Satranç ve hayat: Satrancın incileri problem ve etütler

Satranç kombinezonları tahta başında oynanmış partilerde meydana gelen ilginç konumlardan gelişen gerçek oyunlardır. Kombinezonlar art arda gelen seri hamle dizilerini, fedaları ya da estetik öğeleri içeren ve izleyende hayret uyandıran örneklerdir. Kombinezonlar çoğu zaman resmi turnuvalarda oynanmış partilerde oluşurlar. Dolayısıyla iki oyuncu arasında yaşanmış bir oyunun belirli konumundan itibaren oynanmış hamleleri içerirler. Bunun yanında problem ve etüt denilen iki soru türü daha vardır. Problem ve etütler kombinezonların aksine tamamen kurgulanmış konumlardır. Bunlara kompozisyonlar da denir. Zaman zaman etüt ya da problem yarışmaları yapılır. En güzel etüdü ya da problemi hazırlayan ustaya ödül verilir. Uzmanlığı sadece problem ve etüt kurgulamak olan ünlü kompozisyon ustaları vardır.

Hazırlanmış soruları çözmek de kombinezon çözmek gibi satranç gücümüzü geliştirir. Sonuca ulaşıldığında büyük bir keyif verir. Bunu bir klasik müzik eserini dinlerken duyulan zevke benzetebiliriz.

Problem ve etütlerde kurgulanan konumun gerçek bir oyunda meydana gelebilme olasılığı düşüktür.

İlk bakışta taşların yerleşimi tuhaf ya da yapay görünebilir. Ancak yine de oluşması imkansız konumlar değildir. Problem olarak adlandırılan kurgular,  belli bir hamle ile sınırlanmış  mat konumlarını içerir. Mesela iki hamlede mat, üç hamlede ya da beş hamlede mat gibi.

Etütlerde ise hamle sayısı sınırlı değildir. Genellikle beyaz oynar kazanır, siyah oynar berabere gibi başlıklar ile sunulurlar.

Bir etüt ya da problemde aksi belirtilmemişse ilk hamleyi beyaz oynar. Mat problemlerinde tarafların taş sayıları konusunda mat yapacak taraf leyhine büyük dengesizlik olabilir. Bunun önemi yoktur. Mühim olan verilen hamle sayısında matı gerçekleştiren tek yolu bulmaktır. Bu hafta bulmaca köşemizde sizlere güzel bir “2 hamlede mat” problemi soruyoruz.

MİNYATÜR

Bu haftaki kısa oyunumuzda beyazlarla hamle yapan Amerikalı ünlü usta Harry Nelson Pillsbury, “Legal matı” olarak bilinen bir temayı
uyguluyor.
Bu parti 1900 senesinde bir simultanede yani çoğul gösteride
oynanmış.
H. Pillsbury - Fernandez
1. e4 e5 2. Ac3 Ac6 3. f4 d6
4. Af3 a6 5. Fc4 Fg4 6. fxe5 Axe5 7. Axe5!
Beyaz açmazdaki atını oynayarak vezirini feda ediyor. Çünkü daha fazlasını kazanacak.
7… Fxd1??
Siyah veziri alıyor. Almasaydı piyon kaybederek ve kötü konumda kalarak mücadeleyi sürdürebilirdi.
8. Fxf7+ Şe7 9. Ad5+ Mat. 1-0

Bize ulaşmak için:
selimaltinok@gmail.com 
kerimaltinok@gmail.com