Silikon Vadisi'nin 'büyüsü' kayboldu

Büyük teknoloji devleri Trump yönetimiyle zorlu bir döneme giriyor. The Ekonomist’te göre; ABD Başkanı Donald Trump'ın ikinci kez göreve başlamasının üzerinden henüz birkaç ay geçmişken, Silikon Vadisi'nde endişe hâkim. Meta, Apple, Alphabet, Amazon, Microsoft ve Nvidia gibi ABD'nin teknoloji devleri, Trump’ın agresif ticaret politikaları, antitröst davaları ve siyasi söylemleri karşısında pozisyon almaya çalışıyor. Ancak ilk 100 gün, bu şirketler için beklenenin aksine oldukça kötü geçti.

YÜZDE 14’LÜK CİDDİ DÜŞÜŞ

Trump’ın göreve gelmesinin ardından yalnızca üç ay içinde, ABD’nin en değerli teknoloji şirketlerinin toplam piyasa değeri tam 2,3 trilyon dolar eridi. Bu, yüzde 14’lük ciddi bir düşüş anlamına geliyor. Meta’dan Alphabet’e, Apple’dan Nvidia’ya kadar tüm büyük oyuncular bu kayıptan nasibini aldı. Şirketler ilk çeyrekte güçlü bilançolar açıklasa da, yatırımcılar için asıl soru şu: Trump yönetimi altında daha ne kadar kötüleşebilir? Trump yönetiminin yeni atadığı isimler, Biden döneminde başlatılan antitröst davalarını geri çekmek yerine daha da ileriye taşıyor. Adalet Bakanlığı, Alphabet’e ait Google hakkında açılan iki büyük davayı sürdürüyor. Bunlardan biri, Google’ın dijital reklamcılıkta yasadışı bir tekel işletip işletmediğiyle ilgili. Diğeri ise Google’ın arama motoru pazarındaki hâkimiyetine dair. Meta da benzer şekilde, Instagram ve WhatsApp’ı satın alarak pazarda yasa dışı tekel oluşturmakla suçlanıyor. Apple ve Amazon’a da benzer davalar açılırken, Microsoft ve Nvidia hakkında da soruşturmalar yürütülüyor.

ÇİPE İHRACAT YASAĞI BÜYÜK DEĞER KAYBI YARATACAK

Trump’ın Çin’e yönelik gümrük tarifeleri teknoloji şirketlerini doğrudan etkiliyor. Apple, ürünlerinin yüzde 80’ini Çin’de üretiyor. Yeni açıklanan "karşılıklı tarifeler" nedeniyle Apple hisseleri yüzde 25’e varan bir düşüş yaşadı. Şirket, üretimi Hindistan’a kaydırmayı planlasa da bu geçişin 2026’ya kadar tamamlanması beklenmiyor. Nvidia’nın ise Çin’e sattığı H20 çiplerine ihracat yasağı getirildi. Bu yasağın şirkete 5,5 milyar dolarlık stok değer kaybı olarak yansıması bekleniyor. Amazon ise Çin’den gelen düşük fiyatlı ürünlerin platformda satışına yönelik kısıtlamalarla uğraşıyor.

ÇİN VE AVRUPA’DAN MİSİLLEME RİSKİ

Çin, Microsoft’un ürünlerini devlet kurumlarından çıkarmaya başladı. Alphabet ve Nvidia ise Çinli yetkililer tarafından mercek altına alındı. Avrupa Birliği ise, Apple ve Meta’ya Dijital Piyasalar Yasası’nı ihlal ettikleri gerekçesiyle 700 milyon euro para cezası kesti. Avrupa Komisyonu, Trump’ın tarifelerine karşılık olarak Amerikan teknoloji devlerine ek vergiler uygulamayı da gündeme aldı.

REKLAM VE BULUT GELİRLERİ DE RİSK ALTINDA

Trump’ın ticaret savaşlarının dolaylı etkileri de ağır. Shein ve Temu gibi Çinli e-ticaret platformlarının reklam harcamaları Meta ve Alphabet gibi şirketlerin gelirlerinde önemli bir paya sahipti. Ancak bu firmaların vergilerle boğuşması reklam harcamalarını azaltıyor. Meta, geçen yıl bu şirketlerin reklam gelirinin yüzde 10’unu oluşturduğunu belirtti. Ayrıca JPMorgan’ın analizine göre, şirketler ve yeni girişimler, ekonomik belirsizlik nedeniyle bulut hizmetleri ve yapay zekâ projelerine yatırım yapmayı erteliyor. Johnson & Johnson gibi büyük firmalar, kısa vadede getiri sağlamayan yapay zekâ projelerini durdurmaya başladı bile. Trump’ın, Biden dönemine göre daha “ulusalcı” ve ticaret konusunda daha “saldırgan” bir çizgi izlediği belirtiliyor. Bazı teknoloji liderleri, Trump’ın yurt dışındaki Amerikan şirketlerini korumada daha istekli olacağına inansa da, ilk 100 gün bu inancı pek desteklemiyor.