Merkez Bankası Finansal İstikrar Raporu yayımlandı: Bankalar dayanıklı ama bireysel borçlar artıyor

TCMB’nin Kasım 2025 Finansal İstikrar Raporu, küresel belirsizlikler ve jeopolitik risklerin finansal piyasaları oynaklık içinde bıraktığını ortaya koydu. ABD doları diğer para birimlerine karşı değer kaybederken, değerli metaller tarihi zirvelere ulaştı. Raporda, bu oynaklıkların Türkiye’yi doğrudan etkilemese de, küresel faiz ve likidite koşullarını baskıladığı ve finansal istikrarı dolaylı olarak etkileyebileceği vurgulanıyor.

KREDİ BÜYÜMESİ ILIMLI AMA DENGESİZ

Sıkı para politikaları kredi büyümesini ılımlı seviyede tutuyor. Ticari krediler yatay seyrederken, bireysel krediler özellikle kredi kartı ve ihtiyaç kredileri üzerinden artıyor. TL kredilerin payı yükselirken, yabancı para krediler yavaşlıyor. Raporda, kredi büyümesindeki bu dengesizliğin, finansal istikrar açısından potansiyel risk oluşturabileceğine dikkat çekiliyor.

TAHSİLİ GECİKMİŞ ALACAKLAR ARTIYOR

Bireysel kredi tahsili gecikmiş alacak oranları yükseliyor ve özellikle kredi kartı ile ihtiyaç kredilerinden etkileniyor. KOBİ kredilerinde gecikmiş alacaklar diğer firmalara göre yüksek seyrediyor. Bankaların yüksek karşılık politikası riski sınırlasa da, kredi kalitesinde tam bir rahatlama sağlamıyor.

REEL SEKTÖR BORÇLULUĞU SINIRLI

Reel sektörün finansal borç/milli gelir oranı tarihsel ve emsal ülke ortalamasının altında seyrediyor. TL ticari kredi büyüme kısıtları ve finansal sıkılık, reel sektörün TL borçluluğunu sınırlı tutuyor. Yabancı para borçluluk ise, döviz geliri olan firmalardan kaynaklandığı için döviz kuru riskleri görece düşük seviyede. Hanehalkı borçluluğu düşük ve TL cinsi varlıklara yönelim güçlü. Konut ve taşıt kredilerinin payı zayıf kalırken, bireysel kredi kartı ve kredili mevduat hesabı bakiyeleri artıyor. Hanehalkı, menkul kıymet yatırım fonları ve emeklilik yatırım fonları gibi alternatif finansal varlıklara yönelerek tasarruflarını çeşitlendirmeye devam ediyor.

LİKİDİTE VE DIŞ FİNANSMAN DURUMU

Bankaların yurt dışı finansman koşulları olumlu seyretmeye devam ederken, dış borçlanma kalitesinde belirgin bir iyileşme görülüyor. Raporda, TL ve yabancı para likidite tamponlarının güçlü olduğu, likidite karşılama ve kredi/mevduat oranlarının olumlu seyrettiği vurgulanıyor.

“Finansal piyasalarda mart ayı sonrasında gözlenen dalgalanmaların ardından politika faizi ve makroihtiyati adımlarla yabancı para mevduat artışı sınırlanmış, yurt dışından fon girişleri artmış, rezervler güçlenmiş ve TL likidite fazlası oluşmuştur.” denilen raporda, bankacılık sektörünün yurt dışı kaynaklı borcu artarken, yeni dış borçlanmalarda ortalama vadenin uzadığı aktarıldı. Sermaye benzeri borç ile eurobond ihracının borç kompozisyonunu iyileştirdiği kaydedildi.

Raporda ayrıca, bankaların TL ve yabancı para faiz şoklarına duyarlılığının sınırlı olduğu, vade uyumsuzluğunun azaldığı ve yasal sınırlar çerçevesinde yabancı para pozisyon fazlası taşımaya devam ettikleri belirtildi.

BANKA KARLILIĞINDA İYİLEŞME GÖRÜLDÜ

Raporda, “Bankaların karlılığı yılın ilk yarısında yatay bir seyir izlerken, faiz indirimlerinin de etkisiyle üçüncü çeyrek itibarıyla iyileşmektedir.” denildi. Net faiz marjının 2024’ün ikinci çeyreğinde artan fonlama maliyetleriyle gerilediği, ancak yılın ikinci yarısında politika faizindeki indirimlerin TL kredi ve mevduat faizlerine yansımasıyla stok kredi-mevduat farkının yükseldiği belirtildi. Bu durumun net faiz gelirini artırdığı ve karlılığı desteklediği vurgulandı. Raporda ayrıca, ücret, komisyon ve hizmet gelirlerindeki güçlü seyrin karlılığı desteklediği, kredi risk maliyetlerindeki artışın ise karlılık artışını sınırladığı ifade edildi.

Sektörün dayanıklılığıyla ilgili olarak raporda şu ifadeye yer verildi:
“Bankacılık sektörü sermaye yeterlilik oranları kâr üretimi ve yurt dışına ihraç edilen sermaye benzeri borçlanma araçlarıyla desteklenmektedir. Yasal oranların üzerinde tutulan ilave sermaye tamponları, kısa ve orta vadeli risklere karşı dayanıklılığı artırırken kredi kullandırım kapasitesine katkı sunmaktadır. Ayrıca, zarar karşılama kapasiteleri, ihtiyari serbest karşılıklarla desteklenmektedir.”