R’ASENA - ARSANA

Etrüsklerin kendilerine Rasena dediklerini söyleyen pek çok eserin dayandığı kaynak, Bodrum’da doğup ve Roma’da yaşayan Diyonisos’un yazdığı “Roma’nın Eski Tarihi (Antiquitates Romanae) adlı yapıttır (MÖ60-MS8). A. Rombetti (1866-1929) adlı dilbilimci, “Etrüsk Dil ailesi üzerine” (1909-1912) yaptığı çalışmalarda kelimenin aslının RASENA değil ARSENA olması gerektiğini söyler. Öyleyse milattan binlerce yıl önce İtalya’ya göç etmiş Tursakaların da, milattan birkaç yıl sonra yaşamış Göktürk’lerin de adı Arsena’dır. Ama Çin kaynakları R harfini telaffuz edemedikleri ve örneğin Türk = Tukyu, Türkiye = Tuchia dedikleri için ‘r’ harfini yazmayıp Asena derler (1). Ayda’nın kendi derin bilgi birikimine dayanan yorumuna göre Arsena’nın aslı “Ars-Ana’dır. Bu ananın bir kadın olması gibi doğuran ve emziren bir dişi kurt olması da mümkündür. “Arsana” efsanesinin Göktürkler zamanında canlı olması onların iliklerine işlemiştir. Tursakalar ve Çinlilerin komşusu Göktürkler için “ARSANA Türk soyunun ilk anasıdır, varlıklarının başlangıcı ve nedenidir. Türk toplumu anaerkil düzenden, ataerkil düzene geçtikten sonra, kurt-ata kültü (inancı) başlamıştır” (1a).

MARS, SÜNGÜ, KILIÇ VE KURT

Türk mitolojisine göre eski Türkler’de “kılıç”la temsil edilen bir savaş tanrısı olduğu bilinir. Demir çağından evvel ise bu kemikten yapılan bir süngüdür. İbrahim Kafesoğluna göre Avrupa Hunlarının kaybolmuş kılıcı bulunarak Attila’ya teslim edilir (2) Bahaeddin Ögel’e göre “Attila’nın hakimiyet sembolü kutsal bir kılıçtı (3). Emel Esin’e göre ise İç Asya göçebeleri ve İskitler kılıç şeklinde bir savaş mabuduna ibadet ederler (4.) Latinlerin Etrüsklerden almış oldukları savaş tanrısının adı ise Mars’tır. Bu konuda Etrüsk ve eski Türk geleneklerinin benzeyen yönlerine gelince; süngünün sivri ucunun daima yukarıda olacak şekilde yerde durması, tapınak yerinin yerleşim yerinden uzakta çalı çırpıdan bir tümsekte olması ve at kurban edilmesi, kutlama sıklığı ve mevsimi her yıl bir kere sonbaharda Mars Bayramı yapılması, ağaçkakanın Mars’ın kutsal hayvanı olması, gezegen ve yılın 3. ayının adı olarak önce Etrüsklerden sonra onlardan ilham alan Latinler kullanır, sonunda gezegenlerden birinin yine savaş tanrısını temsil etmesi için bu ad güneşten sonraki 2. gezegene (kızıl) verilir, Mars’ın sembolünün kurt olması ve Mars’ın yırtıcı hayvan Börü/Bara’ya dönüşmesi, Etruria’yı (Toskana) kuran Tursakaların ilk atası olan (dişi) kurt, Roma’nın kurucusu Etrüsk torunu Romülüs’ün babası gibi gösterilmesi vardır” (5).

KURT BAYRAMI VE EFSANELERİ

Etrüsklerde ve eski Türklerde çeşitli kaynaklara göre birkaç kurt efsanesi vardır. Latinlerin kasten Etrüsk efsanelerini tahrif etme ve Latinleştirmeleri sonucu Tursakaların ilk atası kurt, yapılan değişikliklerle Romanın kurucusu olan Romülüs’ün babası olarak gösterilir. Latinleşmiş öyküsü kısaca şöyledir (6a): Ögel’e göre Eski Türkler önceden anaerkil olarak yaşarken Etruriya’nın Alba Longa (7) sitesinin kralı Prokas’ın tahtını bıraktığı Numitor ve Amuliıs adlı iki oğlu vardır. Ama Amulius ağabeyini tahtından indirip kovar ve oğullarını ise öldürür. Geriye kalan Rhea Silvia adlı kızını ise ateş Tanrıçası Vesta’nın tapınağında rahibeliğe zorlar. Evlenemeyeceği için çocuk yapamayacaktır. Ama odasında yalnızken bir kurt onu ziyaret eder ve hamile kalarak ikiz erkek çocukları Romüs ve Romülüs’u doğurur. Asya’da ise Türk Kao-çi halkı hükümdarının kızı bir erkek kurttan tıpkı Rhea gibi ikiz çocuklar doğurur (8). Diğer efsane şöyledir: Çin kaynaklarına göre Tukyular (Göktürkler) Lin adlı ülkenin güçleri tarafından yenilmiş ve öldürülmüşlerdir. Sade 10 yaşında bir çocuk ayakları kesik olarak bataklığa bırakılmıştır. Bir dişi kurt onu etle besler. Sonra karı-koca olunca dişi kurt bir mağarada 10 erkek çocuğu doğurur. Bu 10 çocuktan biri Türklerin ilk atasıdır. Şimdi tekrar Etrüsklere dönelim: Zalim Kral Amulius, ağabeyinin kızı Rhea’nın ikiz doğurduğunu duyunca bebeklerin, Romadan Tiren (9) denize dökülen Tiber Nehrine atılmasını emreder. Sular çekilince bir dişi kurt tarafından emzirilirler. Çin belgelerine göre bir başka efsanede çölde terkedilen bir bebeği bir dişi kurt emzirir. Kapitoldaki “Roma Kurdu”, Vulka adlı ünlü Etrüsk heykeltraşı tarafından yapılmış ve Veyi kentinden Roma’ya savaş ganimeti olarak getirilmiş olup Etrüsklerin öz malıdır.

KAYNAKÇA

(1), (1a) Adile Ayda, 2021, Etrüskler/Tursakalar Türk İdiler: Din ve Dil ile ilgili Deliller; Boyut Yayınevi, İstanbul. ss: 228-230).

(2) Ayda, s. 84, Bu öykü İngilizlerin Kral Artur (ki bir Tatar/Kazan ismidir) ve Kılıcı Ekskalibur (Excalibur) Destanını anımsatır.

(3) Ayda s. 84, (4) Ayda, S. 84, (5) Ayda, s. 95-100 (6) ve (6a) Ayda, s. 95 (7)Uzun Alba, Alba İskoçya’nın asıl adıdır. (8) Ayda, s. 97 (9) Karun’nun İtalyaya Ege Bölgesinden halkıyla göç eden oğlu Tirhen.