Uzman emniyetçi İsa Altun: İçkinin sahte olup olmadığını anlamak mümkün değil

Kaçak içki ya da sahte rakı kâbusa dönüştü. 7 Şubat itibarıyla İstanbul’da 70, geçenlerde de Ankara’da 33 vatandaşımız sahte içkiden hayatını kaybetti. Bir bu kadar insan da hastanelerde tedavi görüyor. Yurt çapında yapılan operasyonlarda da tonlarca sahte içki ve bunun yapımında kullanılan kimyasallar yakalandı.

Kimi nerede vuracağı belli değil. İnsanlarda büyük bir tedirginliğe neden oluyor. Biz de Bağımlı Danışmanı ve Kriminal Uzmanı Emekli Polis Amiri İsa Altun’a sorduk. Altun önemli saptamalar yaptı. En önemlisi de sahte rakının anlaşılmasının zor olacağını belirtti; dikkatli olunmasını, güvenilir yerlerden alınmasını ve satış noktalarının sıkı denetlenmesini istedi. Altun sorularımızı yanıtladı:

KONTROL ÇOK ÖNEMLİ

- Rakının sahte olup olmadığını nasıl öğreniriz? Neler yapılmalı. Gerçekten ciddi bir konu…

“Vatandaşların aldıkları ürünü kontrol etmelerini, telefona Darphane BUİS uygulamasını indirip bandrolü kamerayla okutmak veya seri numarasını girmek suretiyle doğruluğunu kontrol etmelerini, eğer şüpheli bir durum varsa da hemen uygulama üzerinden bildirimin yapılmasını öneriyoruz. Sorunlu bir ürünle karşılaşılması halinde ALO 174 Gıda Hattı aranmalı veya 112 üzerinden polise bildirimde bulunulmalı. Satın alma veya tüketim yeri mutlaka belirtilmelidir. Şişenin yanında açıldığından emin olmalı ve bandrolsüz ürünleri asla kabul etmemeliler. Çok ucuza satılan ürünlere her zaman şüphe ile yaklaşmakta fayda var.”

- Denetimler mi yeterli değil? Nasıl bu kadar yaygınlaştı bu hileli ürünler?

“Alkol Düzenleme Kurulunun yapmış olduğu denetimler yeterli değil. Sahte içki yasa dışı yapılan bir eylem. Alkol pahalı ve bu kaçak içkinin artmasına neden oluyor. Sahte içki yapanlar ucuza mal etmek için metil alkol kullanabiliyor. Sahte içki yapanlara yönelik cezaların ağır ve caydırıcı olması lazım.”

MALİYETİ AZALTMAK İÇİN METİL ALKOL KULLANILIYOR

- Sahte içkiden öldüren nedir? Ayarını mı kaçırıyorlar? Nasıl kısa sürede zehire dönüşüyor?

“Alkollü içkilerin üretiminde etil alkol (etanol) kullanılmaktadır. Ancak özellikle ülkemizde sahte içki yapımında maliyetleri azaltmak ve daha fazla kazanç elde etmek amacıyla insan sağlığı için çok zararlı olan metil alkol ilave edilmektedir. Bu yönüyle konuyu ele alacak olursak, etil alkol zehirlenmeleri ve sahte içki (metil alkol) zehirlenmelerini ayrı ayrı değerlendirmekte fayda vardır. Etil alkol zehirlenmesi genellikle yüksek miktarda alkolü kısa sürede tüketmek ile ortaya çıkan ciddi ve hayatı tehdit eden bir durumdur. Bu tür zehirlenmeler merkezi sinir sistemini etkileyerek bilinç kaybı, solunumun baskılanması ve komaya neden olabilmektedir. Zehirlenmenin ciddiyeti tüketilen alkol miktarı, kişinin vücut ağırlığı ve alkol toleransına göre değişiklikler gösterebilmektedir.

Metil alkol zehirlenmeleri son dönemde özellikle ülkemizde sıkça karşılaştığımız önemli, hayatı tehdit eden, ölümcül bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Sahte içki üretiminde kullanılan metil alkol çok ucuz olduğu için merdivenaltı üretim yapan yerlerin sıklıkla tercih ettiği bir bileşendir.

Metil alkol ağız yoluyla alındığında mide ortamında çok hızlı bir şekilde emildiğini, yaklaşık 25-30 ml metil alkol alımının kalıcı körlüğe, 100 ml alımının ise ölüme neden olduğu biliniyor. Metil alkol zehirlenmelerinde acil servislere başvuru süresi çok önemlidir.”

ENDÜSTRİDE ÇÖZÜCÜ OLARAK KULLANILIYOR

- Etil alkol, metil alkol nedir? Metil alkolün endüstride çözücü olarak kullanıldığı söyleniyor… İçkide nasıl olur da kullanılır?

“Metil alkol, yasa dışı içki üretiminde sıklıkla kullanılan ve toksik etkiler gösteren bir alkol türü. Bu etkiler bazen geçici olsa da kalıcı hasarlara yol açabilir ve hatta ölümle sonuçlanabilir. Endüstride çeşitli sektörlerde çözücü olarak kullanılan bu alkol türü, içki üretimi için uygun değildir. Ancak, etil alkole oranla daha ucuz olması nedeniyle sahte içki üretiminde yasadışı üreticiler tarafından kullanılıyor. Özellikle içki satışı yapılan eğlence mekanları ve restoranlarda, kişilerin içtikleri içkinin sahte olup olmadığını anlamaları mümkün değil. Ayrıca, kişilerin evde kendi içkilerini hazırlama istekleri de zehirlenmelere yol açabiliyor. Çünkü çoğu zaman, satın aldıkları alkollerin etil alkol mü yoksa metil alkol mü olduğunu anlayacak bilgiye sahip değildirler ve bu nedenle metil alkol kullanarak hazırladıkları içkileri tüketebiliyorlar. İnsanlar sahte içkilerin zararları konusunda yeterli bilgiye sahip değil.”

METİL ALKOL AMACI DIŞINDA KULLANILMAMALI

- Sayın Müdürüm, metil alkol üretmek kolay mı? Yoksa yurt dışından kaçak yollarla mı geliyor. Esas sorun bu galiba...

“Metil alkol, ülkemizde üretilmektedir. Satışı internet üzerinden yapılmakta olup, yeterli denetimin olmayışı istismara ve suistimallere kapı açmaktadır. Metil alkol diğer adıyla metanol odun alkolü olarak da bilinir. Metil alkol, odun talaşının çeşitli işlemlerden geçirilmesiyle elde edilir. Etil alkolden farklı olarak, metil alkolün insanlar tarafından tüketilmesi, sonu ölüme gidebilecek büyük sağlık riskleri doğurur. Dolayısıyla amacı haricinde kullanılmaması büyük önem arz eder.

Metil alkol, insan sağlığı için zararlı olduğundan insanların tüketeceği herhangi bir bileşimde kullanılmaz. Bu maddenin kullanımı daha çok sanayi içerikli ürünlerin üretiminde gerçekleşir. Örneğin, metil alkolün en yaygın olarak kullanıldığı alan boya sektörüdür. İçeriği gereği iyi bir inceltici olan metil alkol, antifriz ve cam temizleyici olarak da kullanılabilir. Genel bir ifade ile metil alkol, çeşitli alanlarda çözücü olarak kullanılır demek yanlış olmaz. İşin özeti: Boyayı incelten maddeyi içerseniz öldürür.”

- Sahte içkiden zehirlenme nasıl anlaşılır?

“Metil alkol zehirlenmesinin klinik bulgularından bazıları sarhoşluk, gastrointestinal bozukluk, görme bozukluğu ve körlük, karın ağrısı, kusma, pankreatit, bilinç bozukluğu, nöbet, koma ve santral sinir sistemi depresyonu, böbrek yetmezliği, miyokardiyal disfonksiyon ve serebral kanama olur.”

İYİ DENETİM ŞART

- İş çok ciddi. Merdivenaltı üretim yapan kişiler nasıl engellenir? Bu da işin önemli bir boyutu.

“Metil alkol zehirlenmelerinin önlenmesi için içki satışı yapan işletmelerin iyi denetlenmesi, merdivenaltı üretim yapan kişilerin engellenmesi ve cezalandırılmaları gerekiyor. Ayrıca, kişilerin evde kendi tüketecekleri içkileri üretmelerinin tehlikeli olduğu konusunda bilgilendirilmeleri gerekmektedir.”

NOT: Alkol zararlıdır.