Madencinin talebi: Güvenlik ve insana yaraşır ücret
Maden-İş Genel Başkanı Nurettin Akçul, madencilerin düşük sendikalılık oranı, yüksek kaza riski ve hızla eriyen ücretlerle karşı karşıya olduğunu bildirerek, ‘Hep Avrupa’yı, Batı’yı örnek göstermek zorunda kalıyoruz. Halbuki örnek alacak değil, örnek olacak potansiyele sahibiz.’ dedi.
Aslı Erişen
Editor
Dünya Madenciler Günü dolayısıyla Aydınlık gazetesine konuşan Türkiye Maden İş Sendikası (Maden-İş) Genel Başkanı Nurettin Akçul, Türkiye’de madencilik sektöründe yaşanan ölümlerin sebeplerinden, sendikalı işçi oranlarına ve madencilerin öncelikli taleplerine kadar önemli açıklamalarda bulundu. Akçul, kazaların önlenebilir olduğunu vurgulayarak, güvenli çalışma koşulları, insana yaraşır ücret ve emeğe saygının önemine dikkat çekti.
‘ÖLÜMLÜ KAZALARIN ÇOĞU İNSAN HATASI’
Türkiye’deki maden kazalarının ana sebeplerine de değinen Akçul, şunları söyledi:
“Türkiye’deki maden kazaları raporları, akademik çalışmalar ve geçmiş vakaların incelemeleri genel olarak, metan patlamaları ve kömür tozu patlamaları, yetersiz havalandırma, göçükler, yangınlar, elektrik arızaları, kendiliğinden yanma, mekanik iş kazalar, su baskınları, iş güvenliği ihlalleri şeklinde karşımıza çıkıyor. Çalışmalar ve raporlar da gösteriyor ki, Türkiye’de ölümlü kazaların birçoğunda insan hatası ve organizasyonel eksiklikler var. Peki kazalara neden olan bütün bu durumlar düzeltilebilir mi, tabi ki evet. Avrupa ve Amerika’da ölüm oranları çok düşük. Yeterli donanım, denetim ve modern teknolojiyle, madencilik faaliyetlerini çok az kaza ve ölüm oranıyla yürütebildiklerine göre, bizim ülkemizde de kaza ve ölüm oranları ortadan kalkabilir. İstatistikler kazaların önlenebilir olduğunu ortaya koyuyor. İnsan hatası bertaraf edildiğinde, kazalar ve ölümler de son bulacaktır. Bizim her zaman söylediğimiz bir şey var. Devlet, işveren, sendika ve işçi, ortak akılla hareket etmeli, herkes üzerine düşen görevi layıkıyla yerine getirmelidir.”
Akçul, madenlerdeki kritik güvenlik açıklarını şu şekilde özetledi:
“Madencilikte küresel olarak en sık görülen kritik güvenlik açıkları olarak havalandırma eksikliklerinden kaynaklanan metan ve karbonmonoksit birikimi, yetersiz oksijenden ötürü Isı artışı ve ani gaz patlamaları, metan ve kömür tozu patlamaları, göçük ve tavan çökmeleri, aşırı üretim baskısı, elektrik ve mekanik arızalar, yeraltında yangınlar, özellikle kömür madenlerinde kendiliğinden yanma, su baskınları, yetersiz eğitim ve denetim diyebiliriz.”
‘İŞÇİLERİMİZ MİLYONLAR ALSA HAKKIDIR’
Maden-İş Genel Başkanı, madencilerin ücret durumunu da şöyle anlattı:
“Dünyanın en zor ve en riskli işi madencilik. Dolayısıyla bu emeğe bu alın terine bir değer biçmek çok zor. Ama ülkemizin de ekonomik durumu ortada. Biz üyelerimiz adına toplu iş sözleşme masalarında en iyisini almaya çabalıyoruz. Çoğu zaman işçimizin memnun olduğu güzel sözleşmelere da imza atıyoruz, ama yaşanan enflasyon ve hayat pahalılığı ortamında, aldıklarımız birkaç aya kadar eriyip pul oluyor. Bir madenci en düşük iki asgari ücretle başlıyor işe, bunun 5,6 katı alan da var, uzmanlık ve tecrübesine göre. Yan haklar, sosyal haklar derken sendikalı işçilerimiz sendikasız işçilere oranla daha iyi durumda. Ama şunu unutmayalım, dünyanın en riskli işini yapan madencimiz ne kadar alırsa alsın yaptığı işin karşılığı olamaz. Milyonlar alsa hakkıdır, helaldir.”
‘SENDİKA ÜYELİĞİ TERCİH DEĞİL ZORUNLULUK OLMALI’
Sendikalı işçi oranlarına ilişkin sorumuza Akçul, şu yanıtı verdi:
“Türkiye’de sendikalılık oranları maalesef istenilen düzeyde değil. İşkolumuzdaki sendikalı işçi oranı yüzde 15 bile değil. Fiili toplu sözleşme kapsamı ise bunun çok daha altında. Bu durum madencilik gibi yüksek riskli bir işkolunda örgütlenmenin ne kadar az olduğunun göstergesi. Bu oranların düşük olmasının da birçok sebebi var. Bunlara baraj ve yetki tespiti sistemi, İşveren baskısı ve sindirme, TİS kapsamının dar olması, kayıt dışı güvencesiz çalışma gibi sebepler örnek gösterilebilir. 21. Yüzyıldayız ve hala örgütlülüğün önünde yığınla engel var. Sendika üyeliği bir tercih değil zorunluluk olmalıdır. Hep Avrupa’yı, Batıyı örnek göstermek zorunda kalıyoruz. Halbuki örnek alacak değil, örnek olacak potansiyele her zaman sahibiz.”
‘ÖNCELİKLİ TALEBİMİZ GÜVENLİ ÇALIŞMA…’
Akçul, madencilerin öncelikli taleplerini de şöyle ifade etti:
“Öncelikli taleplerimiz, çoğunlukla güvenli çalışma koşulları, insana yaraşır ücret ve yaşam standartları, iş güvencesi ve emeğe saygı. Bunun yanında, biz maden emekçileri, yalnızca büyük felaketlerde veya deprem gibi olağanüstü durumlarda değil, her zaman değer görmek ve toplum tarafından hatırlanmak istiyoruz. Dünya madenciler günü dolayısıyla, madenlerde hayatını kaybetmiş bütün şehitlerimizi rahmetle anıyor, üyelerimizin ve bütün madencilerin de bu özel gününü içtenlikle kutluyorum.”
Veyis Sır: Ulusal madencilik politikası oluşturulmalı
TMMOB Maden Mühendisleri Odası Genel Sekreteri Veyis Sır da madencilik sektöründeki mevcut sorunlara dikkat çekti. Sır, sektörün kazalar ve çevre sorunları ile anılır hale geldiğini belirterek çözüm yollarını şöyle dile getirdi:
“Madencilik, ne yazık ki son yıllarda kazalar ve çevre sorunları ile anılır oldu. Bu paradigmanın oluşmasını engelleyici önlemler ve düzenlemeler yapılmalıdır. Yöneticilere ve kanun belirleyicilere bu noktada önemli görevler düşmektedir. En başta yapılması gereken, bir ulusal madencilik politikası oluşturmak ve bu politikaya göre ilgili kanun ve mevzuatları düzenlemektir. Madenciliğe halkın bakışını pozitif yönde değiştirecek bir politika benimsenmelidir. Bu politikanın gerekliliği doğrultusunda, uzun vadede ve yakın zamanda yapılması gerekenler belirlenmeli ve mevzuatlar yeniden düzenlenmelidir.
‘İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YASASINA İHTİYAÇ VAR’
“Maden Kanunu ve Yönetmeliği, torba kanunlarla defalarca değiştirilmiştir. Yapılan değişiklikler başka sorunları da beraberinde getirmiştir. Maden Mühendisleri Odası’nın merkezinde olduğu ve diğer STK’ların da fikirleriyle katkı sunduğu bir süreçle yeni bir Maden Kanunu hazırlanmalıdır.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun da işçilerimizi kazalardan korumadığı ve caydırıcılığı sağlamadığı görülmüştür. İdari para cezaları kesilerek veya geçici süreli ocak faaliyetleri durdurularak sorunlar halının altına süpürülmektedir. Daha kapsamlı, işçinin ve can güvenliğinin merkezde olduğu bir İşçi Sağlığı ve Güvenliği yasasına ihtiyaç vardır.
“Madencilik sektöründe sendikalaşmanın, etkili anlamda bir sendikalaşmanın olması şarttır. Emeğin en değerli ve yoğun kullanıldığı sektörlerden biri madenciliktir. Ancak burada etkili bir sendikacılığın ülke şartlarında büyük sıkıntılarla karşılaştığı görülmektedir. Etkili bir sendikacılık için, gerek işletmeler gerekse işçiler teşvik edilmelidir. İş güvencesi olan ve hak ettiği ücreti işverenden alan işçi, mental olarak da daha rahat olur. Bu durum, kendi güvenliği ve yanındaki diğer işçilerin güvenliği açısından da oldukça önemlidir. Madenciler, daha güvenli ve hak ettikleri ücretleri alabildikleri bir çalışma ortamı talep etmektedir.”
