Tedarik sanayinin gündemine işçilik maliyetleri oturdu
Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) 2023 yılı değerlendirmelerini paylaştı.
Melike Güler Kadan
TAYSAD Genel Başkanı Albert Saydam, 2024’te öncelikli gündemlerini işçilik maliyetleri, eleman bulamama, finansman sorunları olarak sıraladı. Enerji maliyetlerinin dahi geri plana düştüğünü savundu. Uluslararası raporların Avrupa’nın 2024’te yüzde 3 küçüleceğini öngördüğünü ifade eden TAYSAD Başkanı, bunun tedarik sanayine yansıyacağını söyledi.
Otomotiv sektöründe 2023 yılında 1 milyon 270 bin adetlik satışla rekor kırılsa da 2024’teki satışların 750 ile 900 bin adette kalacağının telaffuz edildiğini hatırlatan Saydam, “2025 ve 2026'da Türkiye'nin şu anki durumundan daha iyi bir seviyeye gelmesini istiyorsak, üç konunun altını çizmemiz lazım: Birincisi, rekabetçiliği kaybetmemek. İkincisi, güçlü bir iç pazar için tüm paydaşların bir araya gelip çalışması gerekiyor. Üçüncüsü ise yeni ana sanayi yatırımlarını çekmemiz ve hayata geçirmemiz gerekiyor. Bu üç faktör bir arada olduğunda, 1 milyon 700 bin adetlik satış ve 1 milyon 900 bin adetlik üretim sayılarının üzerine çıkabiliriz.” dedi.
SAATLİK ÜCRETLER
İşçilik maliyetlerine ilişkin konuşan TAYSAD Başkanı Saydam, şunları öne sürdü: “İşçilik maliyetleri derken, herkesin kendine göre bir hesaplama tarzı vardır. Türkiye’nin rakipleri Romanya, Bulgaristan ve Sırbistan’dı. Son toplu iş sözleşmeleriyle ve düşük kurla farklı bir noktaya geldik. Bu da tek noktaya işaret ediyor, rekabetçilik. Zaten bu yüzden özellikle Avrupa Birliği (AB)’ne olan ihracatımız tehdit altında diyoruz. Buradaki sayılar çıplak ücret değil, ayni giderler ve vergi yükü dahil avroya çevrilmiş toplam saat ücreti. Her ülkenin saat ücreti son 3 yıldır sürekli artmış. Bizim de 2022’de yaklaşık 8,5 avro saat ücretimiz varken şu anda geldiğimiz nokta 2024’te 16 avronun üzerinde.”
‘BURSA’DA GEBZE’DE İŞÇİ BULUNAMIYOR’
Saydam, “Çalışan bulmakta zorluk çekiyoruz. Bir taraftan işsizlik konuşulurken bir taraftan fabrikalar işçi bulamıyor. Buldukları işçileri de sene bitmeden kaybediyorlar. Kaybettikleri bazen başka şirketlere gidiyorlar veya EYT’nin şişirmiş olduğu ekonomide kayıt dışı bazı faaliyetlere giriyorlar.” diye konuştu. Bursa’da, Sakarya’da, Gebze’de çalışan bulunamadığını ifade eden Saydam, “Yabancı bir firma Türkiye’ye yatırım yapmak istediğinde bize soracağı birçok soru varken, ‘Gebze’de işçi problemi gerçekten var mı?’ diye sordu.” örneğini verdi. Saydam, Türkiye’de işgücüne katılımı artırmanın en önemli çözümlerden biri olduğunu söyledi.
FİNANSMAN MALİYETLERİ ÜRKÜTÜYOR
Finansmana erişimin geçen yıla göre daha iyi seviyelerde olduğunu buna karşın finansmana erişim maliyetlerinin çok yüksek olduğuna dikkat çeken. Saydam, “Finansman problemi yaşayan bazı üyelerimizin, maliyetli finansman kullanarak altından kalkamama riski var. Bu risk bizi ürkütüyor.” ifadelerini kullandı.
‘SÖZLEŞMELER TARTIŞILMALI’
“Dünyada ekonomi kuralları değişiyor.” diyen Saydam, “Bu yüzden tüm paydaşların bir kere masaya oturması, sözleşmeleri tartışması ve düzeltmesi lazım.” dedi. Saydam, “Eskiden ara sanayi o sene boyunca 90 gün vadeyle ödeme yaparken finansman maliyetimiz yüzde 1’lerin altındaydı. Şu anda yüzde 6’larda. 3 ay vadeli satan bir tedarik sanayi yüzde 18’lik bir yükle gidiyor. Bu geçmişte bir sözleşmede yer alıyor diye tartışılmaz olmamalı.” görüşünü savundu. Sanayicinin ekonomiden beklentisinin istikrar olduğunu vurgulayan Saydam, sözleşmelerin istikrar olmadığı takdirde uzun süreli olamayacağına işaret etti.
‘ÇİN’LE ÇALIŞMAK 2024 AJANDAMIZDA’
Yerli ana sanayinin Çinlilerin Avrupa otomotiv sektöründeki agresif yükselişi karşısındaki endişesini, tedarik sanayinin de paylaşıp paylaşmadığına ilişkin soru üzerine TAYSAD Başkanı Albert Saydam, daha önce Çin’i tehdit olarak görüyorlarken fikirlerinin değiştiğini söyledi. Saydam, “Bu gelişin karşısında durmak mümkün değil, bir şekilde koluna girmemiz lazım.” dedi.
Saydam, şöyle devam etti: “Çinlilerin bilmediğimiz iş yapış tarzı önünde sonunda şu anda dünyayı domine ediyorlar ve daha da edecekler. O zaman bizim onlardan öğreneceğimiz bir şey olacaktır. Bu arada aramızda bazı ayıklananlar da olacak.”
Çinlilerin ortak girişim kültürünü yakalayarak Türkiye’de kanun koyucunun yerlilik oranı konusundaki taleplere ilişkin desteğiyle doğacak ortamları değerlendirmek gerektiğine işaret etti. Saydam “Çin’i anlamak ve Çin’le çalışmak bizim 2024’te ajandamızda. Çünkü önünde durmak mümkün değil. Bir yolunu bulacaklar.” dedi.
‘ELEKTRİKLİ ARAÇLARA EVREN HAZIR DEĞİL’
TAYSAD Başkanı Albert Saydam, ana sanayinin “Biz elektrikli araçlara hazırız ancak tedarik sanayii hazır değil.” değerlendirmeleri üzerine sorulan soruya şu yanıtı verdi: “Evren hazır değil. Belki yarın asteroid madenciliği, dünyadaki madenlerin üzerine batarya kullanımına yetecek bir maden bulur, o zaman dediğimi geri alırım. Onun için evreni de katıyorum. Şu anki teknolojide ne kadar elektrikli araç üretileceği dünyadaki lityum rezervi ile sınırlı. Siz lityumun yerine yeni bir teknoloji bulamadığınızda, bütün bu söylemler tahmin edilenden çok daha evvel ‘ya bir dakika elektrikli araç üretemeyeceğiz’ noktasına gelebilirler.”
