılıyorDünya

Ejderha ile Fil'in dansında yeni dönem... Çin: Hindistan ile ilişkilerde olumlu ilerlemeDünya