Trump’ın Panama baskısı: Yalan ve tehdit

ABD Başkanı Donald Trump Panama’ya çöküyor. Trump, Panama Kanalı'nı "geri almakla" tehdit ederek, ülke yönetimini, kritik su yolunun kontrolünü ABD'nin rakibi Çin'e bırakmakla suçladı.

Geçen ayki konuşmasında Trump, "Her şeyden önce Panama Kanalı'nı Çin işletiyor. Ve biz onu Çin'e vermedik.” demişti. Fakat Panama Hükûmeti tarafından atanan bağımsız bir otorite tarafından işletilen Kanal’ı Çin'in kontrol ettiğine dair bir kanıt yok. Pekin de Kanal operasyonlarına müdahale ettiğini defalarca reddetti.

TAVİZ VERMEK ZORUNDA KALDI

Panama Devlet Başkanı Jose Rayl Mulino, Panama'nın kanal üzerindeki egemenliğinin tartışmaya açık olmadığını söyledi, ancak ülke ABD'nin baskısı karşısında başka tavizler verdi. Bunlardan biri de Kuşak ve Yol Girişimi’nden ayrılmak. Panama, Kuşak ve Yol Girişimi’ne katılan ilk Latin Amerika ülkesiydi.

Geçen pazar günü ABD'li üst düzey diplomat Marco Rubio ile yaptığı görüşmenin ardından Mulino, Panama'nın Çin'in Kuşak ve Yol altyapı hamlesinden çıkacağını söylemişti. Önceki gün de haftalık basın toplantısında konuşan Mulino, Panama'nın Pekin Büyükelçisinin, anlaşmada belirtildiği üzere iptalin 90 gün önceden duyurulması için ilgili belgeyi Çin’e sunduğunu belirtti. Kararın tamamen kendisine ait olduğunu vurgulayan Mulino, "O dönemde Çin ile bu anlaşmayı imzalayanların neye güvenerek böyle bir adım attığını bilmiyorum. Bunca yıldır Panama'ya ne gibi harika şeyler getirdi? Kuşak ve Yol Girişimi ülkeye ne kazandırdı?" ifadelerini kullandı.

‘HİÇBİR ZAMAN KANALI İŞLETMEDİK’

Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada Rubio yalanlandı. Bakanlık Sözcüsü dün yaptığı açıklamada, şu ifadeleri kullandı: “Çin, Panama'nın Panama Kanalı üzerindeki egemenliğini desteklemektedir ve Kanal'ın daimi olarak tarafsız bir uluslararası su yolu olma statüsünü korumaya kararlıdır. Çin hiçbir zaman Kanal'ın yönetimine ya da işletilmesine katılmamıştır ve hiçbir zaman da müdahale etmemiştir. Çin'in Kanal üzerinde kontrol sahibi olduğu suçlaması tamamen asılsızdır. Dünya, Kanalı kimin tarafsız ve başarılı tuttuğu ve kimin Kanalı ‘geri almakla’ tehdit ettiği gerçeğine kör değildir.”

‘YÜZDE 99’U PANAMALI’

Kanala hizmet veren beş limandan ikisi Hong Kong merkezli CK Hutchison Holdings'e ait bir liman işletmecisinin parçası olan Panama Ports Company (PPC) tarafından işletiliyor. Hong Kong'un merkezinde yer alan CK Hutchison, halka açık bir şirket ve 24 ülkede 53 limanı denetleyen dünyanın en büyük liman operatörlerinden biri. İlk olarak 1997 yılında Panama ve ABD'nin kanalı ortaklaşa yönettiği dönemde iki Panama Kanalı limanı üzerinde imtiyaz sahibi oldu. Bu imtiyaz 2021 yılında 25 yıllığına daha yenilendi. Ancak Hong Kong'un sahip olduğu PPC operatörü Panama Kanalı'na erişimi kontrol etmiyor. PPC geçtiğimiz günlerde sosyal medya üzerinden yaptığı bir açıklamada, Panama devletinin hissedar olduğu tek kanal limanı işletmecisi olduğunu belirtti. İşgücünün yüzde 99'undan fazlasının da Panamalı olduğu belirtildi.

KABUL EDİLEMEZMİŞ

Rubio Panama ziyareti öncesinde yaptığı açıklamada Hong Kong merkezli şirketlerin kanalın giriş ve çıkış noktaları üzerinde kontrol sahibi olmasının tamamen kabul edilemez olduğunu söyledi. Rubio, 30 Ocak’ta gazeteci Megyn Kelly ile yaptığı söyleşide doğrudan şirket ismi vermeden "Eğer bir çatışma olursa ve Çin onlara, ABD'nin ticaret yapamaması, ABD askeri ve deniz filosunun Hint-Pasifik'e yeterince hızlı ulaşamaması için kanalı engellemek için elinizden gelen her şeyi yapın derse, bunu yapmak zorunda kalırlar" dedi.

Rubio 2 Şubat'taki Panama ziyaretinde de Çin'in Panama Kanalı üzerindeki etkisinin azaltılması gerektiğini, aksi takdirde "gerekli önlemlerin" alınacağını belirtmişti.

RUBİO’YA TEPKİ

Rubio hızını alamadan bir açıklama daha yaptı. Önceki gün Panama kanalından geçecek ABD gemilerinden ücret alınmayacağını söylemişti. Panama Devlet Başkanı Mulino ise Rubio’nun "hükümet gemilerinin artık Panama Kanalı'ndan herhangi bir ücret ödemeden geçebileceği" yönündeki açıklamasını reddettiğini belirtti. Mulino, basın mensuplarına yaptığı açıklamada, ABD'nin, "Kanal'dan ücretsiz geçiş" açıklamasına tepki göstererek, "Dün ABD Dışişleri Bakanlığının açıklaması beni çok şaşırttı çünkü gerçeğe dayanmayan önemli açıklamalar yapıyorlar. Bunu kabul edilemez buluyorum, kesinlikle kabul edilemez." ifadelerini kullandı.

ABD'nin kanalı Panama'ya iade etmeyi kabul ettiği 1977 yılında imzalanan tarafsızlık anlaşmasına göre, ABD askeri gemileri su yolundan geçiş önceliğine sahip. Ancak menşei, varış noktası ya da bayrağı ne olursa olsun tüm gemiler, büyüklük ve türüne göre değişen geçiş ücretleri ödemek zorunda.