Nevruz Coğrafyasından Şarkılar
Asya'nın kadim bayramlarından Nevruz'da bu coğrafyada yaşayan insanlar çeşitli dillerde coşkusunu yansıtıyor. Sizlere Nevruz'un güzelliklerini Asya'nın dilleri ile sunuyoruz.
Emre Kaya
Editor
Nevruz malumunuz: (İran ve Afganistan'da kullanılan takvimde yeni yılın ilk günü de olan) Bahar ekinoksuna denk gelen günde baharın gelişini kutlama bayramı. Bunu bir mantık önermesi kabul edersek tersi de doğru: Baharı karşılama niyetinin tamamen dışında yapılan kutlamalar Nevruz değil.
Nev-Ruz Farsçada yeni-gün anlamındadır ve Farsça konuşulan memleketlerden ötesini içeren daha geniş bir Nevruz Coğrafyasında, bu sözcüğün farklı telaffuz ve imlalarıyla adlandırılır.
Peki hangi şarkılarla kutlanır Nevruz? Buna dair, biri YouTube biri Spotify'da olan ve farklı parçalar da içeren iki liste hazırladım. Bu yazımda ise öne çıkarmak istediğim ve üzerlerine sözler edebileceğim şarkıları tanıtacağım.
NOWRUZ MOBÂRAK (FARSÇA)
Nevruz bayramı kutlu olsun diye Türkçe bir mesajın da yer aldığı, hareketli minyatürleriyle bu hoş klipteki şarkı, bağlama sesiyle başlayan, bize aşina bir ezgiye sahip. (Türkçe altyazısı mevcut.) Söyleyen sanatçı, İran klasik müziği üstadı ve "İran'ın sesi" sıfatlı merhum Muhammed Rıza Şeceryan'ın başarılı oğlu.
HUMAYUN ŞECERYAN
Khosh âmad bâd-e Nowruzi (Farsça) Hoş geldi Nevruz yeli
Mehdiye Muhammedhani'den dinlediğimiz bu şarkı, dutar sazıyla İran'ın Horasan yöresinin mahalli müziğinden izler taşıyor ve klibiyle benim Nevruz favorilerim arasında başı çekiyor.
SORNA-YE NOWRUZ NEVRUZ ZURNASI
Nevruzla başlayan yeni yılı müjdeleyen, Bahtiyari yöresine ait bir zurna açışıyla başlayan bu eserinde Rastâk grubu İran'ın çeşitli yörelerinden farklı dillerdeki - sırasıyla Farsça, Türkçe, Beluçça, Gilekçe ve Kürtçe - ezgileri bağlamış. Geleneksel müzik severlerce çok tanınan bu eserinde Rastâk'e eşlik eden mahallî ustalar klipte de varlar; örneğin Bağçamıza gəldi bahar şarkısına nağara solosuyla giren Vahid Esedullahi ile Azerbaycan yöresinin kopuzunu çalan İmran Hayderi ve son parçada sesiyle eşlik eden, ünlü Kürt müzik grubu - daha doğrusu ailesi - Kamkarlardan Bijen Kamkar
SİBE YE, NEWROZ E (KÜRTÇE) SABAHTIR, NEVRUZDUR
Sözleriyle beraber Nevruz deyince akla ilk gelen geleneksel Kürtçe şarkılardan. Kürt müziğine büyük emeği geçmiş Aram Tigran gibi ustalardan eski icraları mevcut. Bu videoyu ise yakın zamandan kaliteli bir canlı kayda ait olduğu için tercih ettim.
ARZULAR GƏLİR DİLƏ, NOVRUZ GƏLƏNDƏ
Sazlı sözlü geleneksel Azerbaycan Nevruz şarkılarından, şiiriyle beraber en beğendiğim.
NOVRUZ
Doğulu folk-caz diyebileceğim türde en başarılı müzisyenlerin yetiştiği Azerbaycan'dan İsfar Sarabski'nin harika parçası ve Nevruz geleneklerini gösteren klibi.
NÄWRÜZ KOTLI BULSIN (TATARCA) NEVRUZ KUTLU OLSUN
Rusya Federasyonu'na bağlı özerk Tataristan'ın Elmet ilinden güzel bir Tatarca Nevruz şarkısı
NAWRIZ DUMAN
Ağırlıklı olarak dombıra gibi Kazak çalgılarıyla icra edilmiş bu güzel sözsüz eser Astar müzik grubundan.
QOŞ KELDİŊ NAWRIZ (KAZAKÇA) HOŞ GELDİN NEVRUZ
Kazakistan, kafaya koyduğu her alanda çok kaliteli ürünler ortaya koyan bir ülke gerçekten. Pop müziğe mesafeli olsam da çoğu pop türündeki Kazakça şarkı videolarını listeme eklerken produksiyonların kalitesi karşısında, sayıları çok olmasın diye kendimi tutmak zorunda kaldım. Köylüsüyle kentlisiyle herkesin bir araya geldiği bir bayram sofrası ile biten bu video klibi de pek sevdim.
NOORUZ
Ordo Saxna grubunun bu sözsüz eseri de ağırlıklı olarak komuz gibi Kırgız çalgılarıyla icra edilmiş ve harika olmuş.
NAVRO'Z KELDİ DO'STLAR (ÖZBEKÇE) NEVRUZ GELDİ DOSTLAR
Listemde folk-pop diyebileceğim türden en sevdiğim eser, emektar Özbek müzisyen Ortiq Otajonov'dan.
BAHOR OMAD (TACİKÇE) BAHAR GELDİ
Bu içli şarkı, bu baharı göremeden 1 ay önce (18/02/2024) vefat eden, özellikle sözleri Mevlana'nın bir gazelinden olan Devona şav (Divane ol) (https://lyricstranslate.com/tr/divanah-sho-divane-ol.html) adlı bestesiyle bende apayrı bir yere malik Tacik müzik üstadı Davlatmand anısına.
WATANDÂR-İ GULEM EİDET MUBÂRAK (DERÎCE: AFGAN FARSÇASI) SEVGİLİ YURTTAŞIM BAYRAMIN MÜBAREK OLSUN
Afganistanlı popçu Ferhad Derya, bu sevimli şarkısının klibinde yurttaşı ve meslektaşı olan pop şarkıcıları ve diğer Afgan müzisyenlerle bir mecliste.
JASHN-E NAWRUZ MUBÂRAK (URDUCA) NEVRUZ BAYRAMI MÜBAREK OLSUN
Urdu dilindeki bu Hindustani şarkıda geçen sözler, Nevruz'un bahar bayramı olmasının yanı sıra bazı Şii ve Aleviler için Hz. Ali'nin doğumu olarak da kutlandığını gösteriyor.
NAVROZ MUBARAK
Çeşitli ülkelerden, Şia mezhebinin İsmailiye koluna mensup 100 müzisyeni bir araya getiren bu şarkı, listemdeki en çok-dilli ve çok-türlü Nevruz eseri.
KENGE PER SULLTAN NEVRUZİN (ARNAVUTÇA) SULTAN NEVRUZ İÇİN ŞARKI
Arnavutluk'ta Sultan Nevruz olarak anılıp Hz. Ali'nin doğumu olarak da kutlanan Nevruz bayramı sadece oradaki Bektaşilerce kutlanmakla kalmayıp Arnavutların çoğu tarafından benimseniyor. Bu video klibi Arnavutluk'taki bir Bektaşi tekkesinde çekilmiş.
GELİN EY NAZENİN CANLAR, BUGÜN NEVRUZ-İ SULTANDIR
Dünyadaki çeşitli geleneksel müziklerle tanışma yolculuğumda kendim için dönüm noktası sayabileceğim Rumeli Bektaşileri albümünü hazırlayan değerli Melih Duygulu hocama ve de albümün kaydedildiği yerdeki ceme rehberlik eden Bektaş Bahtiyar’a şükranlarımla.
NEVRÛZ ÉRİŞDİ BAĞA, ŞERÂB İSTEMEZ MİSİN?
Bir Itri bestesi olan ve İstanbul Devlet Türk Müziği Araştırma ve Uygulama Topluluğu tarafından icra edilen Irak makamındaki bu ağır semai, Nevruz'un Osmanlı sarayında da kutlanan bir bayram olduğunu hatırlatıyor.
