PTT’de 325 kurye işten çıkarıldı

PTT AŞ bünyesinde taşeron olarak çalışan 325 dağıtım işçisi, kendilerine dayatılan esnaf kurye modelini kabul etmedikleri gerekçesiyle 1 Ağustos 2025 tarihinde topluca işten çıkarıldı. İşçilerin çalıştığı taşeron firma Kırtur Turizm, işçilerin görev yaptığı Adana’nın Seyhan ve Yüreğir ilçelerinde artık farklı bir şirketle çalışacağını bildirdi.

Kırtur, kısa süre önce işçileri Newnet adlı başka bir firmaya geçirdi. Ancak bu geçişle birlikte işçilere, artık bağımsız çalışan yani "esnaf kurye" statüsünde devam etmeleri dayatıldı. Bu modeli reddeden 325 işçi işsiz kaldı. İşçiler, yıllardır Kırtur bünyesinde çalışmalarına rağmen tazminatlarını alamadıklarını, alabilmek için dava açmak zorunda kaldıklarını belirtti.

İşçiler, bu dayatmanın patronları İş Yasası kapsamındaki tüm yükümlülüklerden kurtarmayı amaçladığını belirtiyor. “Ya esnaf kurye olarak devam edeceksiniz ya da iş akdiniz sonlandırılacak, tazminat da alamayacaksınız.” sözleriyle tehdit edildiklerini dile getiren işçiler, yaşadıkları süreci emek haklarının açıkça gaspı olarak değerlendirdi.

TÜM MALİYET İŞÇİYE KAR TAŞERONA

Esnaf kurye modelinde işçilerin sigortası yapılmayacak. Araç, yakıt, bakım, ceza ve ekipman giderlerinin tamamı işçilere ait olacak. Kendi araçlarını temin etmeleri istenen işçiler, ikinci el bir aracın bile 500 bin TL’ye yaklaştığını; aylık araç maliyetlerinin ise 50 bin TL’ye kadar çıktığını söyledi.

İşçilere, dağıttıkları her gönderi için yalnızca 26 TL + KDV, yani yaklaşık 31 TL ödeme yapılıyor. Aynı gönderi firmaya 48 TL’den faturalandırılıyor. Aradaki fark ise hiçbir hizmet üretmeden şirketin kasasına kâr olarak giriyor.

GÜNDE 130 KARGO BİN 600 GÖNDERİ HEDEFİ

İşçilerin her biri, günde ortalama 130 kargo teslim ediyor. Aylık masrafları karşılayabilmek içinse ayda en az bin 600 gönderi dağıtmaları gerekiyor. Bu da ayda yaklaşık 3 bin 500 kilometre sürüş anlamına geliyor. Gecikmelerde ceza kesilmesi, mesai ücretinin olmaması ve iş yükünün sürekli artması işçilerin çalışma koşullarını daha da zorlaştırıyor.

Şirketin dağıtım ekiplerinde küçülmeye gittiği, personel sayısını düşürerek daha fazla iş yükünü daha az kişiye yüklemeye çalıştığı belirtiliyor. Yeni sistem, işçilerin kıdem tazminatı, iş güvencesi ve sendikal haklarını ortadan kaldırıyor.

‘KAMUSAL HİZMETİN NİTELİĞİ ZAYIFLIYOR’

İşçilerin dışında yurttaşlar da bu uygulamadan olumsuz etkileniyor. Esnaf kurye sisteminin yaygınlaşması, gönderilerin güvenliğini ve teslim süresini riske atarken kamu hizmeti anlayışını da zedeliyor. PTT gibi kamusal bir kurumda bu sistemin uygulanması hem hizmet kalitesi hem de çalışma yaşamı açısından eleştiri konusu oluyor.

ESNAF KURYE NEDİR?

Esnaf kurye, bir şirkete bağımlı işçi olarak değil, kendi nam ve hesabına çalışan bir kişi olarak kurye hizmeti sunan kişidir. Yani, klasik anlamda işçi değil; kağıt üzerinde serbest çalışan (freelance) bir mikro girişimci gibi görünür. Ancak bu modelin işçiler açısından pek çok sakıncası var.

SGK primi yatmaz, sağlık ve emeklilik hakları sınırlıdır. Kendi işini yapan gibi görünür ama aslında şirketin belirlediği şartlarla çalışır. Araç, yakıt, tamir, ceza masrafları kendisine aittir. İşveren bu maliyetlerden kurtulur. Ne kadar çok teslimat, o kadar çok kazanç; ama bu sürdürülemez bir tempodur. İstendiği zaman "iş ilişkisi" kesilebilir, tazminat hakkı doğmaz. Sendikal haklardan yararlanamaz.