Kumar: Eylem mi eylem planı mı!

Eylem planı lafı, dillere yapışıp kalmış laflardandır. Dillere yapışan benzerleri gibi boşa giden bir eylem vaadinden başka bir şey değildir. Başkanlık Sistemi’nden önce hükûmet ve bakanlıklar vardır. Bakanlık bürokrasinde komisyona havale etmek, bir şey yapar görünüp bir şey yapmamak becerisini anlatır. Reel siyasetin markası olmuştur. Bu nedenle 1980 yılından bu yana ne iktidar iktidara ne de muhalefet muhalefete benzemiştir.

AB üyeliği yemlemesi AB projeleri olarak, önce reel siyasetin bürokratik bataklığında sonra sivilleşmenin batağında ‘eylem planı’ lafını getirmiştir. O günden bu yana siyaset ehli, ‘komisyona havale etmek’ yerine ‘eylem planı’ lafını kullanır olmuştur.

Son 25 yılı beşer yıllık beş dönem olarak gruplayın. Her beş yılda eylem planı başlığı taşıyan laf kalabalığına bakın, ya eskiyen birine yeni bir unvan takdiri ya da yeni bir genel müdürlüğün adı vs. Sonuç? Genelgeden geçilmeyen bir hal, metan gazı iklimi ve boğulmak istenen gerçekler. Dolayısıyla eylem planı ile eylem arasındaki şiddetli fark bu yolla ortaya çıkar. Kanun teklifi, kanun uygulaması ile gelen bir çözüm önerisidir. Türkiye Cumhuriyeti veremi, trahomu, frengiyi eylem planı ile değil eylemle yenmiştir.

Bütün bunlar son dönemin has konusu kumar ile ilgilidir. Neden kumar bağımlılığı demiyorum? Kumar bağımlılığı, kumar oynayan insana bakışta kullanılan bir kavramlaştırma olarak sorunun tıbbi boyutunu anlatır. Kara para aklama gibi onca melanet ancak kumar oynama eylemi ile anlaşılır hale gelir.

Buradan çıkacak olan, her kumar oynayanın ille de bağımlı olmadığı kabulüdür. Uyuşturucu başarılarını her gün dinler ve bilir olduğumuz zabıta gücümüzün yaptıklarını sadece uyuşturucu bağımlılığı parantezinde düşünseydik ne olurdu?

TANIMLARI DOĞRU KULLANMAK

Kumarla ilişkili malum genelge sosyal yanı ağır basan bir tıp heyetinin yazılı ifadesinden başka bir şey değildir diye düşünmekteyim. Oysa konunun esası kumar değl bahistir. Bahisle kumar aynı şeydir. Her bahis oynayan kumarcı değildir. Ancak kumarcılar ve kumar bağımlıları bahis oynayanlar arasından çıkar. Kumar diyerek bahsi gözden kaçırmanın düşünme ahlâkı açısından kabul edilmesi zordur. Tanımları doğru ve yerinde kullanmak çözümlerin açık ve seçik olmasını sağlar.

Ancak yine de söze kumar bağımlılığından başlamak gerekir.

Bağımlılık davranışı dendiğinde ilk akla gelen bağımlılık maddesi kullanmaktır. Bağımlılık davranışı, bağımlılık maddesinin vücuda alınması ile sınırlı değildir. Bir diğer şekli, bağımlı davranışına uyacak çevre koşullarını özenle yaratmak ve bu koşullar içinde kendini sınırlamaktır. Kumar bağımlılığı, teknoloji kullanım bozukluğu, bu tür bağımlılığın bilinen örnekleridir. Bağımlılığın her iki türünde de ortak olan bireyin kendine has olma özelliğinin kaybolması, karar alamaz, aldığı kararları uygulayamaz hale gelmesidir. Kendine has özelliği kalmayan, karar verme süreci bozulmuş bir bireyin özgür olduğunu, özgür irade sergileyebileceğini düşünebilir miyiz? Hayır! Özgüllüğü, özerkliği, özgürlüğü eritip gitmiş birisine kalan ne diye soracak olursak, ona düşen davranış doğasını daraltmak, yoksullaştırmak ve kendi gibi olanların içinden adsız olup gitmektir. Tıpkı madde ve kumar bağımlılığında olduğu gibi.

ULUSAL RUH POLİTİKASI

Kumar ve/veya kumar bağımlısı için çok sık düşülen yanlış ille de talihin ona gülmesi şeklinde tuhaf bir kabuldür. Bilinenin aksine kumarcı veya kumar bağımlısı kazanmaya değil kaybetmeye tutkundur. Kaybetme niyet ve eylemi onun bağımlılıkla gelişen yeni (!) uyum biçimidir. Kaybetmeyi kendi varlığını yok sayarak yazgı haline getimiş biri için yurtseverlik söz konusu mudur? Yanıt için sarsak dış politikalarla kumar adası haline getirilmiş toprağımızda olanlara bakın! Nerede yurtseverlik nerede kumar? Ne yapmalı?

İlk gereken ulusal bir ruh sağlığı politikası olmalı. Bağımlılığın her türlüsü ile ilişkili eylemler ulusal bağımlılık politikası alt başlığı içinde ulusal ruh sağlığı politikası içinde yer almalıdır. Bu politika dâhilinde;

1. KORUMA VE ÖNLEME

Kamucu sağlık anlayışı ön almalı. Korunan sağlığı devlete emanet edilen yurttaştır. Yurttaşın farkındalığı bireyin devletin koruyuculuğuna doğrudan bir destektir.

2. MÜDAHALE VE TEDAVİ

Müdahaleye bağımlı bireyin yoksunluğuna bağlı gelişen tıbbi durumun temel sağlık hizmetleri kapsamında dispanser vb. yapılarla ele alınması. Bağımlılıkta tedavi uzun -en çok üç haftalık süre içinde- AMATEM benzeri uygulamalarla ele alınmalı. Esası yine kamucu sağlıktır.

Ayrıca üyesi olduğumuz DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü-WHO) tarafından kriz durumuna yönelik PSİKOLOJİK İLK YARDIM uygulamasının yerel ihtiyaçlarımıza uygun hale getirilerek eylemlilik kazanması önem kazanan bir diğer husustur.

3. REHABİLİTASYON VE TOPLUMA YENİDEN DÖNÜŞ

Toplum, birey kendinden vazgeçse bile hiçbir bireyinden vazgeçmez. Bağımlının topluma kabulü ondaki toplum benden vazgeçti ön yargısını yok edecektir. İş edinme, sorumluluk alma vb. hususlar bu çerçevede ve de kamucu sağlık politikası içinde yer alırsa anlamlıdır.

SONUÇ

Eylem ile eylem planı farklıdır. Eylem planı için malum genelge, eylem için Vatan Partisi Genel Başkan Yardımcısı Sayın Utku Reyhan’ın duyurduğu bahisle ilişkili gerekçeli kanun hem günümüz için hem de tarihsellik bağlamında başlı başına örnekler olma değerindedir.