Şah damarı ameliyatı

Karotis endarterektomisi (şah damarı ameliyatı), karotis arter stenozundan (iç karotis arterinin daralması) kaynaklanan felç riskini azaltmak için kullanılan cerrahî bir işlemdir. Endarterektomide cerrah, arteri açar ve plağı çıkarır. Plak, arterin iç tabakasını (intima) oluşturur ve kalınlaştırır; bu nedenle işlemin adı, arterin iç tabakalarının bir kısmının çıkarılması anlamına gelir. Alternatif bir işlem olan karotis stentleme de bazı hastalarda felç riskini azaltabiliyor.

Karotis stenozu, belirtilere sahip olabilir (yani semptomatik olabilir) veya semptomsuz olarak doktor tarafından tespit edilebilir (asemptomatik). Endarterektominin risk azaltma oranı, semptomlu hastalarda asemptomatik hastalara göre daha fazladır.

Karotis endarterektomisi kendi başına inmelere neden olabilir, bu nedenle zamanla inmeleri önlemede faydalı olması için, asemptomatik kişilerde ameliyat sonrası 30 günlük ölüm oranı ve inme riski birlikte yüzde 3’ten az, semptomatik kişilerde ise yüzde 6’dan az olmalıdır. Karotis arteri, kırmızı renkteki büyük dikey arterdir. Ortak karotis arterine kan akışı, aort arkından (solda) veya subklavyen arterden (sağda) başlar. Ortak karotis arteri, iç karotis arteri ve dış karotis arteri olarak ikiye ayrılır. Plak genellikle bu ayrımda birikir ve karotis endarterektomisi ile arter kesilerek plak temizlenir.

İLK İKİ HAFTA İÇİNDE AMELİYAT ŞART

Karotis endarterektomisi, önceki felç semptomlarını tedavi etmez. Karotis endarterektomisinin bazı hastalarda bilişsel işlevi iyileştirip iyileştiremeyeceği tartışmalıdır. Semptomatik-Asemptomatik (bulgu veren ve bulgu vermeyen) kişilerde inme, geçici iskemik atak veya geçiçi görme kaybı anlamına gelen amorozis fugaks vardır. Yüzde 70-99 oranında stenozu olan semptomatik hastalarda, tedavi edilen her altı kişiden biri iki yılda büyük bir inmeyi önleyebilir.

Asemptomatik hastaların aksine, orta derecede karotis stenozu olan bulgusu olan kişiler (yüzde 50-69), daha az da olsa endarterektomiden fayda görürler ve beş yılda 22 hastanın tedavi edilmesi gerekir. Son kanıtlar, bu hastalarda serebral iskemik olaylardan ve bulgulardan (inme veya geçici iskemik atak) kararsız karotis aterosklerotik plaklarının sorumlu olduğunu göstermiştir. Ayrıca, eşlik eden hastalıklar sonucu olumsuz etkiler: Birden fazla tıbbi sorunu olan kişilerde ameliyat sonrası ölüm oranı daha yüksektir ve bu nedenle işlemden daha az fayda görürler. Maksimum fayda için, hastalar inme veya geçici iskemik ataktan hemen sonra, tercihen ilk 2 hafta içinde ameliyat edilmelidir.

Sinsi belirti: Asemptomatik kişilerde karotis arterlerinde daralma vardır, ancak geçici iskemik atak veya inme yaşamamışlardır. Asemptomatik karotis hastalığı olan hastalarda yıllık inme riski yüzde 1 ile yüzde 2 arasındadır, ancak ülserli plakları olanlar gibi bazı hastaların daha yüksek risk altında olduğu düşünülmektedir. Bu düşük inme oranı, asemptomatik hastalarda endarterektominin semptomatik hastalara kıyasla inme riskini azaltma potansiyelinin daha düşük olduğu anlamına gelir. Ancak, şiddetli karotis stenozu olan asemptomatik hastalarda (yüzde 80-99), karotis endarterektomisi ile birlikte statin ilacı ve antitrombosit tedavi, ameliyattan sonraki beş yıl içinde inme riskini yalnızca ilaç tedavisine göre daha fazla azaltır.

KOMPLİKASYONLAR

Karotis endarterektomisinin en çok korkulan komplikasyonu felçtir. Ameliyat sırasında felç riski, semptomatik hastalarda (yüzde 3-5) asemptomatik hastalara (yüzde 1-3) göre daha yüksektir. Ameliyat sırasında kanama, enfeksiyon ve kranial sinir hasarı da riskler arasındadır. Ameliyattan sonra nadir görülen erken bir komplikasyon, baş ağrısı ve yüksek tansiyonla ilişkili olan serebral hiperperfüzyon sendromu veya reperfüzyon sendromudur. Uzun dönem komplikasyonlar arasında endarterektomi yatağının yeniden daralması yer alır, ancak asemptomatik hastalarda bunun klinik önemi tartışmalıdır.

Aşağıdaki durumlarda bu işlemden kaçınılmalıdır: Tam iç karotis arter tıkanıklığı var Kişinin ipsilateral ve tam serebrovasküler bölgede daha önce tam hemisferik inme geçirmiş olması ve şiddetli nörolojik bozukluk olması, çünkü daha fazla inme hasarı riski altında beyin dokusu bulunmaması. Eşlik eden hastalıkları nedeniyle cerrah veya anestezist tarafından ameliyata uygun görülmeyen kişiler.

Karotis endarterektomi, boyundaki şah damarlarında (karotis arterler) oluşan plakları temizlemek için yapılan cerrahi bir işlemdir. Şah damarları, beyne kan taşıyan ana damarlardır. Bu damarlarda plak birikmesi (ateroskleroz), damarların daralmasına ve sertleşmesine neden olarak beyne giden kan akışını azaltır. Bu durum, geçici iskemik atak (GİA) veya inme gibi ciddi nörolojik sorunlara yol açabilir.

Karotis endarterektomi ameliyatında, cerrah şah damarını açar ve içindeki plağı temizler. Bu sayede kan akışı tekrar normale döner ve inme riski azalır. Karotis endarterektomi, şah damarı tıkanıklığı olan ve inme riski yüksek olan kişiler için etkili bir tedavi seçeneğidir.

YÜKSEK RİSK ÖLÇÜTLERİ

Karotis endarterektomisi için yüksek risk kriterleri şunlardır: Yaş ≥80 yıl Sınıf III/IV konjestif kalp yetmezliği Sınıf III/IV angina pektoris. Sol ana veya çok damarlı koroner arter hastalığı 30 gün içinde açık kalp ameliyatına ihtiyaç var. Sol ventrikül ejeksiyon fraksiyonu ≤yüzde 30. Yakın zamanda (30 gün) geçirilmiş kalp krizi. Şiddetli akciğer hastalığı veya kronik obstrüktif akciğer hastalığı. Şiddetli böbrek hastalığı. Yüksek servikal (C2) veya intratorasik lezyon. Daha önce radikal boyun ameliyatı veya radyasyon tedavisi geçirmiş olmak. Kontralateral karotis arter tıkanıklığı. Daha önce ipsilateral karotik endarterektomi geçirmiş olmak. Kontralateral laringeal sinir yaralanması. Trakeostomi karotis arterine stent yerleştirilmesi, endarterektominin çok riskli görüldüğü durumlarda karotis endarterektomisine bir alternatiftir.

İŞLEM

Sternokleidomastoid kasının orta hat tarafında bir kesi yapılır. Kesi 5 ila 10 cm (2,0 ila 3,9 inç) uzunluğundadır. İç, ortak ve dış karotid arterler dikkatlice belirlenir, damar halkalarıyla kontrol edilir ve klemplenir. İç karotid arterin lümeni açılır ve ateromatöz plak maddesi çıkarılır. Lümenin boyutunu artırmak için atardamar yama ile veya yama olmadan sütür kullanılarak kapatılır. Hemostaz sağlanır ve üstteki katmanlar sütür ile kapatılır. Cilt, görünür veya görünmez (emilebilir) sütür ile kapatılabilir. Birçok cerrah, işlem sırasında beyne kan akışını sağlamak için geçici bir şant yerleştirir. İşlem genel veya lokal anestezi altında yapılabilir. Lokal anestezi, intraoperatif sözlü temas ve nörolojik değerlendirme ile nörolojik durumun doğrudan izlenmesine olanak tanır. Genel anestezide, serebral perfüzyonu değerlendirmek için dolaylı yöntemler kullanılmalıdır. Elektroensefalografi (EEG), transkraniyal Doppler analizi, serebral oksimetre veya karotis arter kütüğü basıncı ölçümü, şant yerleştirilmesine rehberlik edebilir veya rutin olarak şant kullanılabilir. Şu anda, lokal ve genel anestezi arasındaki sonuç farkı ve şant ihtiyacını belirleme yöntemleri konusunda tartışmalar devam etmektedir. Ancak lokal anestezi altında karotis endarterektomisi yapılarak mükemmel sonuçlar elde edilebilir.