Satranç ve hayat: Gün yüzü görmemiş gizemli usta oyunları 2

V. RAGOZİN -- P. ROMANOVSKY ( Leningrad 1927 ) Nimzowitch Açılışı

Romanovsky bu oyunda, merkezîleşmenin önemini ve potansiyel gücünü bir kez daha açıkça gözler önüne seriyor. Sonunda da, at çatalları ve çivilerle dolu pırıltılı bir kombinezon ile, rakibinin savunmasını kırıp, pozisyonel  üstünlüğünün meyvelerini topluyor.

Romanovsky'nin rakibi olan Ragozin, o günlerde henüz çok genç bir oyuncuydu.  Bu partiyi kaybetmesine karşın, ileriki yıllarda çok ünlü bir usta olmuştur.  Anlaşılan odur ki, böyle acı yenilgiler bir satranççıya belki de kazandığı  yüzlerce oyundan çok daha fazla şeyler öğretebilmektedir.

1 Af3 Af6 2 b3 g6 3 Fb2 Fg7 4 g3 ...

     ( Açıktır ki Ragozin Nimzowich'teki temel fikir olan Pe3, Ae5, Pf4 ile e5 karesini kontrol altına alma düşüncesinden daha ileri gitmeye çalışıyor.  )

4 ... d5 5 Fg2 c5 6 O-O O-O 7 d3 Ac6 8 c4 ...

     ( Bu hamle siyah piyon d5 karesine sürülmeden önce yapılsaydı daha iyi olabilirdi, şimdi ise siyahın piyonunu ilerletme olanağı bulunduğundan, pek bir işe yaramıyor.  )

8. ... d4

     (İlerleyen siyah er, beyaz taşların hareket alanını kısıtlıyor.  Beyaz atı normal gelişme karesi olan c3'ten mahrum bırakıyor.  Beyazların önemli güce sahip vezir fili ise, Nimzowich'in deyimiyle artık "Granit taşı kırmak" zorundadır.  )

9 Abd2 Vc7 10 h3 ...

     ( Beyazın muhtemel amacı g4 oynamak ve takiben Ke1, Af1, Ag3 yapmak.  )

10 ... Ah5!

     ( Beyaz şimdi 11 g4 yaparsa, siyah 11 ... Af4 ve takiben Ph5 oynayarak beyazın şah kanadını bozabilir.  Beyaz Pg4 hamlesinden önce f4 karesini tutmak için 11 e3 oynarsa, 11. … dxe3 12 Fxg7 exf2+ 13 Kxf2 Şxg7 hamlelerinden sonra bir  piyon kaybederdi.  )

11 Ae4 b6

     ( c5 piyonunu koruyor ve c8 fili için b7 karesini yani fianketto konumunu hazırlıyor.)

12 a3 Fb7 13 Vc2 f5 14 Aed2 e5

     ( Siyah kuvvetli bir merkez pozisyonu kurdu.  )

15 b4 ...

     ( Beyazın biricik karşı atak şansı budur.  )

15... Kae8 16 Kfb1 e4

     ( Enerjik bir vuruş.  Siyah 16 ... cxb4 17 axb4 Axb4 hamleleri ile bir er kazanabilirdi.  Ama beyaz 18 Vb3 Ac6 19 c5+ ile devam edebilirdi.  )

17 dxe4

     ( Hemen 17 Ag5 olmazdı. Çünkü 17 ... h6 hamlesinden sonra at düşerdi.  )

17 ... fxe4!

     ( Beyaz şimdi e4 karesindeki piyonu alamaz.  Şöyle ki; 18 Axe4 Axb4! 19 axb4 Fxe4 ve siyah file karşı kale yani kalite kazanır.  Bir önceki hamlede gerçekleşen piyon kırışması, siyaha çok kuvvetli bir açık hat kazandırdı.  Artık f8 karesinde bulunan siyah kale  direkt olarak beyaz şahı hedef almağa başladı.)

18 Ag5 Kxf2!

     ( Beklenmedik bir feda!  Zarif olduğu kadar etkili bir hamle.  Siyah merkezdeki üstünlüğü sayesinde 18 ... e3 ile de kazanca gidebilirdi.  Ancak bu, oyundaki güzel kombinezona göre yavan ve renksiz bir final olurdu.  )

19 Adxe4 ...

     ( Eğer 19 Şxf2 Vxg3+ 20 Şf1 "20 Şg1 Af4 hemen mat olurdu." 20 ... Kf8+ 21 Agf3 Af4 22 Fh1 Axh3 23 Axe4 Vg1+ mat.  Ya da eğer beyaz 21'inci hamlede g5 atı yerine d2 atını araya girerse, yani 21 Adf3 oynarsa o zaman 21 ... Vxg5 ile siyah diğer atı açmaz yardımıyla kazanır. Bu takdirde 22 Vxe4 Ag3+ nedeniyle materyal kaybı getirir.  )

19 ... Axb4!

     ( Kombinezonun güzel bir noktası!  Siyah, b7 filinin atağa katılması için atını feda edip tempo ile filine yol açıyor.  )

20 axb4 Kxg2

     ( Beyazın bir kaç seçeneği var: Eğer 21 Şh1 oynarsa ... Vxg3 22 Axg3 Axg3+ mat. Ya da 21 Şf1 Kxe4 22 Axe4 "22 Şxg2 Kxe2++." 22 ... Fxe4 kazanır. Çünkü, 23 Vxe4 Axg3+ şah vezir çatalı var.  )

21 Şxg2 Vxg3+ 22 Şf1 ...

     ( Ya da 22 Şh1 Kxe4 23 Axe4 Fe5 24 e3 Fxe4+ ve ardından h2 karesinden mat.)

22 ... Fxe4 23 Vxe4

     ( Eğer 23 Axe4 Kf8+ matı getirir.  )

23 ... Kxe4 24 Axe4 Vxh3+

     ( Zaferi sağlayan son darbe! Beyaz ne oynarsa oynasın e4 karesindeki atını kaybediyor ve materyal eksik kalıyor. Örneğin, 25 Şg1 Vg4+. Ya da 25 Şe1 Vh1+. Veya 25 Şf2 Ve3+.  )

25 Beyaz terk eder 0-1.

    ( Merkez tam olarak kontrol altına alındığında, şaha karşı ne kadar etkili ve kolay atak yapılabileceğini açık bir şekilde gösteren, öğretici bir örnek.  )

BULMACA KÖŞESİ

Değerli okurlarımız; Bu haftadan başlamak üzere bulmaca köşemizde sorduğumuz sorunun yanıtını sizleri bir hafta bekletmeden yazımızın en alt kısmında vereceğiz. Uygulamaya geçen haftaki sorumuzla başlıyoruz.

Geçen haftanın çözümü:

Soru 12:

2 Hamlede Mat

Beyaz Taşlar:
Şh7, Vh4, Fc4, Ab5, Ae3.

Siyah Taşlar:
Şb4, Ka4, Aa3, Ae7, Pa5, c5, c3.

Çözüm:
Mat etmek için “şah” demek gerekir. Ama belirtelimki mat problemlerinde ilk hamle genellikle bir “şah” deme hamlesi olmaz. Problemler kurgu konumlar içerir. Tahtadaki konumun oluşması imkansız değil ama zor. Siyah kale a4’e nasıl hapsolmuş öyle? Siyah şahın 4 çapraz karesinde kendi taşları var, çarpı işareti gibi.
1. Ad4
Anahtar hamle. Yani bundan başka hiçbir hamle siyahı iki hamlede mat edemiyor. Elbette birçok seçenekte siyah üç hamlede mat olur ama problemin hedefi iki hamlede mat.
İlginç, beyaz bu hamleyle herhangibir mat tehdidi yapmıyor. Ancak sıra siyahta ve hamle yapmak zorunda. Şimdi bakalım:
1… cxd4 2. Vxe7+mat.
1… Ab1 2. Adc2+ mat.
1… c2 2. Ve1+ mat.
1… Axc4 2. Aec2+ mat.
1… Ac8 ya da aynı atın herhangi bir hamlesi, 2. Ac6+ mat.
Yukarda görüldüğü gibi siyah ne oynarsa oynasın ikinci hamlede mattan kurtulamıyor. Bu tür konumlara “zugzvang” denir. Zugzvanga düşen oyuncu taşlarına dokunmak istemez. Çünkü oynamadığı taktirde kaybetmezken mecburen yapacağı herhangi bir hamleyle kayıp konuma düşer.

Bize ulaşmak için:
[email protected] 
[email protected]