Tek firmadan alıma ne araştırma ne denetim
Sayıştay’ın 2024 Denetim Raporu’nda Şırnak Üniversitesi yönetiminin birçok hizmet alımını, mevzuatın öngördüğü araştırmaları yapmadan tamamladığı bildirildi. Denetimlerde de eksiklik tespit edildi. Yerleşke içinde incelemeler yapan Sayıştay, işletmelerin ruhsatının bile olmadığını gördü.
GAZETE HABERLERİ
Editor
Şırnak Üniversitesinde işletme ihalelerindeki, alımlar daki ve denetimlerdeki sorunlar Sayıştay’ın 2024 raporuna yansıdı. Raporda, “tek kaynaktan” temin edilen hizmetlere ilişkin mevzuatın öngördüğü araştırmaların yapılmadığı belirtildi. Kanunlara göre alımlarda gözetilmesi gereken konular şöyle sıralandı:
‘PİYASA ARAŞTIRMASI YAPMADAN TEK KAYNAKTAN ALIM’
“İhtiyacın gerçek veya tüzel tek kişiden yapılma sebeplerinin ayrıntılı şekilde ortaya konulacağı, Kanun’un 22’nci maddesinin ilgili bentlerinde belirtilen hükümlerin uygulanabilir olmasını sağlayan sebeplerin detaylı olarak yazılacağı, bunlara ilişkin belgelerin de anılan forma ekleneceği belirtilmiştir. Ayrıca ihtiyacın neden sadece özel bir hakka sahip gerçek veya tüzel tek kişiden karşılanabileceğinin detaylı olarak yazılacağı, fiyat araştırması yapılacağı, ihtiyaç konusu mal veya hizmetin niteliklerinin tarif edileceği ve bu hususlara ilişkin bütün belgelerin ilgili forma ekleneceği hükme bağlanmıştır. Denetimlerde, İdare tarafından tek kaynaktan hizmet alımlarında Tek Kaynaktan Temin Edilen Mallara/Hizmetlere İlişkin Form’un dipnot açıklamalarına göre piyasa araştırması yapılmadığı tespit edilmiştir.”
YERLEŞKEDEKİ İŞLETMELER RUHSATSIZ!
Üniversite yerleşkesinde kiralanan alanların yerinde incelendiği belirtilen raporda faaliyetteki işletmelerin bazılarında işyeri açma ve çalışma ruhsatının bulunmadığı vurgulandı. Ruhsatsız işyerlerinin yetkili idareler tarafından kapatılması gerektiği kaydedilen raporda şunlar yer aldı:
“İdarenin, müstecirler ile sözleşme imzalandıktan sonra kiraya verilecek alanlarda yürütülecek faaliyetlerle ilgili olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının alınmasını sağlaması ve sözleşme süresi içerisinde işletme ruhsatının iptal edilip edilmediğini kontrol etmesi gerekmektedir. Mahallinde yapılan denetimlerde Üniversite içerisinde faaliyet gösteren kantin, kafe ve restoranların bazılarında (çay, kafe, yiyecek ve içecek alanı) işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının bulunmadığı tespit edilmiştir. İdarenin bu konudaki kontrollerini yapması ve ruhsatı olmayan işyerlerinin ruhsatlarını temin ettirmesi gerekmektedir.”
YASAKLI FİRMALARA ENGEL KALMADI
Belirlenen bir başka usulsüzlük de ihalelere katılan yasaklı firmalarla ilgili. 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nda “Geçici veya sürekli olarak kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar, ihaleye katılamaz” denmesine rağmen Şırnak Üniversitesi’nde bu araştırmanın yapılmadığı ortaya çıktı. Kamu İhale Kurumu tarafından geliştirilen sistem ve sorgulama yöntemleri sayesinde elektronik ortamda kolayca yasaklılık sorgulaması yapılabildiği hatırlatılan raporda “Buna rağmen idare tarafından yapılan kiralama işlemlerinde istekliler için yasaklılık sorgulamasının yapılmadığı görülmektedir. Bu eksik uygulama nedeni ile kamu ihalelerine katılması yasaklı olan kişi veya firmaların İdare tarafından gerçekleştirilen 2886 sayılı Kanun kapsamındaki ihalelere katılmasının ve hatta ihaleyi kazanmasının önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır.” denildi.
KAFE VE LOKANTALARA DENETİM YOK
Üniversitenin kiraya verdiği alanların denetlenmediği de tespit edilen raporda şu ifadeler yer aldı: “Kiraya verilen yerlerin, sözleşmede öngörülmesine rağmen denetimlerinin yapılmadığı görülmüştür. Şırnak Üniversitesi Rektörlüğü hüküm ve tasarrufundaki taşınmazlara ait kira şartnamesinin ‘Özel Şartlar’ bölümünde işletmecilerin uyması gereken hijyen, sağlık, kıyafet, gıda güvenliği, yangın ve kazalardan korunma önlemleri ve ekipmanlarına ilişkin ayrıntılı hükümlere yer verilmiştir. Diğer yandan, yukarıda belirtilen düzenlemelerde bir denetim öngörülmüş olmakla birlikte denetimin işleyişine, periyoduna, kimler tarafından ve ne şekilde gerçekleştirileceğine ilişkin açık hüküm ve ifadelere yer verilmemiştir. Üniversitenin hüküm ve tasarrufundaki taşınmazlardan kiraya verilen yerlerin (kafe, lokanta, tuhafiye vb.) şartname ve sözleşmelerde öngörülen şekilde herhangi bir denetiminin gerçekleştirilmediği, bu nedenle de kiracılara uygulanan bir yaptırım veya cezanın söz konusu olmadığı tespit edilmiştir.”
‘Doğrudan teminler kıyak ihale oldu’
Üniversite öğretim üyeleri ihalelerin hep aynı firmalara verildiğine dikkat çekerek, “Şırnak Üniversitesi’nde doğrudan temin yoluyla yapılan alımlar, ‘kıyak ihale’ düzenine dönüşmüş durumda. Bu sistem hem Sayıştay tarafından tespit edilmiş hem de açıkça belgelenmiştir. İhmal değil, sistematik yönetim tercihiyle bu yapıyı oluşturmuş, denetimi engellemiş, kamu zararına yol açmıştır.” diye konuştu.
Üniversite personeli usulsüzlüklerle ilgili şu iddiaları dile getirdi: “Aynı firmaya yıllardır elektronik cihaz alım hizmeti verdiriliyor. Ne ihale var ne fiyat araştırması. Sorduğumuzda ‘talimat yukarıdan geldi’ deniyor. Doğrudan temin dosyalarını hazırlıyoruz ama içinde teklif yok, fiyat yok. Hepsi göstermelik. Herkes biliyor ama kimse ses çıkaramıyor. Çünkü bu sistem Rektör tarafından kuruldu. Bu sistem, torpil değil de nedir? Bu üniversite bilime değil, Rektör’ün bağlantılı olduğu firmalara çalışıyor.”
