Sanayiciler nefes alamıyor! Sipariş yok, maliyet yüksek üretim düşüyor
PMI verileri, Türk imalat sektörünün üst üste 16 aydır zorlayıcı koşullarda faaliyet gösterdiğini ortaya koydu. Temmuzda müşteri talebi daha da zayıflarken, üretim hacmi son 10 ayın en sert daralmasını yaşadı. İSO Başkanı Bahçıvan, ‘Durum çok ciddi. Hiç kimse bu duruma kayıtsız kalamaz.’ dedi.
GAZETE HABERLERİ
Editor
İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından açıklanan Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi), temmuz ayında 45,9’a gerileyerek üst üste üçüncü ay düşüş gösterdi. Endeks, sektörde Ekim 2024’ten bu yana en belirgin yavaşlamanın yaşandığına işaret etti. Temmuz verileriyle birlikte imalat sanayindeki faaliyet koşullarında kesintisiz bozulma eğilimi 16’ncı aya ulaştı.
Temmuz ayı anketinin öne çıkan bulgularından biri, müşteri talebindeki durgunluk oldu. Yeni siparişlerde üst üste 25’inci ay daralma yaşanırken, temmuzdaki düşüş mart ayından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Zayıf dış talep nedeniyle yeni ihracat siparişleri de azalmaya devam etti. Bu gelişmeler üretim hacminin düşmesine neden oldu. Temmuz ayında üretim, son 10 ayın en hızlı daralmasını yaşadı.
STOKLAR AZALTILDI TEDARİK SÜRELERİ KISALDI
Yeni siparişlerin azalması imalatçıları stoklarını eritmeye yöneltti. Girdi stoklarında Ekim 2024’ten bu yana en sert düşüş kaydedildi. Haziranda artış gösteren nihai ürün stokları da temmuzda belirgin şekilde geriledi. Düşen girdi talebi, tedarikçilerin teslimat sürelerini kısaltmasına katkı sağladı. Teslimat süreleri son beş ayda dördüncü kez kısaldı.
LİRADAKİ DEĞER KAYBI GİRDİ MALİYETLERİNİ ARTIRDI
İmalatçılar, girdi maliyetlerindeki keskin artışın temmuzda da sürdüğünü belirtti. Bu artışın büyük ölçüde liradaki değer kaybından kaynaklandığı ifade edildi. Buna rağmen, maliyet enflasyonu 2025’in en düşük seviyesinde ölçüldü. Satış fiyatları ise hazirana kıyasla hafif hızlandı. Ancak bazı firmalar zayıf talep nedeniyle fiyat indirimi uyguladığı için artış sınırlı kaldı.
S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, PMI verilerine ilişkin yaptığı değerlendirmede, “Firmaların yeni sipariş alma konusunda yaşadıkları zorlukların imalat sanayinin geneline yayılı bir hal alması temmuz anketine olumlu gelişmelerin çok sınırlı sayıda kalmasına yol açtı. Üretim, istihdam ve satın alma faaliyetleri azaltılırken firmalar stoklarını mümkün olduğunca eritmeye çalıştı. Liradaki zayıflık girdi maliyetlerini yukarı çekerek bu zorlu tabloya katkıda bulundu. İmalatçılar yılın ikinci yarısında talep koşullarında bir miktar toparlanma beklentisinde olacaklar.” dedi.
ÜRETİM SADECE ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK ÜRÜNLERDE ARTTI
İSO Türkiye Sektörel PMI Temmuz 2025 raporuna göre, takip edilen 10 sektörün tamamında yeni siparişlerde düşüş yaşandı. Üretim yalnızca elektrikli ve elektronik ürünler sektöründe artış gösterdi. Son 17 ayda ilk kez artan üretim, bu sektörde ılımlı düzeyde gerçekleşti.
EN KESKİN DARALMA GIDA SEKTÖRÜNDE
Diğer tüm sektörlerde üretim düşüş gösterdi. En sert daralma, Mayıs 2020'den bu yana en belirgin bozulmanın yaşandığı gıda ürünleri sektöründe kaydedildi. Tekstil ürünleri başta olmak üzere tüm sektörlerde yeni siparişler azaldı. Makine ve metal ürünleri sektörü ise hazirandaki sınırlı artışın ardından yeniden daralmaya döndü.
Ağaç ve kâğıt ürünleri ile giyim ve deri ürünleri sektörlerinde yeni ihracat siparişlerinin artması, bu sektörlerin sınırlı da olsa dış talep desteğiyle ayakta kaldığına işaret etti.
İstihdam yalnızca gıda ürünleri sektöründe artarken, en belirgin düşüş tekstil ürünlerinde görüldü. Bu tablo, son on ayın en zayıf istihdam performansı olarak kayıtlara geçti. Satın alma faaliyetleri de sektörlerin tamamında yavaşladı.
TEKSTİLDE ÜST ÜSTE DÜŞÜŞ
Girdi maliyetlerindeki keskin artış temmuzda da devam etti. En hızlı artış metalik olmayan mineral ürünlerde, en ılımlı artış ise ağaç ve kâğıt ürünleri sektöründe yaşandı. Nihai ürün fiyatlarında en yüksek artış elektrikli ve elektronik ürünlerde görülürken, tekstil ürünlerinde fiyatlar üst üste beşinci ayda da düştü.
İSO Başkanı Bahçıvan: Sanayimiz alarm veriyor
İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, temmuz ayı PMI verilerine ilişkin yaptığı açıklamada, “Sanayimiz için alarm zilleri çok güçlü bir biçimde çalıyor.” dedi. Bahçıvan, imalat sektörünün faaliyet koşullarının 16 aydır kötüleşmeye devam ettiğine dikkat çekti.
Bahçıvan şu ifadeleri kullandı:
“Sanayiciler olarak ülkemizin enflasyonla mücadelesine en güçlü ve fedakâr desteği verirken, bu sorumluluğun ağır bedelini ödemekte olduğumuzu daha önce ifade etmiştim. Son PMI verilerinin de ortaya koyduğu gibi bugün geldiğimiz noktaya bakarak; sanayimizin bedel ödeme sınırlarını aştığını artık görmeliyiz. Evet, durum çok ciddi. Hiç kimse bu duruma kayıtsız kalamaz. Sanayicilerimizin sesine kulak verilmeli, çözümler için ivedilikle harekete geçilmeli. Ezberlerle, alışılmış istek ve taleplerle üretim hayatımızdaki sorunların çözülemeyeceğini de artık herkes kabul etmeli.”
Bahçıvan, İSO’nun üretim hayatının sorunlarına sürdürülebilir çözümler getirmek için yeni bir model üzerinde çalıştığını belirterek, “Bu modeli en kısa sürede kamuoyuna açıklayacağız.” dedi.
