Satranç ve müzik arasındaki gizemli ilişki

SATRANÇ VE HAYAT

Satranççılar, müziğe de yetenekli midirler?

Müzikle satranç birbirini çeker mi?

Müzik bir sanattır. Satrancın da bir yönüyle sanat olduğunu biliyoruz. Kaliteli bir müzik yapıtını mesela Beethoven’in senfonilerini bir kez dinlemekle anlayamazsınız. Itri’nin saz eserlerinin tadına varmak için de emek vermek gerekir. Ancak bundan sonra yapıtların içerdiği derin duyguların özüne varır, büyük bir estetik zevk alabiliriz.

Satranç da böyle değil midir? İki Büyük Usta arasında oynanmış bir partiyi bir defa incelemekle hamlelerin fikrini tam olarak kavrayamayız. Ancak defalarca analiz ettikten sonra gizli düşünceleri ve planları fark edebiliriz.

Her bakışta oyunun akışına daha çok hakim olur ve müziktekine benzer estetik bir zevk duyarız.

İyi bir satranç partisi de güzel bir müzik eseri gibi eskimez, unutulmaz ve modası geçmez.

Verdi’nin operaları 100 yıl sonra zevkle dinlenmektedir. Bunun gibi Paul Morphy'nin oyunları 150 yıl geçmesine karşın halen heyecanla incelenmekte ve günümüz satranççılarına ilham olmaya devam etmektedir.

Hem satranç ,hem müzik, disiplin gerektiren aktivitelerdir. Her ikisi de düzenli egzersiz ve çalışma yapılarak ilerletilir. Satranç ve müzik, kişinin odaklanma yeteneğini geliştirir.

Satranç ustası, maç sırasında tüm dikkatini oyuna vermelidir. Düşünce akışındaki en küçük bir kopuklukta zayıf hamle yapması işten bile değildir.

Bir keman virtiozu, konserinde Paganini’nin konçertosunu seslendirirken tam olarak konsantre olmalıdır. Yoksa notalar birbirine giriverir.

Her iki alanda da hayal gücü önemli rol oynar. Satrançta plan kurarken zihninizde varyantlar uçuşur. Bazen bir kombinezon arayışı, bir taş fedası, zaman zaman da sıkışık konumdan kurtulmak için düşünürsünüz. İyi bir satranç partisi iki tarafın da güzel oynadığı bir oyundur, bir tarafın iyi oynayıp  kazanması yetmez. Kaybeden çok kötü oynamışsa o partinin izleyenler için pek değeri yoktur. İki taraf da iyi oynamışsa o parti kıymetlidir. Adeta bir sanat eseri kadar seyredenlere haz verir. Güzel oynanmış bir satranç partisini ya da ustaca kurgulanmış bir satranç etüdünü iyi bestelenmiş bir müzik eserine benzetebiliriz. Kaliteli bir bestenin keyif vermesi için de satranç maçındaki gibi, birden fazla yetenekli kişiye ihtiyaç vardır. Besteci ve icracı.

Satranç, oynayana ve seyredene, müzik icra edene ve dinleyene haz verir.

Satranca yönelen insanların genellikle matematik yönleri güçlü olur. Özünde satranç hesaba dayanan bir beyin faaliyetidir.

Ünlü besteci Johan Sebastian Bach’ın müziğinde de  müthiş bir matematik yapı olduğu, müzik otoriteleri tarafından belirlenmiştir.

Bir satranç partisini ya da bir müzik eserini başkalarına ulaştırmak  için semboller kullanılır.

Satranççılar, müziğe de yetenekli midirler?

Müzikle satranç birbirini çeker mi?

Müzik bir sanattır. Satrancın da bir yönüyle sanat olduğunu biliyoruz. Kaliteli bir müzik yapıtını mesela Beethoven’in senfonilerini bir kez dinlemekle anlayamazsınız. Itri’nin saz eserlerinin tadına varmak için de emek vermek gerekir. Ancak bundan sonra yapıtların içerdiği derin duyguların özüne varır, büyük bir estetik zevk alabiliriz.

Satranç da böyle değil midir? İki Büyük Usta arasında oynanmış bir partiyi bir defa incelemekle hamlelerin fikrini tam olarak kavrayamayız. Ancak defalarca analiz ettikten sonra gizli düşünceleri ve planları fark edebiliriz.

Her bakışta oyunun akışına daha çok hakim olur ve müziktekine benzer estetik bir zevk duyarız.

İyi bir satranç partisi de güzel bir müzik eseri gibi eskimez, unutulmaz ve modası geçmez.

Verdi’nin operaları 100 yıl sonra zevkle dinlenmektedir. Bunun gibi Paul Morphy'nin oyunları 150 yıl geçmesine karşın halen heyecanla incelenmekte ve günümüz satranççılarına ilham olmaya devam etmektedir.

Hem satranç ,hem müzik, disiplin gerektiren aktivitelerdir. Her ikisi de düzenli egzersiz ve çalışma yapılarak ilerletilir. Satranç ve müzik, kişinin odaklanma yeteneğini geliştirir.

Satranç ustası, maç sırasında tüm dikkatini oyuna vermelidir. Düşünce akışındaki en küçük bir kopuklukta zayıf hamle yapması işten bile değildir.

Bir keman virtiozu, konserinde Paganini’nin konçertosunu seslendirirken tam olarak konsantre olmalıdır. Yoksa notalar birbirine giriverir.

Her iki alanda da hayal gücü önemli rol oynar. Satrançta plan kurarken zihninizde varyantlar uçuşur. Bazen bir kombinezon arayışı, bir taş fedası, zaman zaman da sıkışık konumdan kurtulmak için düşünürsünüz. İyi bir satranç partisi iki tarafın da güzel oynadığı bir oyundur, bir tarafın iyi oynayıp  kazanması yetmez. Kaybeden çok kötü oynamışsa o partinin izleyenler için pek değeri yoktur. İki taraf da iyi oynamışsa o parti kıymetlidir. Adeta bir sanat eseri kadar seyredenlere haz verir. Güzel oynanmış bir satranç partisini ya da ustaca kurgulanmış bir satranç etüdünü iyi bestelenmiş bir müzik eserine benzetebiliriz. Kaliteli bir bestenin keyif vermesi için de satranç maçındaki gibi, birden fazla yetenekli kişiye ihtiyaç vardır. Besteci ve icracı.

Satranç, oynayana ve seyredene, müzik icra edene ve dinleyene haz verir.

Satranca yönelen insanların genellikle matematik yönleri güçlü olur. Özünde satranç hesaba dayanan bir beyin faaliyetidir.

Ünlü besteci Johan Sebastian Bach’ın müziğinde de  müthiş bir matematik yapı olduğu, müzik otoriteleri tarafından belirlenmiştir.

Bir satranç partisini ya da bir müzik eserini başkalarına ulaştırmak  için semboller kullanılır.

Bu semboller Müzikte nota adını alır. Satranç hamlelerini ifade eden işaretlere ise satranç notasyonu denir.

Satranca ilgi duyan herkes müziğe de yakınlık hisseder mi?

Müzik yaygın bir sanattır ve dünya üzerinde yaşayan hemen her insan müziğin herhangi bir türünden hoşlanır. Ne var ki, satrançla müzik arasında ilgi duyma yönünden mutlak bir bağlantı olduğu söylenemez. Yine de büyük satranç ustalarının hayatları incelendiğinde, müziğe ilgisi olanların fazla olduğu görülür.

18’inci yüzyılda yaşayan  ünlü Fransız satranç ustası Philidor, aynı zamanda opera bestecisiydi.

1957 yılında dünya şampiyonu olan Rus büyük usta Smyslov, satranç kariyerinde yükselmeden önce profesyonel bir opera şarkıcısıydı. Hatta büyük bir satranççı olmasına karşın, satrancın müzikte ilerlemesine engel olduğunu söylemiştir. Vasily Symislov, satrancı bıraktıktan sonra ileri yaşlarında müziğe devam etmiştir. İnternet üzerinden opera kayıtları dinlenebilir.

Rus büyük usta Mark Taimanov 1970’lerin başında dünya şampiyonluğu mücadelesinde üst seviyelere kadar yükselmiştir. Taimanov iyi bir piyanist ve besteciydi. Konserlerinde, bir çok ünlü bestecinin icrası güç eserlerini seslendirirdi.

Dünya şampiyonlarından Karpov, Kasparov, Anand ve Kramnik’in de piyano çaldıkları bilinmektedir. Bir başka şampiyon Mihail Tal’in müzik kulağı çok kuvvetliydi ve doğuştan bir elinin parmakları eksik olmasına karşın piyano çalardı. Sergey Karjakin, satranç kariyerinin yanı sıra müziğe de ilgi göstermektedir. Özellikle klasik müziği sever. Amerikalı Büyük Usta Hikaru Nakamura, satranç yayınlarında ve canlı akışlarda müzik eşliğinde satranç oynamayı tercih etmektedir.

Ülkemizin ilk Uluslararası Usta'larından Nevzat Süer keman ve piyano çalıyordu, orkestra şefiydi.

Türkiye şampiyonlarından FM Feridun Öney , profesyonel bir kanun icracısı ve müzik alanında akademisyendir. Bu satırların yazarları olan bizler de çeşitli enstrümanları çalmaktayız.

Profesyonel müzisyenler arasında satrançta başarılı olan isimlere de rastlanır. Rus Besteci Sergei Prokofiev ve büyük keman virtiözü David Oistrac aynı zamanda iyi düzeyde birer satranç oyuncularıydı.

Satranç ve müzik  ayrı ayrı ,her ikisi de çok fazla zaman ve çalışmaya ihtiyaç duyan disiplinlerdir. Dolayısıyla iki alanda birden profesyonel düzeyde başarı beklemek bir insanın hem cerrah hem de avukat olmasını istemek gibidir. Yazımızda kastedilen iki alanda da standardın üzerinde ilgiye sahip olma durumudur. Şimdiye kadar özel bir araştırmaya rastlamasak da gözlemlerimiz satranca gönül verenler arasında müzik enstrümanı çalanların sayısının yüksek olduğunu gösteriyor.

Sonuç olarak inancımız odur ki, satranca gönül verenlerin müzikle de yakınlığı bulunduğu düşüncesi doğrudur.

BULMACA KÖŞESİ

Soru 27:

Beyaz Oynar Kazanır

Beyaz Taşlar:

Şg1, Ka5, Fe8, Pa4, e4, f2.

Siyah Taşlar:

Şh3, Kd3, Af4, Pg6, h4.

MİNYATÜR KÖŞESİ

Euwe Max - Graafland

Pokalt 1925

Bu haftaki minyatürümüz beşinci dünya şampiyonu Euwe’nin gençlik yıllarından bir oyun.

1. c4 Af6 2. g3 c6 3. Fg2 d5 4. b3 Ff5 5. Fb2 e6 6. Af3 Fd6 7. 0–0 Abd7 8. d3 0–0 9. Abd2 Ve7 10. Ke1 Kfe8?
Beyazın tehdidini gözden kaçırıyor.

 11. e4 dxe4 12. dxe4 1-0.

Bir taş kaybettiğini gören siyah oyunu bırakıyor. Örneğin 12… Fg4 13. e5 çatal.

Kısa fakat eğitici bir oyun. Önemli bir kazanç motifine vurgu yapıyor. Piyon sürülerek bir taş tehdit ediliyorsa piyonun sonraki hamlesine de dikkat etmek gerekir. Bu hamle rakibe çatal atıyorsa iki hamlede kazanç ya da kayıp gerçekleşebilir. Çünkü ilk piyon sürüşünde istenen taş hareket ettirilirken çatalı engellemeye zaman kalmaz.

BU HAFTAKİ SORUMUZUN CEVABI

Çözüm 27:

Sergejew - Pantschenko

UdSSR, 1984

Siyah Kd1+ mat tehdidi yapıyor. Ava giden avlanır, aslında kendisi de gizli bir mat tehlikesi altında!

 1.Kd5 !  Ae2+

Eğer 1... Axd5?? 2. Fd7+ mat.

Ya da 1... Kxd5 2. exd5 ve yine Fd7+ mat yüzünden siyah at d5 piyonunu alamaz. İki geçer piyonla beyaz kazanır.

2.Şh1

Beyaz şah siyah şahı mat ağında tutmak için f1 yerine h1'e gidiyor.

2... Kxd5 3.exd5 g5 4.Fd7+ g4 5.a5 Ac3 6.a6 Axd5 7.a7 Ab6 8.a8=V Axa8 9.Fc6 1–0

 

Bize ulaşmak için:

selimaltinok@gmail.com

kerimaltinok@gmail.com