Kapsantinin yüzde 12’sini üreten bölge: Karaşar

Tanrı Dağı’nın güney yamacında, Bagraşkol Gölü'nün kuzey kıyısında, 130 binden az nüfusa sahip küçük Karaşar ilçesi, yirmi yıl içinde bir kırmızıbiberi bölgenin ekonomik manzarasını değiştiren temel bir endüstriye dönüştürdü. Doğal kurutmaya bağlı dağınık yetiştiricilikten küresel kapsantin üretiminin yüzde 12'sini kontrol eder hale geldi.

Çöl olan Gobi topraklarında geleneksel çiftçilikten 7/24 akıllı üretim hatlarına... Bu kasaba bir hammadde üssünden “küresel biber merkezine” dönüşmeyi nasıl başardı?

GOBİ'NİN ARMAĞANI

Doğal avantajlar, endüstrinin temelini attı. Karaşar'ın Karaşar Havzası içindeki eşsiz coğrafi konumu, bibere doğuştan gelen bir kalite sağlıyor. Bölge bol su, toprak, ışık ve ısı kaynaklarına, uzun saatler süren güneş ışığına ve keskin günlük sıcaklık farklılıklarına sahip. Yılda 2 bin 957,9 saat güneş ışığı almaktadır. Tanrı Dağlarından gelen eriyik su ile beslenen hafif alkali kumlu toprak ile birleştiğinde, bölge 25 g/kg'a kadar kırmızı pigment içeriğine sahip yüksek kaliteli biber üretiyor.

Rujdaki kırmızı pigment, biberden elde edilir. Aynı pigment bazı keklerde, dondurmalarda, içeceklerde ve hatta bazı tıbbi ilaçlarda da kullanılıyor.

Elinde bir avuç kumlu toprak tutan tarım uzmanı Ma Jianjun şöyle diyor:

“Buradaki potasyum ve selenyum içeriği doğu bölgelerine göre üç kat daha fazla, haşere ve hastalık oranı ise üçte birden daha az. Buna biber yetiştirmek için ‘doğal bir kasa’ denebilir.”

Gobi Çölü sadece bir ekim alanı olarak değil, aynı zamanda doğal bir işleme platformu olarak da hizmet veriyor. Yıllık biber kurutmasına katılan Patigul şunları söylüyor:

“Buradaki yüzey sıcaklığı ekilebilir araziden 5C° daha yüksek, bu nedenle biber üç günde kuruyor - geleneksel kurutmadan iki kat daha hızlı.”

2024 yılında Karaşar ilçesindeki 17,3 bin hektar biber çölde kurutularak kurutma işleminde 30 milyon yuandan fazla tasarruf sağlandı.

TARLALARDA YAŞANAN BİR TEKNOLOJİK DEVRİM

Makineleşme biber yetiştiriciliğinin öyküsünü büyük ölçüde değiştiriyor. Karaşar’ın Wuhaocun kasabasında her sonbaharda, kendi kendine çalışan makineler tarlalarda vızıldıyor, titreşimli bir elek meyveleri yapraklardan hassas bir şekilde ayırıyor ve bir taşıma bandı biberleri doğrudan bir kamyona taşıyor. Çiftçi Ma Cunjuan, “Eskiden günde 200 kişinin çalışması gereken işi 8 saatte iki makine yapıyor ve ürün hasar oranı yüzde 15'ten yüzde 3'e düştü.” diyor.

Makineleşme hasat maliyetlerini hektar başına 60 yuan azaltmış. Beidacun kasabasındaki “akıllı” tarlalarda çiftçiler akıllı telefonlarından damla sulamayı başlatıyor, su ve gübre yeraltı borularından doğrudan köklere akıyor ve yüzde 30 su ve yüzde 25 gübre tasarrufu sağlıyor.

Teknolojik yenilikler tüm üretim zincirini kapsamakta. İHA’lar kimyasal ilaç kullanımını yüzde 20 oranında azaltıyor, “Honglong-23” çeşidi yüksek hastalık direncine sahip ve çöl kurutma sahalarındaki akıllı kontrol sistemleri yüzde 0,5'ten fazla nem sapması olmamasını sağlıyor. 2024 yılında, Karaşar’da biber tarlalarının yüzde 85'i tamamen mekanize edilmiş ve 36 ana üs hektar başına 550 kg verim elde etmiş - on yıl öncesine göre iki kat daha fazla.

TARLADAN FABRİKAYA

Karaşar'ın biyoakıllı fabrikalarından birinde kurutulmuş biber, mikroenkapsülasyon teknolojisi kullanılarak ton başına 400 bin yuan fiyatla kapsantin reçinesine dönüştürülüyor. Şirket müdürü, taze üretilen ürünleri işaret ederek, “Avrupa pazarından gelecek yıl haziran ayına kadar siparişler rezerve edildi.” diyor.

Bu arada, yerel yemek fabrikasında biberler, 100 Scoville birimlik hassas bir acılığa sahip güveç çorbası bazlarına ve hatta “biberli çikolataya” dönüştürülüyor. Şu anda Karaşar'daki derin işleme işletmeleri yılda 460 bin ton kurutulmuş biber işleyerek 50'den fazla ülke ve bölgeye ürün tedarik ediyor.

“Karaşar Kırmızıbiberi” coğrafi işaretli ürünler Pekin, Şanghay, Guangzhou ve Shenzhen'deki kaliteli pazarlarda satılmaya başlandı. 2024 yılında Karaşar’daki çevrim içi biber satışları 120 milyon yuanı aştı.

GELİŞEN ENDÜSTRİ KIRSALI CANLANDIRIYOR

Hasat mevsimi geldiğinde, Wuhaocun kasabasından işçi Aygül her yıl mevsimlik iş alıyor. Aygül, “Sezonun zirvesindeyken ayda 5 bin yuan kazanabilirsiniz - bu sadece çiftçilik yapmaktan çok daha karlı.” diyor. 2024 yılında biber endüstrisi 20 binden fazla kişiye iş imkânı sağladı ve 3 milyon yuanın üzerinde gelir elde etti. Eskiden yoksul olan Mehmet Ali üç yıldır bir işleme tesisinde çalışıyor ve yeni bir ev inşa etti.

“İşletme+kooperatif+çiftçi” modeli risk ve gelir paylaşımına olanak sağlıyor. Çiftçi Wang Jianjun yaklaşık 8 bin 670 hektarlık bir alan kiraladı ve garantili satın alma fiyatı ve prim temettüleri içeren bir plan kullanarak yılda 2 milyon yuandan fazla gelir elde etti. Wang, “İlçe tarım uzmanları sürekli tarlalarda, çeşit seçiminden hasada kadar danışmanlık yapıyor.” diyor ve güçlü bir şekilde büyüyen “Honglong-23” çeşidine işaret ediyor. Karaşar 2025 yılında rezene ve taze biberle karışık ekim yapmayı planlıyor ve bu da karlılığı yüzde 15 oranında artıracak.

KÜRESEL BİR SANAYİ KÜMELENMESİNE DOĞRU ATILAN BİR ADIM

Karaşar ilçesindeki 50 metrelik yeni bir gözlem platformundan nefes kesici bir manzara gözler önüne seriliyor: doğuda 17,3 bin hektarlık mekanize tarlalar, batıda yılda 500 bin tona kadar işleme kapasitesine sahip akıllı bir tesis, kuzeyde ise Çin-Avrupa trenlerinin kalkışa hazırlandığı bir soğuk zincir lojistik merkezi. Karaşar 2025 yılında yeni bir hedef belirledi: Hektar başına 586 kg verime ulaşmak ve işleme kapasitesini 500 bin tona çıkarmak.

Karaşar Tarım ve Köy İşleri Bürosu Başkanı Ma Xiaowei, “Her biber, insanları zenginleştiren ve ilçeyi güçlendiren bir ürün haline gelmeli.” diyor. Yerel sanayi parkı, bir üniversite ile işbirliği içinde biber bazlı kozmetik ürünlerinin geliştirilmesine yönelik bir pilot aşamayı tamamlamış durumda. İpek Yolu boyunca tuz ve baharat ticaretinden modern biyoteknolojiye kadar sektörün hikayesini anlatacak bir biber müzesi tasarlanıyor.

Akşam çökerken, Karaşar biber ticaret pazarındaki elektronik panolar yanıp sönmeye devam ediyor: Titreşen sayıları Tokyo suşi barlarını ve Milano kozmetik laboratuvarlarını birbirine bağlıyor. Nüfusu Çin'in doğusundaki tek bir ilçeden bile daha az olan bu batı kasabası, tek bir kırmızıbiberi kullanarak küresel pazarın kapılarını araladı ve kırsal kesimin yeniden canlandırılmasına yönelik meydan okumaya yanıt veriyor: Bölgenin doğal kaynaklarına bir “giriş noktası” bulun, bilim ve teknolojinin potansiyelinden akıllıca yararlanın - ve küçük bir kasaba bile gerçek anlamda küresel bir endüstri kurabilir.