Petrol ve akaryakıt piyasasında Hürmüz Boğazı gerginliği

İran ile İsrail arasında savaşı nedeniyle petrol ve akaryakıt fiyatlarındaki hareketlilik, dünya ekonomisini tedirgin ediyor. İsrail’in ilk saldırıyı yaptığı 13 Haziran’dan bu yana Türkiye’de motorin 55 liraya, benzin 52 liraya ulaştı. Son bir haftada gelen zam tutarı motorinde 8,5, benzinde 4,5 TL oldu.

Uluslararası piyasalarda da 13 Haziran'da brent petrolün varil fiyatı bir günde yüzde 10 yükselerek 78 dolara kadar çıkmıştı. Sonrasında dalgalanma yaşayan brent petrolün varil fiyatı, son olarak haftayı 77 dolar düzeyinde kapattı.

İran ile İsrail arasındaki gerginliğin sürmesi, ABD’nin İran’a füze saldırısı, İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatma ihtimali ise petrol ve akaryakıt fiyatlarındaki yükselmenin sertleşeceği endişelerini artırıyor.

‘REJİM DEĞİŞİRSE CİDDİ FİYAT ARTIŞLARINA YOL AÇAR’

ABD merkezli yatırım bankası JPMorgan, İran'da yaşanabilecek olası bir rejim değişikliğinin petrol piyasasında ciddi fiyat artışlarına yol açabileceği uyarısını yaptı. Banka, İran’da yaşanabilecek olası bir siyasi dönüşümün, petrol piyasasında daha önce yaşanmamış derin ve geniş kapsamlı sonuçlar doğurabileceğini kaydetti.

Uzmanlar, İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatması veya Körfez ülkelerine saldırması hâlinde, küresel petrol fiyatlarının fırlayabileceğini ve dünya çapında enflasyon baskısını artırabileceğini belirtti.

BRENT PETROL 100 DOLAR YOLUNDA

Finans şirketi MST Marquee'de enerji analisti olan Saul Kavonic ise yayınladığı değerlendirmede, “Gelişmeler büyük ölçüde İran’ın önümüzdeki saat ve günlerde vereceği tepkiye bağlı. İran, daha önce tehdit ettiği gibi karşılık verirse, bu bizi varil başına 100 dolarlık petrol yoluna sokabilir.” dedi.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu da İsrail'in İran'a saldırması sonucunda Hürmüz Boğazı'nın kapatılmasının konuşulduğunu, dolayısıyla Hürmüz Boğazı kapatılırsa Kalkınma Yolu için de stratejik önemde olan Fav Limanı'nın gelecekteki beklenen kapasitenin işlevini kaybedebileceğini vurguladı.

KALKINMA YOLU’NA ALTERNATİF ORTA KORİDOR

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu, şunları söyledi: "Bugün İsrail'in İran'a saldırması sonucunda Hürmüz Boğazı'nın kapatılması konuşuluyor. Dolayısıyla Hürmüz Boğazı kapatıldığı zaman Fav Limanı gelecekteki beklenen kapasitenin işlevin altına düşebilecektir. Fav Limanı risk altına girerse, güçlü ve çeşitlendirilmiş koridorlara ihtiyacımız var. Türkiye olarak Orta Koridor ve Kalkınma Yolu’nun altyapısını hazırlıyoruz. O zaman bizim elimizde Orta Koridor'un, deniz yollarının güçlü olarak durması lazım. Yani tek bir hatta bağlı kalmamamız gerekir. Onun için Orta Koridor'da da Kalkınma Yolu Koridoru'nda da biz gereken çalışmaları yapıyoruz. Kalkınma Yolu Koridoru'nda da ülkemizde 2 bin 100 kilometre civarında bir hat uzunluğundan bahsedebiliriz totalde. Buraya da bittiğinde yaklaşık 24 milyar dolarlık bir yatırım yapmış olacağız. Ülkemizin jeopolitik gücünü ekonomik avantaja dönüştürecektir."

Hürmüz Boğazı'nın dünya petrol ihtiyacının yüzde 30'unun geçtiği deniz ulaşım yolu olduğunu dile getiren Uraloğlu, şunları kaydetti: "Belli dönemlerde elbette sıkıntılar olabilir ama bizim gayretimiz bunların hiç olmaması yönünde ama bunun ilanihaye devam etmesini de öngörmüyoruz. Zaten böyle bir sıkıntıyı dünyanın sürdürebilme şansı yok. Dolayısıyla bu projede hani bu tür çatışmalar ya da gerginlikler başlamasını belki biraz erteletebilir. Belki oraya sağlanacak finansmanla ilgili biraz daha yoğunlaşmayı gerektirebilir ama Kalkınma Yolu'nu bugün ya da istediğimiz zaman diliminde olmasa bile mutlaka hayata geçireceğiz. Şimdi bugün İran'ın İsrail'le bir çatışma durumu var, savaşta diyebiliriz. Aldığımız resmi olmayan bilgilere göre İran resmen savaş da ilan etti diye bilgiler alıyoruz ama fiili bir savaş halidir, ismini her ne dersek diyelim."

Kriz zamanlarında ulaştırma koridorlarının normaldekinden daha kıymetli olduğuna dikkati çeken Uraloğlu, "Dolayısıyla bu koridorların ya da bunları kullanacak ülkelerin hedef alınması da çok mümkün. Bir ülkeyle gerilim varsa, çatışma savaş varsa ilk önce onun lojistiğinin kesilmesine gayret ediliyor çünkü şu anda dünya ne savunma sanayisi anlamında ne de diğer hiçbir alanda kendine yetmiyor ama mesela gıda anlamında Türkiye'nin kendine yettiğini söyleyebilirim ama birçok ülkede yetmiyor. Dolayısıyla bunların hedef alınması, projelerin geciktirilmeye gayret edilmesi, yapılmamasının sağlanması gayretleri beklenen gayretlerdir, beklenen düşüncelerdir ama biz de buna göre kendi gardımızı alıyoruz." diye konuştu.