Mutlu işyeri ve Türkiye’nin mutlu işyerleri

Dünyada iyi yaşam unsurlarını ve Türkiye’de mutluluk konularını ele aldıktan sonra üçlünün sonuncusunda da işletmelerde mutluluk konusunu ele alalım.

En çok işe girilmek istenen eşdeyişle en beğenilen işletmeler çizelgeleri sürekli yayınlanır durur. Ama acaba işgörenler çalıştıkları işletmede mutlular mı? İnsan kaynakları yerine insan varlıkları (human assets) diyelim mi? İnsan varlıkları yönetiminde “mutluluk yönetimi” konusu giderek ilgi konusu olmaya başladı, yalnızca akademik ilgi olarak değil, aynı zamanda uygulamada da (Bkz. Dipnot 1) !  Zaten şu “teori ayrı, pratik ayrı” geyiği de iş dünyasında ayrı bir dert!

İŞ YAŞAMINDA MUTLULUK NEDİR?

İş yaşamında mutluluğun iki unsurundan söz edilir: “öznel iyi oluş” ve “işle ilgili duyuşsal iyilik algısı”. Öznel iyi oluşu, kişinin “kısa süreli mutluluk türü olan yaptığı işten keyif alması”, “biraz daha uzunca süreli bir mutluluk türü olan ve bir akış özelliğine sahip olan işe dair tutkusu”, “uzun süreli yani soluklu bir mutluluk türü olarak kendisi için anlamlı olan bir şeyin – amaç veya amaçların – parçası olma duygusu” şeklinde üç bileşenin toplamı olarak tanımlamak olanaklıdır.

Duyuşsal iyilik algısı ise memnuniyet ve tatmin olarak iki boyutta tanımlanabilmektedir. Kişilerin bilgi ve deneyimlerine dayalı bilişsel süreçlerine göre çalışan mutluluğu algısal olarak değişebilmektedir.

Bu konuda mutluğun kimyasına ilişkin joyology (keyifbilim desek mi?) kavramının da kullanılmakta olduğunun altını çizelim.

İŞYERİNDE MUTLULUK ÖNEMLİ Mİ?

Bu konuda aşağıdaki hususlar vurgulanmaktadır:

a)Mutluluk kişinin kendisi tarafından yaratılabilir.

b)Mutluluk ve verimlilik arasındaki ilişki, iş doyumu ve çalışan bağlılığına kıyasla daha güçlüdür.

c)Mutluluk iş doyumu ve çalışan bağlılığını da kapsayan daha geniş bir kavramdır.

İŞLETMELERDE MUTLULUK ÖLÇÜLEBİLİR Mİ?

Elbette. Ölçemediğimizi yönetemeyiz. Ticarî (veya ticarî olmayan) örgütlerde mutluluğun ölçümlenmesi olumlu duygular, olumsuz duygular ve yaşam memnuniyeti şeklinde üç kategoride belirlenen göstergeler ile yapılabilmektedir. Bu konuda çok sayıda ölçek geliştirilmiştir, örnekse JAWS ölçeği vd.

İŞLETMELERDE MUTLULUK YÖNETİMİ

Mutluluk yönetimi yapmak isteyen işletmeler, bunun için öncelikle bir birim kurarak bir yönetici (Mutluluk Yönetimi Üstyöneticisi : Chief Happiness Officer) ve personel ataması yapmaktadırlar. Sonra bir ölçüm ve geliştirme - planlama dizgesi oluşturulmaktadır. Kuşkusuz bu konudaki çalışmaların yaşama geçirilmesi insan varlıkları biriminin eşgüdümünde yürütülecek bir eylemler sürecidir. Mutluluk yönetimi, işe alma, eğitim, performans ölçüm ve geliştirme, ücret yönetimi gibi tüm insan varlıkları süreçlerine yedirilmelidir, ayrı bir etkinlik olmamalıdır.

MUTLULUK YÖNETİMİNİN İŞVEREN MARKASIYLA İLİŞKİLENDİRİLMESİ

Son zamanlarda işletmeler için en önemli konulardan biri yetenekli kişileri çekebilme ve onları elde tutabilme bağlamında yetenek yönetimi olmuştur. İşte tam da bu noktada etkili bir mutluluk yönetimi olan işletmeler yetenekli kişiler açısından çekim merkezleri olacaktır.

TÜRKİYE’DE EN MUTLU İŞYERLERİ!

Yönetim danışmanlığı şirketi olan Happy Place to Work (HPW) tarafından yapılan çalışmada 50 şirket belirlenmiş (kısaca “HPW 50 Endeksi”). Bu şirketlerin içinde hem finansal hizmet (Burgan Bank vd.) ve finansdışı hizmet (Aydem Enerji vd.), hem de reel kesim işletmeleri (Kordsa vd.) var. Ayrıntılı çizelge ve yöntem için bkz. Dipnot 2. Bu işletmeler konuyla ilgili olarak sertifikalandırılmış işletmelermiş. Çalışma kapsamında 14 sorudan oluşan Wellbeing Index (İyilik Hali Endeksi) ile işletmede mutluluğun bileşenleri başarı, gurur ve güven olarak belirlenmiş. Başarı başlığı altında “potansiyelini kullanma, değer yaratma, mesleki gelişme ve katkı sağlama” ölçülmüş. Gurur başlığı altında “tanıma ve takdir, destekleyici iklim, yükselme ve terfi ve işyerinde özdeşleşme” ölçülmüş. Güven başlığı altında “özel hissetme, işbirliği yapma, kendi olabilme ve huzurlu çalışma” ölçülmüş. Mutlu işletmelerin farklılaşmasını sağlayan hususlar, ortak değer yaratma, sürece dahil etme, aktif katılım, çeşitlilik ve piyasa ortalamasına yakın yeterli ücret ödemenin ötesine geçerek örgüt kültürüne ve değerlerine yatırım yapmak olarak saptanmış.  

İŞLETMELERDE MUTLULUĞUN ŞİRKET PERFORMANSINA ETKİSİ

HPW’nun raporuna göre, çalışanların verimliliği ortalama yüzde 38 artmış; çalışanların (işten ayrılma) devir hızı ortalama yüzde 58 düşmüş ve işletmelerin kârı ortalama ikiye katlanmış! Ayrıca son altı ayda HPW endeksi şirketlerinin borsa getirisi yüzde 144 olurken, BIST 50 endeksi borsa getirisi yüzde 85 olmuş! Demek ki, konuştuğumuz konu işe yarıyor!

SONSÖZ

Ey işverenler, yoksa sizin hala bir mutluluk yönetimi birimi ve yöneticiniz yok mu? Haydi yarın tez elden bu işe başlayın!

Dipnotlar:   

(1): Okuma önerileri: G. Akduman ve Z. Yüksekbilgili, İnsan Kaynaklarında Yeni Bir Vizyon Mutluluk Yönetimi, Türkmen Kitabevi, 2015; O.Erdoğan ve G. Akduman, İnsan Kaynaklarında Yeni Bir Pozisyon Mutluluk Müdürü, Gazi Kitabevi, 2013; Tony Hsieh, Mutluluk Dağıtmak Kâr Tutku ve Amaca Giden Yol, Stabil Kitap, 2021.

(2): https:/ /happyplacetowork.com.tr/