Marmara'nın müsilaj haritası 2021'e dönüş alarmı veriyor

Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsünden bilim insanlarının hazırladığı, Marmara Denizi'ndeki müsilajın son durumunu gösteren harita, 2021'deki yoğun müsilaj dönemiyle büyük benzerlik gösteriyor.

ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsünden 15 bilim insanı, Bilim-2 araştırma gemisi ile Marmara Denizi'nde 10 gün boyunca 60 ayrı istasyonda inceleme yaptı.

Enstitünün yaptığı en kapsamlı müsilaj seferi olan ve geçen hafta tamamlanan çalışma kapsamında, çeşitli derinliklerden numuneler alınarak gemideki laboratuvarlarda analiz edildi.

Gemi seferi öncesinde de yüksek çözünürlüklü, otonom deniz araçlarıyla 1 ay boyunca veri toplandı. Toplanan verilerin analizleri sonucunda Marmara Denizi’ndeki müsilaja neden olan ve olabilecek kirlilik, tuzluluk, sıcaklık, klorofil, fitoplankton, zooplankton, oksijen ve ışık miktarı ile bulanıklığın nedenlerine ilişkin bulgular elde edildi.

Bu bulgular, enstitünün 2021 yılında yapılan müsilaj çalışmalarındaki verileriyle kıyaslandı. Analizler sonucunda ortaya çıkan verilerle 2021'den günümüze evreleri ortaya koyacak şekilde 3 ayrı harita hazırlandı. Bunların ilki, Haziran 2021'de müsilajın en yoğun şekilde görüldüğü döneme ait harita oldu.

Eylül 2021'i gösteren ikinci haritada, müsilajın azaldığı ve temizleme çalışmalarının etkili olmaya başladığı görüldü.

Nisan 2025'i gösteren üçüncü harita müsilajın yeniden yoğunlaşmaya başladığını, 2021 Haziran ayına benzer şekilde denizin neredeyse tamamını kapladığını ortaya koydu.

KARADENİZ’DEN GİRECEK SU BELİRLEYİCİ OLACAK

Çalışmalar hakkında bilgi veren ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Barış Salihoğlu, kapsamlı bir müsilaj haritalandırması yaparak bu dönemle 2021'deki ağır müsilaj dönemini ve müsilaj sonrası dönemi karşılaştırdıklarını belirtti.

Salihoğlu, 2021'deki müsilajdan önce Karadeniz suyunun girişinde 10 aylık bir düşüş gördüklerini, şu andaki tablonun da buna benzediğini, kirlilik yükü ve oksijen azlığının yüksek seyrettiğini vurguladı.

Çanakkale'den itibaren, Marmara Denizi'ndeki her bölgede müsilaj tespit ettiklerini aktaran Salihoğlu, 2021'deki kadar yoğun müsilaj dağılımı olmadığını, müsilajın yüzeye henüz çıkmadığını, daha çok ara tabaka olarak adlandırdıkları 20-30 metrede bulunduğunu söyledi.

Salihoğlu, "Şu an baktığımızda başlangıç evresi gibi görünüyor. Çünkü fitoplankton dediğimiz organizmaların yoğun ürediğini görüyoruz. 2021 Haziran'ında da bunu görmüştük. Şu anda bir tüketim başladığını da görmüyoruz. Dolayısıyla bu üretimin bir süre daha devam edeceği kesin gibi. Devam edecek üretim daha yoğun bir müsilaja yola açar mı? Bizim hipotezimize göre bunun belirleyicisi Karadeniz'den girecek su olacak." dedi.

Karadeniz'in daha fazla yağış ve nehir girdisi almasının iki deniz arasındaki su değişimini sağladığını anlatan Salihoğlu, iklim değişikliğiyle beraber artan kuraklıkla bunda bir azalma gördüklerini ve bu durumun kendilerini kaygılandırdığını ifade etti.

Marmara'nın üst suyunun değişmesi için Karadeniz'den girdi gerektiğini dile getiren Salihoğlu, bu düştükçe Marmara'nın üst suyunun değişmeyeceğini, Çanakkale'den su çıkışının da yavaşlayacağını kaydetti.

DÜŞÜK OKSİJEN SIKINTI

Bilimsel Seferler Koordinatörü Dr. Hasan Örek ise müsilajın tetikleyici nedeninin denizin içindeki üretim, üretimin en önemli faktörünün ise ışık ve suyun içindeki besin elementleri olduğunu kaydetti.

Örek, çok aşırı alg üretiminden sonra genellikle müsilaj oluştuğuna işaret ederek "Şu anda alg üretimi hemen hemen tüm deniz baseninde çok yüksek düzeyde. Bizim bulgularımızda Marmara'nın her yerinde bir müsilaj var, 2021 yılı kadar dramatik değil. Ancak o seviyeye gelip gelmeyeceğini bilemeyiz tabii ki. Havaların ısınmasıyla üretimin daha da artacağını düşünüyoruz. Üretim artarsa ve gerekli stres faktörleri de müsilaj olmasını tetiklerse, bu müsilajın ölçeği büyüyebilir, artabilir." uyarısında bulundu.

Marmara'da şartların her zaman müsilaja uygun olduğu tespitini paylaşan Örek, Karadeniz kıyılarında son yıllarda görülen müsilajın Marmara'yı her organik yük gibi olumsuz etkileyebileceğinden bahsetti.

SICAKLIKLA YÜZEYE ÇIKAR

Doktor Öğretim Üyesi Mustafa Mantıkcı da şu anda 15-25 metre arasında müsilajın aktif olarak önlerinde durduğu ve su sıcaklığının bu derinliklerde 10-11 derece olduğu bilgisini paylaştı.

Marmara'nın yüzeyinin oksijen bakımından bu dönemde iyi göründüğüne ancak yüzey sularının ısınması ile oksijen tüketiminin hızlanacağına değinen Mantıkcı, "2021 yılında olduğu gibi haziran ayında su sıcaklığının artmasıyla müsilaj tüm yüzeye yayılabilir. Şu anda bir şeyin arifesindeyiz, müsilaj Marmara'nın her tarafında var fakat soğuk su içerisinde şu an. Bunun ısınacağı versiyonunu göreceğiz aslında." ifadesini kullandı. AA